Dzieje regionu - Bałkany 3005-KL1DBAZ
Celem wykładu jest zarysowanie dziejów i przemian kultur słowiańskich na Bałkanach. Zajęcia mają przybliżyć nie tylko wiedzę historyczną, ale także sposoby tworzenia wizji przeszłości. Początkowe zajęcia poruszają zagadnienia punktów widzenia, sposobów pisania historii, historia bowiem jest traktowana jako narracja tworzona w konkretnym kontekście społeczno-politycznym. Punktem odniesienia dla przedmiotu jest współczesna kultura krajów regionu. Kolejne wykłady starają się naświetlić procesy kształtowania się dziedzictwa kulturowego i systemów symbolicznych, które stały się podstawą tożsamości wymienionych narodów. Uwaga skupia się zatem na tych wątkach, postaciach, wydarzeniach, które wchodzą w zakres pamięci żywej – stały się elementami narracji autodefiniujących własną kulturę słowiańskich narodów na Bałkanach bądź też kwestiami spornymi między nimi. Podczas kolejnych spotkań została przyjęta perspektywa chronologiczna, uwzględniająca przede wszystkim zagadnienia ciągłości i zmiany (procesów długiego trwania oraz zmian cywilizacyjnych).
|
W cyklu 2024:
W roku akademickim 2024/2025 wykład koncentruje się na historii wschodniej części obszaru bałkańskiego. Wiele miejsca poświęcimy historii Bułgarii, Macedonii, Serbii i Grecji oraz pogranicza wpływów osmańskich (Bośnia, Chorwacja, Dalmacja). Wykłady dotyczą przede wszystkim zjawisk długiego trwania, procesów i zjawisk istotnych z perspektywy współczesności, a więc tego, co stoi u genezy dzisiejszego ładu społecznego i politycznego w regionie. |
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student/ka posiada podstawową wiedzę o historii krajów bałkańskich. Umie wskazać symbole, postacie, miejsca istotne dla narracji tożsamościowej i wizji przeszłości w kulturach regionu. Potrafi scharakteryzować ich specyficzne aspekty, konstytutywne dla formowania się współczesnych społeczeństw. Umie wskazać na kluczowe momenty dziejów państw/kultur regionu. Potrafi omówić relacje polityczne w regionie, wskazać najważniejsze punkty zapalne i źródła konfliktów. Dobrze orientuje się w mapie regionu, a także jest gotów/gotowa do poznawania kultury kraju specjalności w szerszej perspektywie interpretacyjnej. Ma dyspozycje do rozumienia kultury wybranej specjalności i jej regionalnych uwarunkowań.
Kryteria oceniania
Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym i ustnym w sesji letniej. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest zaliczenie testu semestralnego i egzaminu pisemnego po drugim semestrze. Test zamknięty sprawdza wiedzę faktograficzną. Egzamin ustny sprawdza wiedzę, a przede wszystkim umiejętność interpretacji danych historycznych, znajomość głównych procesów społecznych oraz formowania się współczesnych kultur Słowiańszczyzny bałkańskiej.
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze.
Literatura
Čolović Ivan, Bałkany – terror kultury, Wołowiec 2007
Čolović Ivan, Polityka symboli: eseje o antropologii politycznej, Kraków 2001
Dąbrowska-Partyka Maria, Świadectwa i mistyfikacje, Kraków 2003 (eseje dot. kultury serbskiej)
Czerwiński Maciej, Chorwacja. Dzieje, kultura, idee. Kraków 2020
Domańska E., Wrzosek W., Topolski J., Między modernizmem a postmodernizmem: historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994
Falski Maciej, Niechciana kultura. Odbudowa i instrumentalizacja dziedzictwa kulturowego w Bośni i Hercegowinie, Warszawa 2022,
Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991
Gil Dorota, Prawosławie, historia, naród : miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005
Inalcik Halil, Imperium osmańskie: epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006
Kodeks cesarza Stefana Duszana
Jelavich Barbara, Historia Bałkanów, t. 1: wiek XVIII i XIX; t. 2: wiek XX, Kraków 2005
Jezernik Bożidar, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2011
Jezernik Bożidar, Naga Wyspa. Gułag Tity, Wołowiec 2013
Leksykon tradycji bułgarskiej, red. G. Szwat-Gyłybowa, Warszawa 2011.
Malcolm Noel, Kosovo. A Short History (różne wydania)
Mazower Mrk, Saloniki, miasto duchów, Czarne 2017
Muhle Eduard, Słowianie: rzeczywistość i fikcja wspólnoty, Warszawa 2020
Naród i kultura : antologia esejów i artykułów o narodzie i kulturze bułgarskiej, red. W. Gałązka, Kraków 1986
Paisij Hilendarski, Słowianobułgarska historia, przeł. F. Korwin Szymanowski, Warszawa 1981
Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, wybór i oprac. A. Naumow, Kraków 1995 (wybór)
Podhorodecki Leszek, Jugosławia: dzieje narodów, państw i rozpad federacji, Warszawa 2000
Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995
Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław 2000
Sujecka Jolanta (red.), Macedonia: Land, Region, Borderland, Warszawa 2013
Szwat-Gyłybowa Grażyna, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Warszawa 2008 (wybór)
Szwat-Gyłybowa Grażyna (red.), Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach, tom I-X (wybrane hasła), Warszawa 2018-2020.
Taczyńska Katarzyna, Dowcip trwający dwa i pół roku, Warszawa 2016.
Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, Wołowiec 2008
Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, Wrocław 1988
Wituch Tomasz, Bałkany – szkic definicji, „Dzieje Najnowsze”, 1998, 2, s. 135–144
Wróbel Piotr, Kościół bośniacki i jego znaczenie dla politycznego położenia Bośni w XIII-XIV wieku, „Portolana. Studia Mediterranea”, vol. 2, red. D. Qirini-Popławska, Kraków 2006, s. 159-174
Zacharias M., Chorwacka „wiosna” i serbski „liberalizm”. Konflikty polityczne w Jugosławii na początku lat siedemdziesiątych, „Dzieje Najnowsze”, 2000, 2
Zacharias Michał J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy: system władzy w Jugosławii 1943-1991: powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004
Zalewski Krzysztof, Naród, religia, rasa. Muzułmanskie ideologie i ruchy pogranicza..., Warszawa 2010
Żywot Konstantyna, w: Żywoty Konstantyna i Metodego, przeł. i komentarz T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000 (wyd. 1: 1959)
Uwagi
|
W cyklu 2023:
Materiały pomocnicze (prezentacje, teksty źródłowe, teksty uzupełniające) będą zamieszczane na platformie Kampus2. |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: