Relacje międzykulturowe na Bałkanach 3005-RELBALK-OG

Przedmiot ma za zadanie pomóc studentom w umieszczeniu znanych im elementów kultury w szerszej perspektywie poprzez śledzenie procesów i efektów komunikacji międzykulturowej z kluczowymi centrami kultury i polityki na poziomie państwowym, regionalnym, europejskim i globalnym. Zajmowanie się relacjami między kulturami zakłada badanie opozycji my/oni, która traktowana jest zarówno w terminach naturalnej różnicy/podobieństwa jak i z wprowadzeniem kategorii konfliktu. W związku z tym pojawią się m.in. takie pojęcia (wraz z konkretną egzemplifikacją) jak: typy wspólnot i czynniki/instytucje integracyjne, geograficzno-kulturowe aspekty relacji międzykulturowych, typy konfliktów (z uwzględnieniem ich związku z etnocentryzmem, stereotypizacją, społeczną stygmatyzacją itp.) oraz strategie ich przezwyciężania, a także specyfika relacji międzykulturowych w warunkach późnej nowoczesności/postnowoczesności (w tym komunikacja w cyberprzestrzeni).
W trakcie zajęć poruszone zostaną zagadnienia dotyczące sytuacji mniejszości, generujące napięcia w relacjach między kulturą mniejszościową a dominującą (w tym aspekty prawno-instytucjonalne i społeczno-polityczne). Pojawi się wreszcie niezwykle ważny kontekst przeszłości jugosłowiańskiej (postkonfliktowe relacje). Badania kultury i kontaktów międzykulturowych zostaną zaprezentowane na różnych poziomach: popularnym i elitarnym, politycznym (zagranicznym i wewnętrznym) i codziennym. Celem jest nie tylko pełniejsze zrozumienie współczesnej sfery publicznej omawianych krajów, ale też uwarunkowań historycznych relacji międzykulturowych.
Bałkany będą ukazane jako przestrzeń przepływów i różnorodności, nie tylko w wymiarze etnonarodowym, lecz także społecznym i genderowym.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Marta Cmiel-Bażant
Maciej Falski

Efekty kształcenia

Po uczestnictwie w zajęciach student/ka posiada wiedzę na temat specyfiki relacji międzykulturowych w regionie Bałkanów. Potrafi zastosować ją do interpretacji zjawisk kulturowych i kulturowo uwarunkowanych faktów politycznych w regionie w ujęciu porównawczym. Dostrzega wzajemne powiązania różnych dziedzin praktyk społecznych na obszarze Bałkanów oraz w stopniu rozszerzonym realia społeczne i polityczne w odniesieniu do sytuacji na Bałkanach. Student/ka umie dokonywać syntezy wniosków analitycznych, płynących z różnych dziedzin badań kultury, jak również potrafi prowadzić dyskusję z wykorzystaniem argumentów merytorycznych.

Kryteria oceniania

Kluczowe jest przygotowanie do zajęć (lektura wskazanych tekstów / oglądanie emisji / zebranie materiałów) oraz aktywne uczestnictwo w zajęciach.
Podstawą oceny jest egzamin końcowy ustny; pytania egzaminacyjne udostępnione są z wyprzedzeniem.

Literatura

Lektury podstawowe:
J. Mikułowski–Pomorski, Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie, Kraków 1999.
Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje, red. A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka. Warszawa 1995.
Filozofia dialogu, Poznań 2006, t. 4: Różnorodność form, dialogu międzykulturowego, red. J. Baniak.
Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz, Z. Karpus, Toruń 2003.
Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.
M. Dąbrowski, Swój / Obcy / Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Izabelin 2001.
Swoje i cudze. Kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 1, 2, 3, red. B. Zieliński, Poznań 2005.
Hannerz Ulf, Powiązania transnarodowe, Kraków 2006.
Jezernik Bożidar, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2013.

W.J. Burszta, Duch Mitteleuropy dzisiaj, w: Procesy autoidentyfikacji na obszarze kultur środkowoeuropejskich po roku 1918, red. J. Goszczyńska, Warszawa 2008
J., Leerssen J., Imagologia. O zastosowaniu etniczności do nadawania światu sensu, tłum. E. Kledzik, „Porównania” 21 (2017), nr 2, s. 9–30.
T. Petrović, Dolga pot domov. Reprezentacije zahodnega Balkana v političnem in medijskem diskurzu, Mirovni Inštitut, Ljubljana 2009.
Wersja słoweńskojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/edicija/seznam/22/mediawatch22.pdf
Wersja anglojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/eng/a_long_way_home.pdf
S. Škrabec, Krąg z ruchomym środkiem, w: Kraków i Lublana a mit Europy Środkowej, red. J. Purchla, s. 11–24, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Elżbieta Znamierowska-Rakk, Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo -Wschodniej w: Wolność i bezpieczeństwo narodów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX-XX wieku. T. 1, Warszawa 2009.
M. Czerwiński, Chorwacja między Europą a Bałkanami. Analiza dyskursu prasowego, w: W poszukiwaniu nowego kanonu. w: Reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku, red. M. Dąbrowska-Partyka, Kraków 2005, s. 97-116.
Z. Bauman, Obcy u naszych drzwi, Warszawa, 2016.
A. Jagiełło-Szostak, N. Sienko, T. Szyszlak, Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości etniczne – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postkomunistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018.
M. Korzeniewska-Wiszniewska, Serbowie jako mniejszość w warunkach transformacji politycznej w państwach byłej Jugosławii w latach 1995-2016, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2017.
Ž. V. Obradović, Minorities in the Balkans: 19th and 20th Century, Čigoja, Belgrade 2015.

Teksty związane z podanymi zagadnieniami będą udostępniane przed poszczególnymi zajęciami. Zakres literatury obowiązkowej do egzaminu zostanie podany uczestnikom w trakcie zajęć.

W cyklu 2024Z:

W.J. Burszta, Duch Mitteleuropy dzisiaj, w: Procesy autoidentyfikacji na obszarze kultur środkowoeuropejskich po roku 1918, red. J. Goszczyńska, Warszawa 2008
J., Leerssen J., Imagologia. O zastosowaniu etniczności do nadawania światu sensu, tłum. E. Kledzik, „Porównania” 21 (2017), nr 2, s. 9–30.
B. Jezernik, Dzika Europa: Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2013.
T. Petrović, Dolga pot domov. Reprezentacije zahodnega Balkana v političnem in medijskem diskurzu, Mirovni Inštitut, Ljubljana 2009.
Wersja słoweńskojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/edicija/seznam/22/mediawatch22.pdf
Wersja anglojęzyczna: http://mediawatch.mirovni-institut.si/eng/a_long_way_home.pdf
S. Škrabec, Krąg z ruchomym środkiem, w: Kraków i Lublana a mit Europy Środkowej, red. J. Purchla, s. 11–24, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Elżbieta Znamierowska-Rakk, Pojęcie i tożsamość Europy Środkowo -Wschodniej w: Wolność i bezpieczeństwo narodów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX-XX wieku. T. 1, Warszawa 2009.
M. Czerwiński, Chorwacja między Europą a Bałkanami. Analiza dyskursu prasowego, w: W poszukiwaniu nowego kanonu. w: Reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku, red. M. Dąbrowska-Partyka, Kraków 2005, s. 97-116.
Z. Bauman, Obcy u naszych drzwi, Warszawa, 2016.
A. Jagiełło-Szostak, N. Sienko, T. Szyszlak, Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości etniczne – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postkomunistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018.
M. Korzeniewska-Wiszniewska, Serbowie jako mniejszość w warunkach transformacji politycznej w państwach byłej Jugosławii w latach 1995-2016, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2017.
Ž. V. Obradović, Minorities in the Balkans: 19th and 20th Century, Čigoja, Belgrade 2015.
M. Mazower, Saloniki. Miasto duchów, Wołowiec 2017.
M. Falski, Niechciana kultura, Warszawa 2022.
J. Sujecka (red.), Macedonia - land, region, borderland, Warszawa 2013.

Teksty związane z podanymi zagadnieniami będą udostępniane przed poszczególnymi zajęciami. Zakres literatury obowiązkowej do egzaminu zostanie podany uczestnikom w trakcie zajęć.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3005-RELBALK-OG w USOSweb