The secrets of words. History of Polish culture encoded in the language 2101-0DM0TASL-OG

Online course, at the COME platform http://kampus.uw.edu.pl

Class topics:
1. Introduction. History and origin of Polish language, the oldest Polish vocabulary and information of life 1000 year ago embedded in the vocabulary.

2. Words and their origins:
- basic principles of etymology;
- example of analyses and exercises in searching for the origins of words.

3. Studies in etymology and lexicography:
- etymological dictionaries of Polish language;
- studies in the abstract and concrete vocabulary.

4. Changes of word meanings:
- theories concerning changes of meaning;
- narrowing, widening and change of the scope of names — analyses.

5. Stylistics and change of meanings:
- stylistic degradation and amelioration of words;
- historical changes of positive and negative markedness of words.

6. "Where are thou coming from?" — loanwords in the history of Polish:
- history of Polish loanwords;
- types of linguistic loans.

7. Loanwords — case studies:
- loanwords from exotic languages;
- the most interesting types and cases of lexical loans in the Polish history;

8. Fraseology — the source of knowledge about history and mysteries related to it:
- types of phrasemes;
- phrasemes as a piece of culture of the period,
- unsolved mysteries of phraseology.

9. Linguistic pragmatics and explanations of word meanings:
- pragmatics, syntax and semantics as parts of semiotics;
- fundamental concepts of pragmatics;
- pragmalinguistic analyses of historical texts.

10. Onomastics — proper names telling about the past:
- the book of names and surnames: what kinds of wishes or prophecies contain our names; where are our surnames coming from?
- Wars and Sawa or the village of Warsz? — locative names and their origins.

11. Eponymy — how many words come from proper names?
- types of eponyms and dictionaries of eponyms;
- the oldest, contemporary and the most interesting ones — eponyms in the contemporary Polish language.

12. Lexical fields: how words mean and change in relations:
- theory of paradigmatic fields, it's epistemic, didactic and comparative advantages;
- theory of syntagmatic fields, it's epistemic, didactic and comparative advantages.

13. The theory of linguistic representation of the world:
- historical versions of the theory;
- the world representation in Polish and other selected languages; discussions and polemics.

14. Conclusion. What remains of us? — contemporary vocabulary in historical perspective:
- the newest directions of lexical changes and loans and predictions of the future of language.

Type of course

general courses

Mode

Remote learning

Learning outcomes

The goal of the course is to teach students certain techniques of analysis of language (especially on lexical level) that they could apply on their own. Students will also get a theoretical linguistic knowledge on theories, methods and concepts that can be applied during their academic investigations to uncover different cultural, historical and linguistic threads hidden in their mother tongue.

Students will also get knowledge and tools useful in promoting national cultural heritage in their local, professional or academic communities.

Assessment criteria

The final note consists of two parts: current online tests at COME e-learning platform (50%) and final exam (50%). In each part a student has to get at least 55%.

Practical placement

Lack of

Bibliography

Bajerowa I., 1986. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. t. I Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Katowice.
Bajerowa I., 1992. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. t. II Fleksja, Katowice.
Blank A., Koch P., 1999 [eds.]. Historical Semantics and Cognition, Berlin–New York.
Boleski A. 1956. Słownictwo Juliusza Słowackiego, Łódź.
Busse D., 1987. Historische Semantik […], Stuttgart.
Buttler D., 1976. Struktura znaczeniowa wyrazów, [w:] Prace Filologiczne 1976, XXVI.
Buttler D., 1978. Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.
Chludzińska J., 1950. Z dziejów polskiego słownictwa plastycznego, [w:] Poradnik Językowy 1950, 6.
Dąbrowska A., Kamińska-Szmaj I., 2001. Świat roślin w języku i kulturze. T. 16 serii Język a kultura, Wrocław.
Doroszewski W., 1927. Czynnik społeczny i indywidualny w rozwoju znaczeniowym wyrazów, [w:] Symbolae gramaticae in honorem Ioannis Rozwadowski, t. I, Kraków 1927.
Fritz G. 1998. Historische Semantik, Stuttgart.
Grice H.P., 1977. Logika i konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, [w:] Przegląd Humanistyczny 1977, 6.
Grzegorczyk R., 2001. Wstęp do semantyki językoznawczej, Warszawa.
Jadacka H., 1987. O przydatności opisu gniazdowego w badaniach nad polisemią i homonimią, [w:] Poradnik Językowy, 1987, 1.
Klemensiewicz Z., 1976. Historia języka polskiego, Warszawa.
Kostkiewiczowa T. 1999. Jak poeci polscy drugiej połowy XVIII wieku mówili o Bogu i szatanie, [w:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk.
Koziara S., 1997. Widzieć źdźbło w oku brata… Szkic z dziejów polskiego słownictwa I semantyki biblijnej, [:] Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, z. 192, Prace Językoznawcze.
Kreja B., 1999 [red.]. Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, Gdańsk.
Książek-Bryłowa W. 2000. Uwagi o języku i stylu fraszek Wacława Potockiego, [w:] Studia historycznojęzykowe III. Rozwój polskiego systemu językowego, red. K. Rymut i W. R. Rzepka, Kraków.
Lizysowa M. T., 1995. Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim. Studium semantyczne, Kraków.
Lizysowa M. T., 2000. Język Kodeksu Olszewskiego (1550). Z recepcji staropolskiego języka prawno-sądowego w Wielkim Księstwie Litewskim w szesnastym wieku, Kraków.
Lyons J. 1984,1989. Semantyka, t. 1., 2., tłum. A. Weinsberg, Warszawa.
Łozowski P., 1992. Ogół i szczegół w komponencjalnej oraz kognitywnej analizie zmian semantycznych, [w:] Język a kultura, t. 8. red. Iwona Nowakowska-Kempna, Wrocław.
Majewska M, 2002. Homonimia i homonimy w opisie językoznawczym, Warszawa.
Markowski A., 1992a. Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Wrocław.
Markowski A., 1992b. Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa.
Nowakowska-Kempna I. 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa.
Nowakowska-Kempna I. 2000, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Część II Data, Warszawa.
Piotrowski T., 1994. Z zagadnień leksykografii, Warszawa.
Puzynina J., 1961. „Thesaurus“ Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wrocław.
Puzynina J., 1979. Zmiany znaczeniowe a semantyka składnikowa i słowotwórstwo, [w:] Język Polski LIX.
Rospond S., 1961. Język i artyzm językowy Jana Kochanowskiego, Wrocław.
Rozwadowski J. 1903. Semazyologia, czyli nauka o rozwoju znaczeń wyrazów. Jej stan obecny, zasady i zadania, Lwów.
Rybicka-Nowacka H., 1974.”Nowe Ateny” Benedykta Chmielowskiego: metoda, styl, język, Warszawa.
Saloni Z., 1962. Neologizmy w dziełach W. Potockiego [w:] Pamiętnik Literacki 1962.
Sękowska E. 2002. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 3, Dom, Kraków.
Skorupka S. 1981. Rola Samuela Bogumiła Lindego w leksykologii i leksykografii polskiej, [w:] Prace Filologiczne 1981, t. XXX.
Skowrońska-Ignatowicz J., 2002. Zapomniane frazeologizmy XVI-wieczne z komponentem oko, [w:] Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. VIII, red. M. Białoskórska […], Szczecin.
Szober S., 1959. O języku S. Staszica, [w:] Wybór pism, Warszawa.
Szober S., 1929-1930. Życie wyrazów, Kraków–Warszawa.
Taras B., 1996. Średniowieczne słownictwo domowe i religijne. Cz. I Wyrazy, wyrażenia i zwroty związane z narodzinami, pielęgnacją i wychowaniem małego dziecka […], Prace Filologiczne 1996, XLI.
Tokarski R., 1984. Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa.
Tokarski R., 1987. Znaczenie słowa i jego modyfikacje w tekście, Lublin.
Trier J., 1931. Der deutsche Wortschatz im Sinnbezirk des Verstandes. Die Geschichte eines sprachlichen Feldes, Heidelberg.
Trypućko J. 1955-1957. Język W. Syrokomli, Uppsala.
Ullmann St., 1957. The principles of semantics, Glasgow (cyt. 2. wyd.).
Walczak B. 1995. Zarys dziejów języka polskiego, Poznań.
Walczak B., 1995a. Kilka uwag o lukach i niedociągnięciach współczesnej leksykografii polskiej, [w:] Język Polski, 1995, LXXV, z.1.

Słowniki
Boryś W., 2010, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Brückner A., 1989. Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Calepinus (Ambroży z Calepinum) 1588. Dictiorarium decem linguarum. Lugdunum.
Duden 1989. Deutsches Universalwörterbuch, Mannheim.
Gołębiowski Ł., 1830. Ubiory w Polszcze od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych sposobem dykcjonarza ułożone i opisane, Warszawa.
Grimm J. i W. 1854 (do 1954) Deutsches Wörterbuch, I – XVI, Leipzig.
Inny słownik języka polskiego 2001. Red. M. Bańko, t. 1─2, Warszawa.
Karłowicz J., Kryński A., i Niedźwiedzki W., 1900-1927, Słownik języka polskiego, t. 1─8, Warszawa.
Knapski G., 1621-1632. Thesaurus polono-latino-graecus […] t.1–3, Kraków.
Kopaliński W., 1999. Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku, Warszawa.
Kuraszkiewicz W., 1962-1963 [oprac.]. Wyrazy polskie w słowniku łacińsko-polskim Jana Mączyńskiego, Wrocław.
Linde S. B., 1807─1814. Słownik języka polskiego, t. 1─6, Warszawa.
Mączyński J., 1564. Lexicon latino-polonicum […], Królewiec.
Murmelius J. 1528. Rozmaytych rzeczy vocabuły […], Kraków.
Mymer F., 1528. Dictionarium […], Kraków.
Słownictwo estetyczne Cypriana Norwida, 1994. Red. J. Chojak, Warszawa.
Słownik języka Adama Mickiewicza, 1962-1983. Red. Górski K., Hrabec S., t.1-11, Wrocław.
Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, 1965-1973. Red. Koneczna H., t.1-2, Wrocław.
Słownik języka polskiego 1861. Wyd. nakładem […] M. Orgelbranda, t.1─2, Wilno.
Słownik języka polskiego PWN, 1956─1968. Red. W. Doroszewski, t. 1─11, Warszawa
Słownik języka polskiego PWN, 1978 (z uwzględnieniem zmian w wydaniu elektronicznym 2000). Red. M. Szymczak, t. 1─ 3, Warszawa.
Słownik polszczyzny XVI w. 1966 [i następne] Red. S. Bąk, t. I-XXX, Wrocław.
Słownik staropolski, 1953 [i następne]. Red. S. Urbańczyk, Warszawa.
Słownik terminów literackich, 1988. Red. J. Sławiński, Wrocław.
Słownik współczesnego języka polskiego, 1996. Red. B. Dunaj, Warszawa.
Szyrwid K., 1642. Dictionarium trium linguarum […], Wilno.
Trotz M. A., 1744─1764. Nowy dykcjonarz, to jest mownik polsko-francuski-niemiecki […], t. 1─3, Lipsk.
Turnau I. 1999. Słownik ubiorów: tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry […] znane w Polsce od średniowiecza do początków XIX wieku. Warszawa.
Uniwersalny słownik języka polskiego PWN. Red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Wilcox R.Turner, 1970. The Dictionary of Costume, London.

Additional information

Information on level of this course, year of study and semester when the course unit is delivered, types and amount of class hours - can be found in course structure diagrams of apropriate study programmes. This course is related to the following study programmes:

Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system:

Description of 2101-0DM0TASL-OG in USOSweb