Moduł Dziecko w przedszkolu i w szkole 2300-J-MDPS
Treści modułu koncentrują się wokół zagadnień związanych z poznawaniem podstawowych pojęć z pedagogiki przedszkolnej i
wczesnoszkolnej jako subdyscyplin pedagogicznych, relacji wybranych koncepcji psychologicznych i pedagogicznych z praktyką
edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Koncepcje dziecka i dzieciństwa, procesy związane z wychowaniem i kształceniem dzieci
(perspektywa interdyscyplinarna, psychologiczna, pedagogiczna, aksjologiczna i socjologiczna). Rola nauczyciela w rozwijaniu postaw i
zachowań dzieci lub uczniów. Typy, cele i zasady funkcjonowania instytucji edukacyjnych przeznaczonych dla dzieci w wieku
przedszkolnym i uczniów w młodszym wieku szkolnym, cele i modele współpracy z podmiotami zewnętrznymi.
Wśród głównych zagadnień znalazła się też problematyka psychologicznych podstaw procesu uczenia się dzieci lub uczniów: modele
uczenia się (koncepcje klasyczne, współczesne ujęcia w oparciu o wyniki badań neuropsychologicznych), metody i techniki uczenia się z
uwzględnieniem rozwijania metapoznania, trudności w uczeniu się, ich przyczyny i strategie ich przezwyciężania, a także metody i
techniki identyfikacji oraz wspomagania rozwoju uzdolnień i zainteresowań.
Zaprezentowana będzie również specyfika rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, w kontekście tworzenia
środowiska edukacyjnego wspierającego ich rozwój, wyrównującego i kreującego szanse edukacyjne, ujawniającego indywidualny potencjał
rozwojowy w przedszkolu i szkole. Szczególne miejsce zajmuje tematyka dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi, w tym z
zaburzeniami mowy i komunikacji, poznawczymi, sensoryczno-motorycznymi i adaptacyjnymi. Problematyka tego modułu obejmuje także
zagadnienia diagnozowania potrzeb edukacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i uczniów w młodszym wieku szkolnym, poznawania
narzędzi diagnozy pedagogicznej oraz projektowania działań pedagogicznych, wspomagających rozwój wychowanków. W
trakcie zajęć omawiane będą uwarunkowania, teorie, koncepcje i modele specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych – medyczne,
społeczne, biopsychospołeczne, w tym ADHD, ryzyka dysleksji, trudności związanych z nabywaniem umiejętności arytmetycznych,
autystycznego spektrum zaburzeń, niepełnosprawności intelektualnej, mózgowego porażenia dziecięcego i innych zaburzeń ruchowych,
zaburzeń o podłożu genetycznym, chorób przewlekłych i odmienności somatycznych. Założenia, zasady i klasyfikacje, w tym ICF, ICD,
DSM, oraz narzędzia oceny funkcjonalnej dzieci w wieku przedszkolnym i uczniów w młodszym wieku szkolnym; Teoretyczne podstawy,
cele, formy i podstawy prawno-organizacyjne edukacji włączającej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (lista przedmiotów)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 2 (SPE dziecka z niepełnosprawnością ruchową i chorobą przewlekłą)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 3 (Praca z dziećmi ze specyficznymi trudnościami w uczeniu sie)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 4 (SPE dziecka z zaburzeniami sensorycznymi (niepełnosprawność słuchowa i wzrokowa)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 5 (Współpraca nauczycieli z rodzicami i otoczeniem społecznym dzieci ze SPE)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 6 ( SPE dziecka ze spektrum zaburzeń autystycznych)
Edukacja w przedszkolu
Edukacja wczesnoszkolna
Pedagogika przedszkolna
Pedagogika wczesnoszkolna
Podstawy diagnozy i monitorowania w pracy pedagogicznej
Psychologia edukacyjna
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA: ZNA I ROZUMIE
M_ W01 klasyczne i współczesne koncepcje i paradygmaty myślenia o rozwoju i edukacji dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
M_W02 cele, zadania i funkcje pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej
M_W03 wybrane badania polskie i międzynarodowe dotyczące problematyki dziecka i dzieciństwa oraz diagnozowania osiągnięć rozwojowych i szkolnych
M_W04 współczesne modele edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej funkcjonujące w Polsce i na świecie oraz główne kierunki zmian we wczesnej edukacji
M_W05 podstawowe problemy związane z adaptacją dzieci do środowiska przedszkolnego i szkolnego w kontekście psychologicznym i pedagogicznym
M_W06 rodzaje dysharmonii i zaburzeń w rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w wymiarze indywidualnym i społecznym, w szczególności zaburzeń mowy i komunikacji; poznawczych, sensoryczno-motorycznych, adaptacyjnych oraz ich przyczyny i skutki
M_W07 sposoby indywidualizacji nauczania ze względu na różne potrzeby i style uczenia się dzieci, a także wspierania rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych
M_W08 podstawy programowe dla edukacji przedszkolnej, I oraz II etapu kształcenia w szkole podstawowej
M_W09 modele roli zawodowej nauczycieli w kontekście edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej
M_W10 środowiska wychowawcze dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz uwarunkowania efektywnego przejścia z środowiska rodzinnego do instytucji wczesnej edukacji
M_W11 specyfikę funkcjonowania przedszkola i szkoły jako instytucji społecznych oraz koncepcje partnerstwa edukacyjnego z środowiskiem lokalnym
M_W12 uwarunkowania tworzenia przestrzeni edukacyjnej wspierającej zmianę poznawczą i konstruowanie wiedzy przez dzieci
M_W13 pojęcie edukacji włączającej i uwarunkowania efektywnej inkluzji w przedszkolu i szkole
M_W14 sposoby diagnozowania potrzeb edukacyjnych i rozwojowych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym ważnych w pracy nauczyciela
M_W15 sposoby motywowania dzieci do uczenia się i aktywnego rozwoju poprzez zabawę i różnorodne formy aktywności i działań we współpracy
M_W16 podstawowe problemy opiekuńcze i wychowawcze występujące w przedszkolu i szkole, ich przyczyny i skutki
UMIEJĘTNOŚCI - POTRAFI
M_U01 wykorzystać wiedzę pedagogiczną, psychologiczną do analizowania różnych koncepcji i dyskursów z zakresu edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, dokonać porównań, wskazać mocne i słabe strony;
M_U02 scharakteryzować wybrane modele edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej w Polsce i Europie, określić ich uwarunkowania historyczne oraz współczesne zastosowania;
M_U03 opisać potrzeby rozwojowe dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz projektować środowisko edukacyjne sprzyjające ich zaspokajaniu, a także umożliwiające konstruowanie wiedzy i wspierające zmiany w funkcjonowaniu społeczno-emocjonalnym;
M_U04 prowadzić obserwacje sytuacji pedagogicznych w przedszkolu i szkole oraz dokonywać ich analizy z wykorzystaniem wiedzy psychologicznej, socjologicznej i pedagogicznej;
M_U05 wykorzystywać wiedzę z zakresu pedagogiki i psychologii do diagnozowania potrzeb edukacyjnych dzieci i planowania zgodnie z nimi sytuacji edukacyjnych na poziomie przedszkola i I etapu szkolnego;
M_U06 scharakteryzować znaczenie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej w procesie wyrównywania szans rozwojowych i edukacyjnych dzieci z różnych środowisk;
M_U07 scharakteryzować znaczenie aktywności nauczycieli, rodziców, dzieci i środowiska lokalnego w procesie budowania demokratycznej kultury przedszkola i szkoły
M_U08 projektować sposoby rozwiązywania problemów edukacyjnych i organizacji aktywności dzieci w przedszkolu i szkole
M_U9 określić uwarunkowania efektywnej adaptacji dzieci do przedszkola i szkoły
M_U10 obserwować i dokumentować rozwój dziecka oraz projektować działania edukacyjne zgodnie z zebranymi informacjami
M_U11 charakteryzować dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i opisać podstawowe rodzaje zaburzeń mowy i komunikacji, poznawcze, sensoryczno-motoryczne i adaptacyjne
M_U12 analizować sytuacje edukacyjne wspierające uczenie się dzieci o różnych potrzebach edukacyjnych
KOMPETENCJE SPOŁECZNE- GOTÓW DO
M_KS01 współpracy z kolegami i koleżankami podczas wykonywania wspólnych zadań, związanych z analizą doświadczeń z praktyki edukacyjnej w przedszkolu i szkole
M_KS02 budowania pozytywnych relacji z dziećmi i nauczycielami w przedszkolu i szkole podczas gromadzenia materiału z obserwacji praktyki edukacyjnej
M_KS03 dzielenia się zdobytą wiedzą i umiejętnościami podczas dyskusji i analizy problemów edukacyjnych, formułowania własnego zdania popartego argumentacją
M_KS04 napisania eseju na temat wybranych problemów edukacji przedszkolnej lub wczesnoszkolnej oraz zrecenzowania artykułu z czasopisma naukowego.
Kryteria oceniania
Przedmioty wchodzące w skład modułu są oceniane oddzielnie. Pedagogika przedszkolna, edukacja przedszkolna, pedagogika wczesnoszkolna i edukacja wczesnoszkolna jest zaliczana na podstawie wyniku kolokwium pisemnego oraz recenzji artykułu naukowego. Przedmiot Specjalne Potrzeby Edukacyjne jest zaliczany na podstawie zadań cząstkowych wykonywanych przez studentów. Psychologia edukacyjna na podstawie wyniku kolokwium z wykładu.
Ocena końcowa z modułu to średnia ważona z ocen z przedmiotów wchodzących w jego skład.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
A. Brzezińska, Psychologiczne portrety człowieka
J. Bałachowicz, I. Adamek, Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka. Impuls 2019
M. Czerepaniak-Walczak, Proces emancypacji kultury szkoły. 2018
- R. Dolata, E. Jarnutowska, Czynniki statusowe a wyniki nauczania. w: Czy szkoła ma znaczenie? Analiza zróżnicowania efektywności nauczania na pierwszym etapie edukacyjnym (red. R. Dolata) , IBE 2014 t.2 rozdz. 7
E. Hornowska, A.I Brzezińska, K. Appelt, K. Kaliszewska-Czeremska, Rola środowiska w rozwoju małego dziecka. Scholar 2015
- A. Gopnik, A. Meltzoff, P. Kuhl, Naukowiec w kołysce. Czego o umyśle uczą nas małe dzieci? Media Rodzina 2004,
- M. Głoskowska-Sołdatow, Motywacja do uczenia się uczniów w młodszym wieku szkolnym. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2016, rozdz. 2,3,
J. Holt, Zamiast edukacji. Warunki do uczenia się przez działanie. Impuls 2007
J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnej. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami. 2017
K. Kuszak, Dynamika rozwoju samodzielności dziecka w wieku przedszkolnym. 2006 UAM
H. Krauze-Sikorska, K. Kuszak (red), Aktywna edukacja w przedszkolu i szkole. Teoria i praktyka 2010
D. Klus-Stańska, M. Szczepska – Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna- dyskursy, problemy, rozwiązania 2009
D. Klus-Stańska, Paradygmaty dydaktyki. Myślec teorią o praktyce. PWN 2018
D. Klus-Stańska, M. Nowicka, Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej.
A.Iwanicka, Cyfrowy świat dzieci w wieku wczesnoszkolnym 2020
G. Dahlberg, P. Moss, A. Pence, Poza dyskursem jakości w instytucjach wczesnej edukacji i opieki, rozdz. 4 DSW 2013
Brzezińska &inni (red.), 6-latki w szkole. Rozwój i wspomaganie rozwoju. Wydawnictwo Fundacji Humaniora 2014, rodz. IV Psychologiczny wizerunek dziecka u progu szkoły; rozdz. V Potrzeby dziecka 6-7 letniego; rozdz. XII Gotowość dziecka do szkoły i gotowość szkoły do przyjęcia dziecka-interakcyjne ujęcie gotowości szkolnej.
M. Dąbrowski, Edukacja matematyczna bez matematyki? D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Impuls 2015
- A. Kalinowska, Poznawczy i kulturowy wymiar dezintegracji wczesnoszkolnych pojęć matematycznych, W: D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Impuls 2015
E. Filipiak, Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. CZ.I rozdz. 1,2,3,4
- R. Fisher, Uczymy jak myśleć. WSiP 1999, roz.2 Myślenie twórcze, rozdz.3 Myślenie krytyczne
- D. Wood, Jak dzieci uczą się i myślą? Społeczne konteksty rozwoju poznawczego. Rozdz. 1 Obrazy dzieciństwa i ich odbicie w nauczaniu.
- M. Żytko, Dzieci z obszarów biedy i zaniedbań kulturowych. W- D.Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. WAiP Warszawa 2009,
M. Żytko, Pozwólmy dzieciom mówić i pisać. CKE 2010 http://www.trzecioklasista.edu.pl/artykuly/files/324/pozwolmy_dzieciom_mowic_i_pisac.pdf
M.Żytko, Gotowość dzieci i gotowość szkoły do uczenia się. Rozważania wokół problematyki diagnozowania jakości wczesnej edukacji. „Ruch Pedagogiczny” nr 2/2014
M. Żytko, Edukacja językowa w szkole – między dążeniem do formalizacji schematu a refleksją nad uczestnictwem w zdarzeniach komunikacyjnych, w: D. Klus-Stańska (red.), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Impuls 2015
M. Żytko, Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i ich gotowość do zmiany. „Edukacja” nr 1(132)/ 2015
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: