Historia języka bułgarskiego 3005-MAG1-HJB
Na zajęciach omówione zostaną następujące zagadnienia:
Historia osadnictwa słowiańskiego na Bałkanach; najstarsze cechy ogólne bułgarsko-macedońskiego obszaru językowego; periodyzacja języka bułgarskiego; wewnętrzna a zewnętrzna historia języka; kwestie terminologiczne (starobułgarski a staro-cerkiewno-słowiański).
Najstarsze zabytki językowe bułgarsko-macedońskie; bułgarska i macedońska redakcja język staro- i cerkiewnosłowiańskiego.
Bałkańska liga językowa; analityzm bułgarsko-macedoński.
Ewolucja systemu samogłoskowego i spółgłoskowego.
Morfologia historyczna: ewolucja deklinacji bułgarskiej (zwł. ewolucja systemu przypadków, systemu zaimkowego; określnik).
Morfologia historyczna: ewolucja koniugacji bułgarskiej i macedońskiej (rozwój systemu temporalny, nowe participia, indirectivus); indeclinabilia.
Leksyka i słowotwórstwo; związki leksykalne z innymi językami (zwł. stosunek do języka tureckiego)
Składnia historyczna (zwł. klityki, stabilizacja szyku zdania).
Dialektologia języka bułgarskiego (podstawowe podziału i ich kryteria, granica „jatowa”, analityzm w dialektach, rodzajnik, izofony i izoleksy gwarowe); tzw. gwary przejściowe; gwary bułgarskie poza granicami Bułgarii).
Granice bułgarskiego obszaru językowego. Podziały dialektalne i istniejące współcześnie cechy interdialektalne. Świadomość podłoża dialektalnego w mowie nosicieli młodego języka. Kontakty z innymi językami (turecki, grecki, rosyjski, języki zachodnie).
Główne etapy rozwoju języka nowobułgarskiego; damaskiny, dzieła Paisija Chilendarskiego i Sofroniusza Wraczańskiego; odrodzeniowe szkoły językowe, rozwój edukacji i produkcji literackiej; sytuacja językowa niepodległego państwa; relacja do języka cerkiewnego i rosyjskiego.
Typologia narodzin języka literackiego (na tle słowiańskim).
Problem obecności języka bułgarskiego poza granicami Bułgarii; postrzeganie świadomościowe, kulturowe i językowe Macedończyków, Bułgarów z Banatu i Pomaków.
Współczesna sytuacja językowa (II wojna światowa, okres komunizmu i powrotu do demokracji; cenzura polityczna i edytorska vs. samowola językowa); pozycja i rola językowa Sofii; najnowsze tendencje językowe; zjawiska globalizacyjne; język mediów; polityka językowa państwa.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student/ka zna i rozumie:
- czynniki kształtujące historię języka bułgarskiego,
- etapy historii zewnętrznej i wewnętrznej języka bułgarskiego
- wpływ historii języka na jego stan współczesny i tendencje jego rozwoju,
- funkcjonowanie systemu języka bułgarskiego na przestrzeni dziejów, a także jest zaznajomiony z tradycjami badań nad historią języka bułgarskiego oraz tradycje badań nad jego historią i perspektywy badawcze w tym zakresie.
Student/ka potrafi:
- ocenić wpływ poszczególnych postaci historycznych na rozwój języka bułgarskiego,
- wskazać źródła historyczne poszczególnych składników dzisiejszej tradycji językowej i scharakteryzować czynniki ją kształtujące,
- zinterpretować przykłady poszczególnych faz rozwojowych tradycji językowej z wykorzystaniem odpowiednich metod badawczych (w tym nowoczesnych narzędzi i technik analitycznych),
- prowadzić dobrze uzasadnioną dyskusję, opierając się na rzetelnych argumentach zarówno w języku polskim, jak i bułgarskim, z użyciem specjalistycznej terminologii właściwej dla językoznawstwa i badań nad kulturą.
Kryteria oceniania
1. Ocena aktywności i bieżącego przygotowania do zajęć
Przedmiot ma charakter konwersatorium – wymagane jest aktywne uczestniczenie w zajęciach: dyskutowanie na temat omawianych zagadnień, analizowanie zagadnień będących przedmiotem rozważań.
2. Egzamin ustny
Aby zostać dopuszczonym do egzaminu, należy spełnić następujące warunki:
- brać aktywny udział w zajęciach w oparciu o zaleconą literaturę;
- obecność na zajęciach – dopuszczalne są 2 nieusprawiedliwione nieobecności, każda kolejna nieobecność musi być zaliczona w sposób wcześniej uzgodniony z prowadzącym. Nieobecność ogółem na więcej niż 50 % zajęć wyklucza uzyskanie zaliczenia. Nieobecność nie zwalnia z obowiązku nadrobienia znajomości materiału.
3. Rozkład pracy studenta(tki):
- uczestniczenie w zajęciach: 30 h – 1 ECTS
- regularne przygotowywanie się do zajęć: 30 h - 1 ECTS
- przygotowanie pracy zaliczeniowej: 60 h – 2 ECTS
Łącznie: 4 ECTS
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku (oraz
Uchwały nr 170 Rady Dydaktycznej dla Kierunków studiów: Filologia Bałtycka, Filologia Klasyczna i Studia Śródziemnomorskie, Filologia Polska, Filologia Polskiego Języka Mmigowego, Kulturoznawstwo – Wiedza o Kulturze, Logopedia Ogólna i Kliniczna, Slawistyka, Sztuka Pisania, Sztuki Społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki). W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na lektoratach języków obcych jest sprawne posługiwanie językiem obcym (użycie właściwej leksyki, struktur gramatycznych i składniowych), ZABRANIA SIĘ wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji prac powstających na zajęciach, prac domowych, a także testów cząstkowych i egzaminów. Studenci mogą posługiwać się narzędziami SI tylko w sytuacjach, w których prowadzący dopuszcza ich użycie.
Literatura
- E. M. Siatkowska, Szkice z dziejów literackich języków słowiańskich, Warszawa 2004 (zwł. rozdz. IX),
- F. Sławski, Zarys dialektologii południowosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1962,
- H. Dalewska-Greń, Języki słowiańskie, Warszawa 2002 (zwł. rozdz. V),
- Kultura, język, komunikacja. Problemy globalizacji i kultur narodowych, red. G. Szwat-Gyłyłybowa, A. Z. Makowiecki, Warszawa 2001 (tam artykuły: I. M. Dolińskiego, I. Likomanowej, B. Lingorskiej),
- Ogólnosłowiański atlas językowy (OLA) - wybrane tomy i mapy,
- Български диалектен атлас. Обобщаващ том, ред. Ив. Кочев и др., София 2001,
- Български език, red. S. Dimitrova, Opole 1997 (seria: Najnowsze dzieje języków słowiańskich),
- К. Мирчев, Историческа граматика на българския език, изд. 3, София 1978 (lub nowsze),
- Ст. Младенов, История на българския език, София 1979,
- Вл. Мурдаров, 99 езикови съвета, София 2001; tegoż: Още 99 езикови съвета, София 2003;
- Вл. Мурдаров, Geschichte der bulgarischen Schriftsprache (Grundriß), Wien 1996,
- Р. Русинов, Учебник по история на новобългарския книжовен език, София 1980,
- Ст. Стойков, Българска диалектология, София 1993,
- Б. Цонев, История на българския език, София 1974.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: