Fizjografia urbanistyczna 1900-5-N-FUR-W
WYKŁAD:
Przedmiot prezentuje miasto jako system silnie uwarunkowany środowiskiem przyrodniczym. Punktem wyjścia jest analiza związków między fizjografią a lokalizacją oraz historycznym i współczesnym rozwojem miast. Omawiane są sposoby „czytania” krajobrazu miejskiego w kontekście rzeźby terenu, sieci hydrograficznej, budowy geologicznej, gleb, klimatu lokalnego oraz pokrycia i użytkowania terenu.
Istotnym elementem zajęć jest struktura przyrodnicza miasta (system zieleni, korytarze ekologiczne, zielono-niebieska infrastruktura) oraz jej rola w kształtowaniu układu funkcjonalno-przestrzennego. Szczególny nacisk położono na zagrożenia środowiskowe w miastach (m.in. powodzie i podtopienia, susza miejska, osuwiska, zanieczyszczenia powietrza i gleb) oraz na sposoby ich identyfikacji i prezentacji kartograficznej.
Duży blok tematyczny poświęcony jest miejskiemu klimatowi lokalnemu i komfortowi życia, ze wskazaniem narzędzi planistycznych umożliwiających łagodzenie zjawiska miejskiej wyspy ciepła, poprawę przewietrzania oraz ochronę dolin i obszarów zieleni. Zajęcia wprowadzają także w metody waloryzacji przyrodniczo-krajobrazowej obszarów zurbanizowanych i potencjalnie urbanizowanych – od oceny przydatności terenu do zabudowy po mapy konfliktów przestrzennych.
Ostatnia część kursu skupia się na wykorzystaniu fizjografii w dokumentach planistycznych (opracowania ekofizjograficzne, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego) oraz na studiach przypadków. Praca z mapami topograficznymi, geologicznymi, hydrograficznymi, glebowymi, ortofotomapami i opracowaniami ekofizjograficznymi pozwala studentom przećwiczyć formułowanie syntetycznych wniosków do planów miejscowych i koncepcji urbanistycznych.
Tematy wykładów:
1. Wprowadzenie do fizjografii urbanistycznej
2. Miasto a środowisko przyrodnicze – logika lokalizacji i rozwoju
3. Struktura przyrodnicza miasta i jej rola w kształtowaniu przestrzeni
4. Ryzyko i zagrożenia środowiskowe w miastach – perspektywa fizjograficzna
5. Miejski klimat lokalny i komfort życia – od fizjografii do projektu
6. Waloryzacja przyrodniczo-krajobrazowa na potrzeby planowania przestrzennego
7. Studia przypadków – kompleksowa analiza fizjograficzna wybranych obszarów.
ĆWICZENIA
Podczas ćwiczeń studenci wykonują projekt z zakresu fizjografii urbanistycznej. Na zajęciach przeprowadzana jest analiza struktury przyrodniczych jednostek planistycznych, wyznaczany potencjał do pełnienia usług ekosystemowych, sieć łączności ekologicznej i wskazania do zagospodarowania.
Tematy ćwiczeń:
1. Delimitacja przyrodniczych jednostek przestrzennych
2. Baza danych o jednostkach
3. Projekt sieci łączności ekologicznej
4. Ocena potencjału do pełnienia usług ekosystemowych
5. Rekomendacje do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
6. Prezentacja projektu.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (lista przedmiotów)
Hydrologia obszarów zurbanizowanych i obszarów wiejskich
Klimatologia urbanistyczna
Przyrodnicze podstawy gospodarki przestrzennej
Przyrodniczy system miasta
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się: K_W03, K_W05 / K_U01, K_U03, K_U07 / K_K03
Zajęcia przygotowują studenta do identyfikacji i optymalizacji potencjału przyrodniczego terenu objętego planowaniem. Student nabywa również umiejętność wykonywania ocen przydatności terenu do głównych form użytkowania.
Wiedza – student:
1. Zna rolę uwarunkowań fizjograficznych w lokalizacji i rozwoju miast oraz w kształtowaniu ich struktury funkcjonalno-przestrzennej.
2. Zna główne typy zagrożeń środowiskowych w miastach (powodzie, podtopienia, osuwiska, susza miejska, zanieczyszczenia) oraz rozumie ich związek z cechami środowiska przyrodniczego.
3. Zna zasady funkcjonowania systemu przyrodniczego miasta (korytarze ekologiczne, kliny i pierścienie zieleni, zielono-niebieska infrastruktura) i ich znaczenie dla jakości życia oraz odporności miasta na zmiany.
4. Zna podstawowe metody waloryzacji przyrodniczo-krajobrazowej i oceny przydatności terenu do zabudowy oraz ich zastosowania w planowaniu przestrzennym.
5. Rozumie miejsce i funkcję opracowań ekofizjograficznych w systemie planowania przestrzennego oraz ich powiązania z innymi dokumentami (studium, plan miejscowy).
Umiejętności – student potrafi:
1. Analizować proste zestawy map (topograficzna, geologiczna, hydrograficzna, glebowa, ortofotomapa) w kontekście planowania zabudowy i infrastruktury.
2. Identyfikować na podstawie materiałów kartograficznych główne walory, ograniczenia i zagrożenia środowiskowe dla rozwoju zabudowy miejskiej.
3. Sformułować syntetyczne wnioski fizjograficzne na potrzeby koncepcji urbanistycznych lub dokumentów planistycznych (np. wskazać tereny wyłączone spod zabudowy, zalecane kierunki rozwoju, korytarze ekologiczne i napowietrzające).
4. Interpretować i wykorzystywać najważniejsze wnioski z opracowania ekofizjograficznego przy analizie lub tworzeniu ustaleń planistycznych.
Kompetencje społeczne – student:
1. Rozumie konieczność uwzględniania ograniczeń i walorów środowiska przyrodniczego jako warunku zrównoważonego rozwoju miast.
2. Dostrzega znaczenie współpracy specjalistów z zakresu nauk o środowisku, planistów i urbanistów przy przygotowywaniu dokumentów planistycznych.
Nakład pracy studenta:
Udział w zajęciach (wykład+ćwiczenia): 30 godz.
Opracowanie prac ćwiczeniowych i przygotowanie do zaliczenia w zależności od tempa pracy studenta: 20-30 godzin
RAZEM: około 50-60 godzin
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia wykładu (zaliczenie na ocenę) jest sprawdzian pisemny w formie testu zawierającego pytania zamknięte i otwarte. Zaliczenie wykładu następuje bezpośrednio po jego zakończeniu.
Podstawą oceny ćwiczeń jest średnia arytmetyczna z prac cząstkowych, które student wykonuje na ćwiczeniach oraz prezentacja rekomendacji do planu zagospodarowania przestrzennego. Możliwa jest jedna nieusprawiedliwiona nieobecność na ćwiczeniach.
Ocena końcowa jest średnią arytmetyczną ocen z zaliczenia ćwiczeń i wykładów.
Praktyki zawodowe
Brak.
Literatura
Literatura podstawowa:
Sylwia Bródka, Andrzej Macias, 2019, Przyrodnicze podstawy gospodarowania przestrzenią, Wydawnictwo Naukowe PWN
Liszewski S. (red), 2008, Geografia urbanistyczna, Wyd. Un. Łódzkiego.
Szponar A. 2003, Fizjografia urbanistyczna, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Literatura uzupełniająca:
Kistowski M., 2003, Procedura sporządzania opracowań ekofizjograficznych w świetle najnowszych uregulowań prawnych (w:) Ochrona przyrody na obszarach rolnych, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Towarzystwo na Rzecz Ziemi, Kraków-Oświęcim.
Szulczewska B., 2002, Teoria ekosystemu w koncepcji rozwoju miast. Wyd. SGGW, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: