Folklor słowiański - gatunki i interpretacje 3005-LU9FO
Wykład obejmie następujące tematy:
Wprowadzenie do folklorystyki: definicje folkloru, relacje: kultura ludowa – folklor – literatura ustna. Z historii folklorystyki – romantyzm wobec folkloru (szkoła mitologiczna); szkoła migracyjna oraz fińska w badaniach nad folklorem (metoda geograficzna-historyczna w studiach nad bajkami, podaniami i pieśniami (na przykładzie monografii chorwackiej M.Bošković-Stulli z lat 60-tych XX w.); egzemplifikacja analizy strukturalno-semiotycznej (wg koncepcji Levi-Straussa).);
Przegląd gatunków folkloru słowiańskiego
klasyfikacja prozy ustnej – systematyki i katalogi słowiańskie; bajki: zwierzęce, bajki magiczne, legendy, bajki nowelowe, opowieści komiczne; podania: wierzeniowe i lokalne, historyczne;
klasyfikacja pieśni ludowej słowiańskiej (prezentacja istniejących katalogów): pieśni mityczne; pieśni epickie (epika serbska), pieśni epicko-liryczne (przykłady ballad czeskich i słowackich oraz południowosłowiańskich z kręgu muzułmańskiego, dum ukraińskich);
pieśni obrzędowe – relacja obrzęd i pieśń, pieśni łazarskie (bułgarskie), pieśni obrzędu weselnego (przykład polski); pieśni żałobne lamentacyjne południowosłowiańskie.
Małe formy folkloru jako przykład przedmiotu badań nad kulturą narodową: paremiologia, studia nad zagadką ludową i nad zamówieniami magicznymi (ludowa magia).
Część konwersatoryjna będzie związana z analizą tekstów egzemplifikujących gatunki – będzie zmierzać do ustalenia cech gatunkowych tekstów i ich interpretacji semantycznej.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu przedmiotu student powinien zdobyć orientację na temat bogactwa folkloru słowiańskiego, rozpoznawać gatunki folkloru, opanować wiedzę dotyczącą analizy tekstu folkloru oraz wyjaśnić zawarte w nim podstawowe znaczenia.
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo w zajęciach (w części konwersatoryjnej) – w analizie i interpretacji dostarczanych przez prowadzącego tekstów folkloru. Praca pisemna roczna jako część egzaminu dopuszczająca do egzaminu ustnego.
Literatura
Cocchiara Giuseppe, Dzieje folklorystyki w Europie. Warszawa 1971: rozdz. Bracia Grimm. s.243-262; oraz rozdz. W "laboratorium" Maxa Müllera, s.303-321 rozdz. Śladem Benfeya, s. 322-341.
Folklorystyka. Dylematy i perspektywy Red. nauk. D.Simonides. Opole 1995, ss.169.
Krawczyk-Wasilewska Violetta, Współczesna wiedza o folklorze. Warszawa 1986.
Gusiew Wiktor, Estetyka folkloru. Wrocław (...) 1974.
Jakobson R., Bogatyriew P., Folklor jako swoista / specyficzna forma twórczości. W: Piotr Bogatyriew, Semantyka kultury ludowej. Warszawa 1975, s.168-182 oraz "Literatura Ludowa" 1973 nr 3.
Jakóbiec Marian, wstęp do Byliny, Biblioteka Narodowa s.II nr 96, Wrocław (...) 1955.
Jaworska Elżbieta, Katalog polskiej ballady ludowej (…). .Wrocław (…) Ossolineum 1990.
Kasjan Jan Mirosław, Polska zagadka ludowa. Wrocław - ... 1983.- rozdz. IV. Uwagi ogólne i rozdz. V Badania nad zagadką (1. W kręgu genezy, wędrówki i przemiany oraz 2. Koncepcje strukturalne) s.107-128;
Krzyżanowski Julian, Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. Wyd. II rozszerzone Wrocław (...) 1962; Zasady systematyki bajki ludowej. Wstęp, s. 5-23.
Krzyżanowski J. Wstęp do Nowej księgi przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich
Krzyżanowski Julian, Zagadka i jej problematyka W: tegoż: Studia folklorystyczne t.III Wokół legendy i zagadki. Z zagadnień przysłowioznawstwa, s. 16-36.
Leach E., Levi Strauss. Warszawa 1973, rozdz. Struktura mitu, s. ?
Lüthi M., Style gatunkowe. "Pamiętnik Literacki" R.LXIV /1973 z.1.
Propp W., Morfologia bajki. Warszawa 1976, rozdz. II Przedmiot i metoda badań oraz rozdz. III Funkcje protagonistów, s. 56-123.
Stomma Ludwik, Próba analizy strukturalnej czterech legend średniowiecznych. "Etnografia Polska" t. XVI z.1, s.281-294.
Wrocławski Krzysztof, Analiza porównawcza bałkańskiej legendy o świętym Sisoe (Sisiniju). (W:) Z polskich studiów slawistycznych. Seria V Literaturoznawstwo. Folklorystyka. Problematyka historyczna. Prace na VIII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Warszawie 1978. Warszawa 1978, s.357-366.
Wrocławski Krzysztof, Ballada białoruska "Dačka-ptuška" na tle słowiańskim. w:"Studia białorutenistyczne" 1/2007, Red. Ryszard Radzik, Michał Sajewicz. Wyd. UMCS Lublin 2007, s.281-287.
Wrocławski Krzysztof, Lamentacje czarnogórskie jako forma pieśni obrzędowej. (W:) Pejzaże kultury. Prace ofiarowane Profesorowi Jackowi Kolbuszewskiemu w 65. rocznicę Jego urodzin. Pod red. Wł. Dynaka i M. Ursela. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego Acta Universitatis Wratislaviensis nr 2792. Wrocław 2005, s. 588-596.
Wrocławski Krzysztof, O pieśni „Jana i Słońce” ze zbioru Braci Miladinovów. (W:) Животот и делото на Браќата Миладиновци, Македонска Академија на Науките и Уметностите. Скопје 1984, s.39-53.
Wrocławski Krzysztof, Piękna żona mężowi korona czyli o niektórych bałkańskich wariantach typu bajkowego AT 465 (Prześladowany z powodu pięknej żony). „Pamiętnik Słowiański” R.XLIV/1994, Wrocław 1996, s.25-45;
Wrocławski Krzysztof, Poszukiwacz losu. Słowiańskie bajki ludowe o doli ludzkiej. „Pamiętnik Słowiański” XLII/1992, s. 69-86.
Wrocławski Krzysztof: Wierzenia ludowe w obronie życia. (W: ) Kategoria dobra i zła w kulturach słowiańskich. Red. T.Dąbek-Wirgowa i A.Z.Makowiecki. Uniwersytet Warszawski - Wydział Polonistyki. Warszawa 1994, s.35-40.
Wrocławski K., Ten i tamten świat w ludowych opowieściach wierzeniowych. (Na podstawie wybranych typów opowieści polskich oraz bułgarskich i macedońskich. (W: ) Z polskich studiów slawistycznych. s.7, Literaturoznawstwo – Folklorystyka – Problematyka historyczna. Warszawa 1988, s. 505-512.
Wrocławski Krzysztof, Народната слика на светот (врз примери од српските проколнувања - клетви и пцости). (W:) Балканска слика на светот. Македонска Академија на Науките и Уметностите. Зборник од меѓународна научна работилница одржана во Скопје на 5-6 декември 2005 година. Приредувач Ката Ќулавкова. Скопје 2006, s. 309-326.
Zadrożyńska A., Vražinovski T., Wrocławski K., Ludowe obrzędy i podania. Etnograficzne i folklorystyczne studia wsi polskiej i macedońskiej. (T.Vrażinovski, K.Wrocławski), Macedońskie i polskie podania wierzeniowe. Uniwersytet Warszawski, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej. Warszawa 2002, s.153-269).
Teksty: antologie, wybory:
Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian południowych. Wybór i redakcja Giorgi Minczew i Małgorzata Skowronek. Wyd. UJ Kraków 2006.
Byliny Warszawa 1957, przeł. T.Mongird, wstęp S.Fiszman.
Byliny. Wybrał, wstępem i objaśnieniami opatrzył Marian Jakóbiec. Biblioteka Narodowa s.II nr 96, Wrocław (...) 1955.
Czeska i słowacka pieśń ludowa. Wyb. i przekł. A.Kamieńska, opr. i wst. nap. J. Magnuszewski. Biblioteka Nardowa seria II nr 122.
Jugosłowiańska epika ludowa, oprac. M Jakóbiec, przekł. Cz.Jastrzębiec-Kozłowski, Biblioteka Narodowa s.II nr 58, Wrocław (...) 1948.
Kamieńska Anna, Jan Śpiewak, Oj, lesie, lesie zielony. Wybor bulgarskiej pieśni ludowej. Warszawa 1956
Kamieńska Anna, Perły i kamienie. Wybór serbo-chorwackiej poezji ludowej. Warszawa 1967.
Na ciche wody. Dumy ukraińskie. Przeł., wst. i kom. Kasjan Mirosław, Wrocław 1973.
O Bogu, jego sługach i diabelskich sztuczkach. Setnik legend Południowej Słowiańszczyzny. Warszawa 1986, Wyb,. przekł i oprac.K.Wrocławski.
Rządca losu. Bajki z Jugosławii. Wyb., przekład i oprac. K.Wrocławski,Warszawa 1991.
Sabałowe bajki. Wyb. i opr. Teresy Brzozowskiej Warszawa 1969.
Słoneczny koń. Bajki słowackie. Wyb. i opr. V.Gašparikova. Warszawa 1981.
Zbójnicki dar. Polskie i słowackie opowiadania tatrzańskie. Wyb. T. Komorowska i V. Gašparikova. Warszawa 1976.
Złota moneta za słowo. Bułgarskie bajki i legendy ludowe. Wyd. Uniw. Łódzkiego. Łódź 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: