Dzieje regionu - Bałkany 3005-KL2DBAL
Celem wykładu jest zarys dziejów i przemian kultur słowiańskich na Bałkanach. Zajęcia mają przybliżyć nie tylko wiedzę historyczną, ale także sposoby tworzenia wizji przeszłości. Początkowe zajęcia poruszają zagadnienia punktów widzenia, sposobów pisania historii, historia bowiem jest traktowana jako narracja tworzona w konkretnym kontekście społeczno-politycznym. Punktem odniesienia dla przedmiotu jest współczesna kultura Serbii, Bułgarii, Macedonii i Czarnogóry. Kolejne wykłady starają się naświetlić procesy kształtowania się dziedzictwa kulturowego i systemów symbolicznych, które stały się podstawą tożsamości wymienionych narodów. Uwaga skupia się zatem na tych wątkach, postaciach, wydarzeniach, które wchodzą w zakres pamięci żywej – stały się elementami narracji autodefiniujących własną kulturę słowiańskich narodów na Bałkanach bądź też kwestiami spornymi między nimi. Podczas kolejnych spotkań została przyjęta perspektywa chronologiczna, uwzględniająca przede wszystkim zagadnienia ciągłości i zmiany (procesów długiego trwania oraz zmian cywilizacyjnych). Ważną częścią wykładu jest też wiedza faktograficzna (geografia fizyczna i polityczna Bałkanów).
Rodzaj przedmiotu
Wymagania (lista przedmiotów)
Efekty kształcenia
Student/ka posiada podstawową wiedzę o historii krajów bałkańskich. Umie wskazać symbole, postacie, miejsca istotne dla narracji tożsamościowej i wizji przeszłości w kulturze serbskiej, bułgarskiej i macedońskiej. Potrafi scharakteryzować specyficzne aspekty tych trzech kultur, konstytutywne dla formowania się współczesnych społeczeństw. Umie wskazać na kluczowe momenty dziejów państw/kultur regionu. Potrafi omówić relacje międzyetniczne w regionie, wskazać punkty zapalne i źródła konfliktów. Dobrze orientuje się w mapie regionu.
Kryteria oceniania
Po każdym semestrze kolokwium pisemne (test). Warunkiem przyjęcia na semestr letni jest zaliczenie semestru zimowego. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest zaliczenie semestru letniego. Testy zamknięte sprawdzają wiedzę faktograficzną. Egzamin ustny sprawdza wiedzę, a przede wszystkim umiejętność interpretacji danych historycznych, znajomość głównych procesów społecznych oraz formowania się współczesnych kultur Słowiańszczyzny bałkańskiej.
Literatura
Anderson Benedict, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1997
Benson Leslie, Jugosławia: Historia w zarysie, Kraków 2011
Czekalski Tadeusz i in., Historia Albanii, Wrocław 2009
Čolović Ivan, Bałkany – terror kultury, Wołowiec 2007
Čolović Ivan, Polityka symboli: eseje o antropologii politycznej, Kraków 2001
Dąbek-Wirgowa Teresa, Pochwała prostaczka w literaturze bułgarskiej XVIII i XIX wieku, [w:] Kategoria narodu w kulturach słowiańskich, red. T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki, Warszawa 1993, s. 61-69
Dąbrowska-Partyka Maria, Świadectwa i mistyfikacje, Kraków 2003 (eseje dot. kultury serbskiej)
Domańska E., Wrzosek W., Topolski J., Między modernizmem a postmodernizmem: historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994
Falski Maciej, Zawłaszczanie przestrzeni miejskiej a destrukcja kultury Bośni. „Slavia Meridionalis” 8, red. G. Szwat-Gyłybow, Warszawa 2008, s. 137–154
Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991
Gil Dorota, Prawosławie, historia, naród : miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005
Inalcik Halil, Imperium osmańskie: epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006
Kaplan Robert, Bałkańskie upiory: podróż przez historię, Wołowiec 2010
Kodeks cesarza Stefana Duszana
Jelavich Barbara, Historia Bałkanów, t. 1: wiek XVIII i XIX; t. 2: wiek XX, Kraków 2005
Malcolm Noel, Kosovo. A Short History (różne wydania)
Milošević Slobodan, Czas rozstrzygnięć, Warszawa 1990 (wybrane teksty)
Naród i kultura : antologia esejów i artykułów o narodzie i kulturze bułgarskiej, red. W. Gałązka, Kraków 1986 (wybór)
Njegoš Petar Petrović, Górski wieniec
Paisij Hilendarski, Słowianobułgarska historia, przeł. F. Korwin Szymanowski, Warszawa 1981
Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, wybór i oprac. A. Naumow, Kraków 1995 (wybór)
Podhorodecki Leszek, Jugosławia: dzieje narodów, państw i rozpad federacji, Warszawa 2000
Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995
Różycka-Bryzek A., Przeciw stereotypom myślenia o sztuce bizantyńskiej, „Znak”, 1994, 3 (466), s. 51–56
Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław 2000
Sujecka Jolanta, Bułgarska przestrzeń narodowa, w: Język, literatura i kultura Słowian – dawniej i dziś. T. III: Litteraria, red. B. Zieliński, Poznań 2001, s. 219–224
Szwat-Gyłybowa Grażyna, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Warszawa 2008 (wybór)
Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, Wołowiec 2008
Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, Wrocław 1988
Wituch Tomasz, Bałkany – szkic definicji, „Dzieje Najnowsze”, 1998, 2, s. 135–144
Wróbel Piotr, Kościół bośniacki i jego znaczenie dla politycznego położenia Bośni w XIII-XIV wieku, „Portolana. Studia Mediterranea”, vol. 2, red. D. Qirini-Popławska, Kraków 2006, s. 159-174
Zacharias M., Chorwacka „wiosna” i serbski „liberalizm”. Konflikty polityczne w Jugosławii na początku lat siedemdziesiątych, „Dzieje Najnowsze”, 2000, 2
Zacharias Michał J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy: system władzy w Jugosławii 1943-1991: powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004 (fragmenty)
Żywot Konstantyna, w: Żywoty Konstantyna i Metodego, przeł. i komentarz T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000 (wyd. 1: 1959)
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: