Kulturowa historia Bałkanów 3005-BALKHIST-OG

Celem wykładu jest zarysowanie dziejów i przemian kultur słowiańskich na Bałkanach. Zajęcia mają przybliżyć nie tylko wiedzę historyczną, ale także sposoby tworzenia wizji przeszłości. Początkowe zajęcia poruszają zagadnienia punktów widzenia, sposobów pisania historii, historia bowiem jest traktowana jako narracja tworzona w konkretnym kontekście społeczno-politycznym. Punktem odniesienia dla przedmiotu jest współczesna kultura krajów regionu. Kolejne wykłady starają się naświetlić procesy kształtowania się dziedzictwa kulturowego i systemów symbolicznych, które stały się podstawą tożsamości wymienionych narodów. Uwaga skupia się zatem na tych wątkach, postaciach, wydarzeniach, które wchodzą w zakres pamięci żywej – stały się elementami narracji autodefiniujących własną kulturę narodów bałkańskich bądź też kwestiami spornymi między nimi. Podczas kolejnych spotkań została przyjęta perspektywa chronologiczna, uwzględniająca przede wszystkim zagadnienia ciągłości i zmiany (procesów długiego trwania oraz zmian cywilizacyjnych).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Maciej Falski

Efekty kształcenia

Po ukończeniu zajęć:
Student/ka posiada wiedzę o historii krajów bałkańskich. Umie wskazać symbole, postacie, miejsca istotne dla narracji tożsamościowej i wizji przeszłości w kulturach regionu. Potrafi scharakteryzować ich specyficzne aspekty, konstytutywne dla formowania się współczesnych społeczeństw. Umie wskazać na kluczowe momenty dziejów państw/kultur regionu. Potrafi omówić relacje międzyetniczne w regionie, wskazać punkty zapalne i źródła konfliktów. Dobrze orientuje się w mapie regionu, a także jest gotów/gotowa do poznawania kultury kraju specjalności w szerszej perspektywie interpretacyjnej. Zna kluczowe założenia w badaniu tworzenia się narracji o historii oraz wizji przeszłości w danym kontekście kulturowym.

Kryteria oceniania

Przedmiot kończy się egzaminem ustnym; warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest zaliczenie testu semestralnego po pierwszym semestrze oraz egzaminu pisemnego po drugim semestrze. Test zamknięty sprawdza wiedzę faktograficzną. Egzamin ustny sprawdza wiedzę, a przede wszystkim umiejętność interpretacji danych historycznych, znajomość głównych procesów społecznych oraz formowania się współczesnych kultur obszaru bałkańskiego.

Literatura

Anderson Benedict, Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1997.

Čolović Ivan, Bałkany – terror kultury, Wołowiec 2007.
.
Čolović Ivan, Polityka symboli: eseje o antropologii politycznej, Kraków 2001.

Czerwiński Maciej, Chorwacja - dzieje, kultura, idee, Kraków 2020.

Domańska E., Wrzosek W., Topolski J., Między modernizmem a postmodernizmem: historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994.

Falski Maciej, Niechciana kultura. Odbudowa i instrumentalizacja dziedzictwa kulturowego w Bośni i Hercegowinie po 1995 roku, Warszawa 2022.

Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991.

Gil Dorota, Prawosławie, historia, naród : miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005.

Inalcik Halil, Imperium osmańskie: epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006.

Jelavich Barbara, Historia Bałkanów, t. 1: wiek XVIII i XIX; t. 2: wiek XX, Kraków 2005.

Jezernik Bożidar, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2011.

Jezernik Bożidar, Naga Wyspa. Gułag Tity, Wołowiec 2013.

Leksykon tradycji bułgarskiej, red. G. Szwat-Gyłybowa, Warszawa 2011.

Malcolm Noel, Kosovo. A Short History (różne wydania).

Mazower Mark, Saloniki, miasto duchów, Czarne 2017.

Paisij Hilendarski, Słowianobułgarska historia, przeł. F. Korwin Szymanowski, Warszawa 1981.

Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, wybór i oprac. A. Naumow, Kraków 1995 (wybór).

Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995.

Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław 2000.

Sujecka Jolanta, Bułgarska przestrzeń narodowa, w: Język, literatura i kultura Słowian – dawniej i dziś. T. III: Litteraria, red. B. Zieliński, Poznań 2001, s. 219–224.

Sujecka Jolanta (red.), Macedonia: Land, Region, Borderland, Warszawa 2013.

Szwat-Gyłybowa Grażyna, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Warszawa 2008 (wybór).

Szwat-Gyłybowa Grażyna (red.), Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach, tom I-X (wybrane hasła), Warszawa 2018-2020: .https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/588

Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, Wołowiec 2008.

Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, Wrocław 1988.

Wituch Tomasz, Bałkany – szkic definicji, „Dzieje Najnowsze”, 1998, 2, s. 135–144.

Wróbel Piotr, Kościół bośniacki i jego znaczenie dla politycznego położenia Bośni w XIII-XIV wieku, „Portolana. Studia Mediterranea”, vol. 2, red. D. Qirini-Popławska, Kraków 2006, s. 159-174.

Zacharias M., Chorwacka „wiosna” i serbski „liberalizm”. Konflikty polityczne w Jugosławii na początku lat siedemdziesiątych, „Dzieje Najnowsze”, 2000, 2.

Zacharias Michał J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy: system władzy w Jugosławii 1943-1991: powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.

Zalewski Krzysztof, Naród, religia, rasa. Muzułmańskie ideologie i ruchy pogranicza..., Warszawa 2010.

Żywot Konstantyna, w: Żywoty Konstantyna i Metodego, przeł. i komentarz T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000 (wyd. 1: 1959).

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3005-BALKHIST-OG w USOSweb