Metodologia badań okulograficznych w językoznawstwie stosowanym 3301-JS2939-1ST
Okulografia to nowoczesna technologia, która pozwala wzrok i alokację uwagi podczas czytania tekstu na ekranie lub oglądania filmu. Kurs oferuje wprowadzenie do okulografii z naciskiem na jej zastosowanie w badaniach językoznawczych.
Kurs stanowi wprowadzenie do okulografii, począwszy od jej początków od czasu pierwszych pionierskich zastosowań w badaniach nad czytaniem i wzrokiem na początku XX wieku. Studenci poznają podstawy teoretyczne okulografii, zapoznają się z budową oka i podstawami widzenia (czopki, pręciki, pole widzenia, widok centralny i peryferyjny), najważniejsze ruchy gałek ocznych (fiksacje, sakady) i miary eyetrackingowe (np. czas fiksacji, amplituda sakady, prawdopodobieństwo regresji). Studenci poznają najnowocześniejszy sprzęt (obiektywy, różne sposoby mocowania, rodzaje okulografów i różne częstotliwości próbkowania) oraz oprogramowanie (programy do projektowania eksperymentów oraz analizy i wizualizacji wyników) dostarczane przez różnych producentów okulografów. Studenci poznają też zasady projektowania eksperymentów, przetwarzania danych okulograficznych, w tym obszarów zainteresowań (ang. Interest Areas oraz Interest Periods), czyszczenie danych, przycinanie, eksport) oraz metody analizy danych. Poruszona zostanie również kwestia integracji okulografii z innymi narzędziami i metodami pomiaru (np. EEG). W trakcie zajęć warsztatowych studenci zastosują tę wiedzę, zdobywając praktyczne doświadczenie w przeprowadzaniu eksperymentów, w tym kalibracji, rozwiązywania problemów i pracy z osobami badanymi.
Dzięki przeanalizowaniu artykułów z zakresu psycholingwistyki, tłumaczenia i przyswajania języków obcych, studenci zapoznają się również z różnymi paradygmatami badawczymi, nauczą się krytycznie oceniać publikacje i identyfikować typowe pułapki. Kurs pogłębi wiedzę studentów na temat metodologii badań ilościowych, poszerzy ich umiejętności krytycznego myślenia i prezentowania wyników badań oraz streszczania, zachęci do postaw rozwiązywania problemów. Kurs zachęci też studentów do kreatywności w formułowaniu pytań badawczych i pomysłów, ostatecznie umożliwiając im najlepsze wykorzystanie okulografii we własnych projektach.
Tematy
1. Wprowadzenie. Czym jest okulografia i dlaczego warto ją wykorzystywać w badaniach? Jak działa okulograf; zalety i wady okulografii; podstawowe założenia teoretyczne.
2. Krótka historia okulografii. Trzy epoki okulografii; badania nad uwagą wzrokową i psychologią czytania; wczesne techniki i okulografy; nowoczesne metody identyfikacji źrenicy.
3. Ruchy gałek ocznych i ich rejestracja. Fiksacje i sakkady; identyfikacja ruchów gałek ocznych, definicje, fizjologia; interpretacja miar okulograficznych w różnych dziedzinach; powszechne choroby oczu.
4-5. Projektowanie eksperymentu okulograficznego. Rodzaje manipulacji eksperymentalnych; równoważenie i randomizacja; rodzaje zmiennych (np. ciągłe, jakościowe, binarne); operacjonalizacja pojęć; materiały eksperymentalne; pilotaż i korekta eksperymentu.
6-7 Okulografia w językoznawstwie stosowanym: metodologia i zastosowania. Wprowadzenie do krytycznej analizy badań. Zakres badań w różnych dziedzinach; triangulacja danych, integracja z innymi narzędziami; trafność eksperymentalna, wiarygodność, powtarzalność; znaczenie ram teoretycznych i jasnych hipotez.
8. Śledzenie ruchu gałek ocznych w badaniach nad czytaniem. Podstawowe pojęcia dotyczące procesu czytania (ang. Perceptual span i preview benefit); efekty długości słowa, częstotliwości występowania słów i ich przewidywalności w kontekście; różne teoretyczne modele czytania.
9. Sprzęt i oprogramowanie do okulografii. Bliższe spojrzenie na systemy okulograficzne: rodzaje okulografów ; różnica między „sampling rate” a „sampling frequency” ; dokładność a precyzja; śledzenie monokularowe i dwuokularowe; statyczne i dynamiczne obszary zainteresowań; oprogramowanie do projektowania eksperymentów i analizy danych.
10. Sesja praktyczna 1. Wizyta w laboratorium w celu zaprezentowania dwóch dostępnych systemów (SMI i EyeLink); kalibracja i walidacja; zbieranie danych eye-trackingowych w systemach SMI i EyeLink.
11. Sesja praktyczna 2. Wizyta w laboratorium (ciąg dalszy). EyeLink: zbieranie danych eyetrackingowych podczas czytania napisów filmowych, rozwiązywanie problemów z kalibracją; wizualizacja i czyszczenie danych w programie Data Viewer; eksport danych.
12. Przetwarzanie danych okulograficznych. Co się dzieje po zebraniu danych? Algorytmy fiksacji i detekcji sakkad; przetwarzanie i eksport danych oraz przygotowanie danych do analizy; dobre praktyki i kwestie etyczne w zbieraniu danych.
13. Podsumowanie i zagadnienia praktyczne. Podsumowanie tematów poruszanych w kursie. Formularze zgód i ochrona danych; dobór próby osób badanych, rekrutacja, cechy charakterystyczne; zebranie wysokiej jakości danych; praca z innymi osobami w zespole w tym samym laboratorium; inwentaryzacja sprzętu.
14. Prezentacja pomysłów na projekty studenckie. Podczas kursu studenci będą pracować w grupach nad zaprojektowaniem badania z użyciem okulografu. Przedłożą ten projekt w formie pisemnej do oceny i przedstawią go wszystkim uczestnikom ostatnich zajęć.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
w sali
Założenia (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Absolwent zna i rozumie:
- K_W02. w zaawansowanym stopniu kluczową terminologię, główne metody i teorie badań w zakresie językoznawstwa stosowanego w dziedzinie filologii angielskiej.
- K_W03. metodologię i najnowsze osiągnięcia w badaniach okulograficznych w ramach językoznawstwa stosowanego angielskiego.
- K_W05. w zaawansowanym stopniu gramatykę, składnię, fonologię, fonetykę, morfologię, pragmatykę języka angielskiego
- K_W07. zasady projektowania badań językowych z wykorzystaniem okulografii, a w szczególności stosowania metod i narzędzi w formułowaniu problemów badawczych i testowaniu hipotez.
Umiejętności
Absolwent będzie potrafił:
- K_U01 posługiwać się terminologią i aparatem pojęciowym z zakresu badań empirycznych w językoznawstwie stosowanym.
- K_U02. posługiwać się metodologią badań językoznawczych w ramach filologii angielskiej, z poszanowaniem norm etyki naukowej i prawa autorskiego
- K_U04. zastosować wiedzę zdobytą w trakcie kursu do opisania problemu i zidentyfikowania sposobów jego rozwiązania, realizując w ten sposób projekt związany z zastosowaniem okulografii.
- K_U11. projektować własną ścieżkę rozwoju.
Kompetencje społeczne
Absolwent jest gotowy do:
K_K02. podejmowania kształcenia ustawicznego i rozwoju osobistego, wykorzystując umiejętności i kompetencje do wyboru tematów i projektów optymalnie odpowiadających jego/jej osobistym zainteresowaniom
K_K03. wziąć odpowiedzialność za własną pracę i szanować pracę innych, przestrzegając norm zawodowych i etycznych w projektach i innych działaniach podejmowanych w ramach badań okulograficznych; w razie potrzeby konsultować się z ekspertami.
Wykształcenie minimum na poziomie językowym B2+.
Kryteria oceniania
- udział w dyskusjach klasowych 40%
- udział w sesjach laboratoryjnych 20%
- końcowy projekt badawczy 40% (pisemne zgłoszenie i prezentacja klasowa proponowanego projektu badania okulograficznego)
Praktyki zawodowe
n/a
Literatura
Carter, B.T. & Luke, S.G. (2020). Best practices in eye tracking research. International Journal of Psychophysiology, 155, pp. 49–62. https://doi.org/10.1016/j.ijpsycho.2020.05.010
Clifton, C. & Staub, A. (2011). Syntactic influences on eye movements during reading. In S.P. Liversedge, I.D. Gilchrist, & S. Everling (Eds.), The Oxford handbook of eye movements. Oxford: Oxford University Press, pp. 895–909.
Coco, M.I. (2021). Eye-tracking: measurements and application. In: Della Sala, S. (Ed.), Encyclopedia of Behavioral Neuroscience, 2nd Edition. Elsevier Science Publishing, pp. 204–214.
Conklin, K., Alotaibi, S., Pellicer-Sánchez, A., & Vilkaitė-Lozdienė, L. (2020). What eye-tracking tells us about reading-only and reading-while-listening in a first and second language. Second Language Research, 36(3), pp. 257–276. https://doi.org/10.1177/0267658320921496
Conklin, K. & Pellicer-Sánchez, A. (2016). Using eye-tracking in applied linguistics and second language acquisition research. Second Language Research, 32(3), pp. 453–467. https://doi.org/10.1177/026765831663740
Elgort, I., Brysbaert, M., Stevens, M., & Van Assche, E. (2018). Contextual word learning during reading in a second language: An eye-movement study. Studies in Second Language Acquisition, 40(2), pp. 341–366. https://doi.org/10.1017/S0272263117000109
Godfroid, A. (2020). Eye tracking in second language acquisition and bilingualism: A research synthesis and methodological guide. Routledge, Abingdon, ISBN: 978-1-138-02467-0.
Godfroid, A., Ahn, J., Choi, I., Ballard, L., Cui, Y., Johnston, S., … & Yoon, H.-J. (2018). Incidental vocabulary learning in a natural reading context: An eye-tracking study. Bilingualism: Language and Cognition, 21(3), pp. 563–584. https://doi.org/10.1017/S1366728917000219
Godfroid, A. & Hui, B. (2020). Five common pitfalls in eye-tracking research. Second Language Research, 36(3), pp. 277–305. https://doi.org/10.1177/0267658320921218
Hsu, N.S., Kuchinsky, S.E. & Novick, J.M. (2021). Direct impact of cognitive control on sentence processing and comprehension. Language, Cognition and Neuroscience, 36(2), pp. 211–239. https://doi.org/10.1080/23273798.2020.1836379
Kliegl, R., Grabner, E., Rolfs, M. & Engbert, R. (2004). Length, frequency, and predictability effects of words on eye movements in reading. European Journal of Cognitive Psychology, 16(1-2), pp. 262–284. https://doi.org/10.1080/09541440340000213
Liversedge, S.P. & Rayner, K. (2011). Linguistic and cognitive influences on eye movements during reading. In: Liversedge, S.P., Gilchrist, I. & Everling, S. (Eds.) The Oxford Handbook of Eye Movements. Oxford, GB: Oxford University Press, pp. 751–766.
Rayner, K. (1998). Eye Movements in Reading and Information Processing: 20 Years of Research. Psychological Bulletin, 124(3), pp. 372–422. https://doi.org/10.1037/0033-2909.124.3.372
Rayner, K. (2009). Eye movements and attention in reading, scene perception, and visual search. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 62(8), pp. 1457–1506. https://doi.org/10.1080/17470210902816461
Schotter, E.R., Angele, B. & Rayner, K. (2012). Parafoveal processing in reading. Attention Perception in Psychophysiology, 74(1), pp. 5–35. doi: 10.3758/s13414-011-0219-2
Starr, M.S. & Rayner, K. (2001). Eye movements during reading: some current controversies. Trends in Cognitive Sciences, 5(4), pp. 156–163. https://doi.org/10.1016/S1364-6613(00)01619-3
Wade, N.J. & Tatler, B.W. (2008). Did Javal Measure Eye Movements During Reading? Journal of Eye Movement Research, 2(5), pp. 1–7. https://doi.org/10.16910/jemr.2.5.5
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: