Literatura Serbii II 3005-KL5LS
Literatura niepodległej Serbii. Czasy Karađorđeviciów (1903-1918).
→ Sytuacja społeczno-polityczna na przełomie wieków: aspiracje cywilizacyjne po przewrocie w 1903; ideologia wielkoserbska i ideologia jugosłowiańska.
→ Grupa wokół czasopisma „Srpski knjževni glasnik“ – programy literackie i Bogdana Popovicia i Jovana Skerlicia ich kontekst społeczny.
→ Tendencje modernistyczne w literaturze serbskiej, zwrot ku Zachodowi. Twórczość poetycka: A. Šantić, J. Dučić, M. Rakić oraz drugi nurt serbskiej moderny – poeci przeklęci S. Pandurović i V. Petković-Dis. Twórczość prozatorska: R. Domanović, B. Stanković, P. Kočić, I. Čipik, M. Uskoković.
→ Miejsce twórców bośniackich w kanonie literatury serbskiej: poszerzanie się aktywności kulturalnej Serbów na terenach Bośni i Hercegowiny – włączenie tych ziem do serbskiego uniwersum duchowego, D. Mitrinović i grupa bośniacka.
Literatura międzywojenna
→ Serbska awangarda. Profil ideowy i artystyczny. Stosunek do literatury sprzed I wojny światowej. Nurty podstawowe: ekspresjonizm i nadrealizm; tendencje kubistyczne i dadaistyczne. Oddziaływanie francuskiej kultury literackiej na środowisko serbskiej bohemy. Wczesna twórczość Miloša Crnjanskiego, twórczość Rastka Petrovicia. Lokalne odmiany awangardy: zenityzm, hipinizm, sumatraizm. Artystyczny idiom Mmomčila Nastasijevicia.
→ Kondycja prozy w okresie międzywojennym. Tzw. literatura socjalna i inne zjawiska literackie lat trzydziestych.
→ Wpływ krytyki literackiej na kształt kultury literackiej Serbii okresu międzywojennego (I. Sekulić, M. Bogdanović, V. Gligorić, S. Vinaver). Rola czasopism literacko-artystycznych. Formy instytucjonalizacji formalnej i nieformalnej życia literackiego.
Literatura współczesna
→ Tendencje rozwojowe serbskiej prozy po II wojnie światowej. Czas realizmu socjalistycznego (1945-1952). Obraz wojny i okupacji, partyzantki i miejskiego ruchu oporu w literaturze serbskiej lat czterdziestych i pięćdziesiątych (M. Lalić, A. Isaković, D. Ćosić, O. Davičo). Pisarstwo Ivo Andricia i kwestia jego miejsca w ramach różnych literatur narodowych. Epika Andricia wobec tradycji europejskiej i orientalnej. Inspiracje kulturą ludową i realizmem magicznym w kreacjonistycznej prozie M. Bulatovicia. Biblioteka B. Pekicia. Proza psychologiczna M. Selimovicia.
→ Polityczne uwikłania serbskiej kultuty literackiej (M. Đilas, B. Ćopić). Proza krytyczna S. Selenicia.
→ Panorama współczesnej poezji serbskiej o symbolistyczno-nadrealistycznym rodowodzie (V. Popa, M. Pavlović, S. Raičković, B. Miljković).
→ Klasycy współczesnej dramaturgii serbskiej – teatr absurdu A. Popovicia; dramaty D. Kovačevicia wobec rzeczywistości społeczno-historycznej.
→ Twórczość literacka kobiet (tzw. žensko pismo) i ich miejsce w serbskiej kulturze literackiej. Poetki: D. Maksimović, panorama serbskiej poezji kobiecej w antologii Mačke ne idu u raj (Beograd 1999) – koncept antologii jako przewartościowywanie patriarchalnego wzoru kultury literackiej Serbii.
→ Serbska fantastyka (od Dragutina Ilicia po współczesnych autorów nurtu realizmu magicznego). Mityczno-symboliczna orientacja prozy D. Kiša i F. Davida.
→ Kultura literacka Serbii w warunkach transformacji społeczno-ustrojowej; najnowsza twórczość dramatopisarska (D. Srbljanović, U. Šajtinac) wobec przemian idei, kultury, mentalności. Nowe doświadczenia, tendencje i zjawiska literackie (S. Valjarević).
→ Podsumowanie: przeobrażenia kanonu literackiego w drugiej połowie XX w. i na początku XXI w. (interpretacje, ideologizacje, przemilczenia). Projekt literatury jugosłowiańskiej, wkład twórców serbskich. Funkcjonalizacje tradycji europejskich w kontekście kanonu kultury narodowej – przemiany zaplecza ideowego. Ogólna charakterystyka specyfiki serbskiej kultury literackiej w XX i na początku XXI w.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Po ukończeniu cyklu zajęć student będzie znał kanon tekstów literackich konstytutywnych dla kultury Serbii. Będzie też rozumiał procesy historycznoliterackie i ich historyczno-społeczne uwarunkowania w Serbii. Będzie ponadto dysponował wiedzą na temat cywilizacyjnych, społecznych i politycznych kontekstów zjawisk literackich oraz na temat oddziaływania twórczości literackiej – autorów i dzieł – na kulturę serbską. Dzięki temu student będzie rozumiał związki między kształtowaniem się i aktualnym stanem kultury serbskiej a kulturowym i instytucjonalnym kontekstem europejskim. Zdobędzie także wiedzę w zakresie wzajemnych powiązań między sztuką, literaturą, językiem, polityką oraz ich historyczne konteksty.
Umiejętności:
Po ukończeniu cyklu zajęć student będzie potrafił przeprowadzić samodzielną analizę i interpretację poszczególnych utworów oraz zjawisk literackich. Będzie również umiał sformułować rzeczową wypowiedź na temat literatury i kultury literackiej Serbii w przeszłości i współcześnie. Będzie potrafił zastosować swą wiedzę w działaniach praktycznych, takich jak przygotowanie prasowej notatki informacyjnej, sformułowanie wypowiedzi krytycznoliterackiej, opracowanie scenariusza audycji radiowej i/lub telewizyjnej dotyczącej zjawisk przynależnych do serbskiej kultury literackiej, poprowadzenie dyskusji na temat literatury serbskiej.
Postawy i kompetencje społeczne:
Po ukończeniu cyklu zajęć student będzie gotów do respektowania zasad komunikacji społecznej charakterystycznych dla kultury serbskiej. Będzie potrafił krytycznie ocenić zjawiska kulturowe oraz odnieść się do różnych metod badawczych oraz tez zawartych w tekstach teoretycznych.
Kryteria oceniania
Obecności, przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusji. Zaliczenie końcowe: pisemna praca roczna i egzamin ustny.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Teksty literackie
I semestr
1. B. Stanković: Koštana, Nečista krv
2. R. Domanović: Vođa
3. M. Rakić: Kosovski ciklus
4. M. Dedinac Javna ptica
5. M. Nastasijević: Kod večite slavine
6. I. Sekulić: Zapisi o mome narodu
7. Manifesty awangardy
8. Lj. Micić: Barbarogenije deciviliyator
9. R. Petrović: Afrika
10. M. Crnjanski: Sumatra
11. M. Crnjanski: Seobe
12. D. Mihailović: Petrijin venac
13. S. Selenić: Memoari Pere Bogalja
14. V. Popa: wybór wierszy
II semestr
15. I. Andrić: Na Drini ćuprija
16. B. Pekić: Uspenje i sunovrat Ikara Gubelkijana
17. M. Bulatović: Crveni petao leti prema nebu
18. D. Kiš: Bašta, pepeo
19. D. Maksimović: wybór wierszy
20. M. Selimović: Derviš i smrt
21. M. Pavić: Hazarski rečnik
22. M. Pavlović: wybór wierszy
23. D. Kovačević: Balkanski špjun
24. B. Srbljanović: Prodične priče
25. V. Arsenijević: U potpalublju
26. F. David: wybrane opowiadania z tomu Bunar u tamnoj šumi
27. D. Albahari: Mamac
28. Wybór serbskiej poezji współczesnej.
Opracowania:
SKERLIĆ Jovan, Istorija nove srpske književnosti, Beograd 1953.
PALAVESTRA Predrag, Posleratna srpska književnost.
FLAKER A., Realizam (Leksikografska obrada), w: tegoż, Stilske formacije, Zagreb 1976.
ŽIVKOVIĆ D., Evropski okviri srpske kniževnosti XVIII-XX veka, Letopis Matice srpske, rocz. 148, t. 410, z. 4.
NAJDANOVIĆ M, Srpski realizam u XIX veku, Beograd 1962.
WIERZBICKI Jan, Ivo Andrić, Warszawa 1965.
Tenże, Pożegnanie z Jugosławią, Warszawa 1992 .
CZAPIK Barbara, Nadrealizm w literaturze serbskiej, Wrocław 1982.
DYRAS Magdalena, W poszukiwaniu prawdy. ,,Nowa serbska proza'' na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, Kraków 2000.
Srpska književnost u književnoj kritici. Književnost između dva rata, t. I-II, Beograd 1972.
DAMJANOV Sava, Novo čitanje tradicije, Novi Sad 2002.
CZAPIK-LITYŃSKA Barbara, ,,Jeszcze-nie''. Utopicum jugosłowiańskiej awangardy, Katowice 1996.
DĄBROWSKA-PARTYKA Maria, Teksty i konteksty. Awangarda w kulturze literackiej, Kraków 1999.
NOWAK Sylwia, Monolog jako światopogląd. Proza Slobodana Selenicia, Kraków 2001.
KOCH Magdalena, …kiedy dojrzejemy jako kultura…, Twórczość pisarek serbskich na początku XX wieku, Wrocław 2007.
WIERZBICKI Jan, Pożegnanie z Jugosławią, Warszawa 1992.
KORNHAUSER Julian, Świadomość regionalna i mit odrębności, Kraków 2001.
KORNHAUSER Julian, Strategie liryczne serbskiej awangardy, Kraków 1991.
ZIELIŃSKI Bogusław, Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami rozwoju, Poznań 1998.
W poszukiwaniu nowego kanonu. Reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku, red. M. Dąbrowska-Partyka, Kraków 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: