(in Polish) Metodologia badań literaturoznawczych 3200-MBL-2D
Winter semester
1. Preliminary
What is literature? Literature determinants. Examples of empirical research involving the recognizability of a literary text. What is the literature science? What is the methodology? Methodology of literary research and its rank in the literature science. Historical review of methodological positions and schools. Comparative literature.
2. Philosophical foundations of literature theory
3. Introduction to the theory of a literary work. Literary work – analysis, interpretation, evaluation
4. Ancient sources of the literature knowledge
5. Esthetics of classicism
6. Kantian esthetics
7. Romantic trends (German and English school)
8. Positivistic trends
9. From the antipositivistic breakthrough
10. Phenomenology
Summer semester
1. Preliminary
Theory of literature and methodology of literature research in 20th and 21st century – rooting in the tradition, new tendencies, forecasts. What is the methodology of literary research? Review of methodological positions and schools (continued). Intertextuality. Interdisciplinarity – transdisciplinarity – multidisciplinarity and literary scientific research
2. Psychoanalysis in the literary scientific research. Archetypes and symbols. Theory of E. R. Curtius’ topos
3. Russian formal school
4. American formalism – New Criticism
5. Mikhail Bakhtin’s methodological proposals
6. Hermeneutics
7. From structuralism to poststructuralism
8. Semiotics. Juri Lotman and others
9. Deconstruction and literature
10. Cultural theory of literature
11. Literature and other arts.
Literature and music. Literature and fine arts. Literature and theater; Is drama a literary genre? (S. Skwarczyńska’s proposal and A. Hutnikiewicz’s response)
12. Gender studies
13. Postcolonialism
14. Summary attempt
15. Selection of a research method – examples, advice and cautions. Contemporary „research discussions” (on the example of comparative research)
Type of course
Mode
Prerequisites (description)
Learning outcomes
Enrichment and systematization, and establishment of the knowledge and skills in the methodology of the literature scientific research, allowing a critical analysis and interpretation of the (historical, and in particular contemporary) research strategies and the election of one’s own; broadened knowledge of the interrelations of the literature science with other humane disciplines allowing the integration of research perspectives.
Bibliography
Winter semester
Teoria badań literackich. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. 1, cz. 1, 2; t. 2, cz. 1, 2, Kraków do 1986 r.
Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1995 (lub wydania inne).
I.
− H. Markiewicz, Wyznaczniki literatury, (w:) H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996, s. 58-70.
− M. Fleischer, Rozpoznawalność cech „literackości” i „funkcji estetycznej” przez „kompetentnych odbiorców”. Wyniki badań empirycznych, (w:) Anatomia dyskursu. Wiedza o literaturze z punktu widzenia obserwatora. III, pod red. B. Balickiego, B. Ryża i E. Szczerbuka, Wrocław 2008, s. 277-320.
− E. Kasperski, Literatura. Teoria. Metodologia, (w:) Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. D. Ulickiej, Warszawa 1998, s. 8-38.
− H. Markiewicz, Prawa naukowe w historii literatury, (w:) H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996, s. 261-315.
− A. Burzyńska, Wprowadzenie, (w:) A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2009, s. 13-41.
− R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, (w:) Teoretycznoliterackie tematy i problemy, oprac. D. Ulicka, Warszawa 2003, s. 365-411.
− M. Bachtin, O metodologii literaturoznawstwa, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. IV, cz. 1, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1996, s. 88-98.
− J. Derrida, Ta dziwna instytucja zwana literaturą, (w:) Teoretycznoliterackie tematy i problemy, oprac. D. Ulicka, Warszawa 2003, s. 141-184.
− J. Losee, Wprowadzenie do filozofii nauki, Warszawa 2001 (fragm.)
II.
− M. Gołaszewska, Filozoficzne podstawy teorii literatury, (w:) Poszukiwania teoretycznoliterackie, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Wrocław etc. 1989, s. 23-34.
III.
− J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, (w:) J. Sławiński, Prace wybrane, t. IV (Próby teoretycznoliterackie), Kraków 2000, s. 9-38.
− H. Markiewicz, Wartości i oceny w badaniach literackich, (w:) H. Markiewicz, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996, s. 316-339.
IV.
− Z. Mitosek, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997 (rozdział pt. Teorie, s. 15-31).
− A. Wójcik, Talent i sztuka. Rzecz o poezji Horacego, Wrocław etc. 1986 (rozdział pt. List do Pizonów, s. 240-256).
− J. Zychowicz, Tradycja neoplatońska i podstawy myśli o literaturze, (w:) Poszukiwania teoretycznoliterackie, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Wrocław etc. 1989, s. 115-153.
V.
− F.K. Dmochowski, Sztuka rymotwórcza (fragm.)
Lit.:
− T. Kostkiewiczowa, Reguły, (w:) Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław – Warszawa – Kraków 1996, s. 505-508.
− R. Przybylski, To jest klasycyzm, Warszawa 1978 (fragm.).
VI.
− I. Kant, Co to jest Oświecenie? (wydanie dowolne).
− A.J. Noras, Kant i Hegel w sporach filozoficznych XVIII i XIX wieku, Katowice 2007.
VII.
− Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, oprac. T. Namowicz, Wrocław etc. 2000 (ze wstępu: X. Główne zasady poetologiczne romantyków niemieckich, s. LII-LIX).
− R. Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, Warszawa 1979 (rozdział Jedność romantyzmu europejskiego, fragm.).
− R. Panasiuk, Schelling, Warszawa 1987 (fragm.).
VIII.
− M. Czernyszewski, Pisma estetyczne i krytycznoliterackie. Wybór, oprac. A.Walicki, Wrocław – Warszawa 1964 (rozprawa Stosunek estetyczny sztuki do rzeczywistości).
− M. Januszkiewicz, Prawda w literaturze, (w:) Prawda w literaturze, pod red. A. Tyszczyka, J. Borowskiego, I. Piekarskiego, Lublin 2009, s. 101-123.
− A. Martuszewska, Prawdopodobieństwo – klucz czy wytrych do teorii realizmu i prawdy w literaturze?, (w:) Poszukiwania teoretycznoliterackie, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Wrocław etc. 1989, s. 235-259.
− E. Auerbach, Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, t. 2, Warszawa 1968 (fragm.).
− A. Kiklewicz, Funkcja poetycka tekstu. Paradygmaty badawcze, (w:) Paradygmaty filozofii języka, literatury i teorii tekstu. (Pogranicza metodologiczne), pod red. A. Kiklewicza, Słupsk 2004, s. 167-180.
− I. Fik, Wybór pism krytycznych, Warszawa 1961 (artykuł Dzieło sztuki jako budowa).
− R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm wiedza o literaturze, Warszawa 1993 (fragm.).
IX.
− D. Ulicka, Przełom antypozytywistyczny, (w:) Literatura. Teoria. Metodologia, (w:) Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. D. Ulickiej, Warszawa 1998, s. 39-59.
X.
− R. Ingarden, O poznaniu dzieła literackiego, Warszawa 1976 (fragm.).
− M.P. Markowski, Fenomenologia, (w:) A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2009, s. 79-102.
Summer semester
Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 3, Kraków 1986.
Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1996 i in.
A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2009.
I.
− H. Markiewicz, Rzut oka na najnowszą teorię badań literackich za granicą, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. IV, cz. 1 (Badania strukturalno-semiotyczne – uzupełnienie. Problemy recepcji i interpretacji), Kraków 1996, s. 7-26.
− A. Wojczyńska, Projekt „Teoria”. Z historii pojęcia „teorii” w literaturoznawstwie polskim lat dziewięćdziesiątych, (w:) Kultura w nauce o literaturze. Wiedza o literaturze z punktu widzenia obserwatora IV, pod red. B. Balickiego, B. Ryża i E. Szczerbuka, Wrocław 2009, s. 347-383.
− A. Burzyńska, Kulturowy zwrot teorii, (w:) Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M.P. Markowskiego i R. Nycza, Kraków 2002, s. 41-91.
− T. Walas, Historia literatury w perspektywie kulturowej – dawniej i dziś, (w:) Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M.P. Markowskiego i R. Nycza, Kraków 2002, s. 93-135.
− R. Nycz, Poetyka intertekstualna: tradycja i perspektywy, (w:) Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M.P. Markowskiego i R. Nycza, Kraków 2002, s. 153-180.
− H. Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989, s. 198-228 (rozdział pt. Odmiany intertekstualności)
lub
− M. Głowiński, Poetyka i okolice, Warszawa 1992, s. 87-124 (rozdział pt. O intertekstualności).
− H. Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989, s. 248-274 (rozdział pt. Dylematy historyka literatury).
− G. Genette, Palimpsesty, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. IV, cz. 2 (Literatura jako produkcja i ideologia. Poststrukturalizm. Badania intertekstualne. Problemy syntezy historycznoliterackiej), Kraków 1996, s. 316-366.
II.
− M.P. Markowski, Psychoanaliza, (w:) A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2009, s. 45-68.
− H. Politzer, Czy Edyp miał kompleks Edypa?, (w:) Psychoanaliza i literatura, oprac. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001, s. 239-270.
− N. Frye, Archetypy literatury, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 2 (Strukturalno-semiotyczne badania literackie. Literaturoznawstwo porównawcze. W kręgu psychologii głębi i mitologii), Kraków 1972, s. 281-299.
III.
− B. Eichenbaum, Teoria „metody formalnej”, (w:) Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2 (Od przełomu antypozytywistycznego do roku 1945), cz. 3 (Od formalizmu do strukturalizmu), Kraków 1986, s. 164-199.
− T. Hawkes, Strukturalizm i semiotyka, tłum. I. Sieradzki, Warszawa 1988, s. 73-159 (rozdział pt. Struktury dzieł literackich; od tematu „Rosyjski formalizm” do tematu „Roland Barthes”).
IV.
− R.W. Stallman, Nowa krytyka, (w:) Nowa krytyka. Antologia, wybór H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, Warszawa 1983, s. 378-409.
V.
− M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, Warszawa 1970, s. 7-68 (rozdział pt. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej), 275-309 (podrozdział pt. Typy słowa prozatorskiego w dziele Dostojewskiego).
− M. Bachtin, Problemy literatury i estetyki, tłum. W. Grajewski, Warszawa 1982, s. 82-277 (rozdział pt. Słowo w powieści).
− E. Czaplejewicz, Wstęp do poetyki pragmatycznej, Warszawa 1977, s. 134-172 (rozdział pt. Literatura jako dialog)
lub
− Bachtin. Dialog. Język. Literatura, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Warszawa 1983, s. 341-370 (rozdział pt. Dialog).
VI.
− H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, wybór K. Michalski, tłum. M. Łukasiewicz i K. Michalski, Warszawa 2000, s. 132-141 (rozdział pt. Estetyka i hermeneutyka).
− P. Ricoeur, Hermeneutyczna funkcja dystansu, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1 (Badania strukturalno-semiotyczne – uzupełnienie. Problemy recepcji i interpretacji), Kraków 1996, s. 150-167.
VII.
− J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 2 (Strukturalno-semiotyczne badania literackie. Literaturoznawstwo porównawcze. W kręgu psychologii głębi i mitologii), Kraków 1972, s. 138-153.
− R. Barthes, Teoria tekstu, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2 (Literatura jako produkcja i ideologia. Poststrukturalizm. Badania intertekstualne. Problemy syntezy historycznoliterackiej), Kraków 1996, s. 190-208.
− J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, (w:) Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2 (Literatura jako produkcja i ideologia. Poststrukturalizm. Badania intertekstualne. Problemy syntezy historycznoliterackiej), Kraków 1996, s. 151-174.
VIII.
− H. Markiewicz, Literatura w ujęciu semiotycznym. (Na marginesie prac J. Łotmana), (w:) H. Markiewicz, Przekroje i zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Warszawa 1976, s. 392-409.
− B. Żyłko, Semiotyka kultury. Szkoła tartusko-moskiewska, Gdańsk 2009 (przegląd zagadnień).
IX.
− J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań naukowych, (w:) Dekonstrukcja w badaniach literackich, pod red. R. Nycza, Gdańsk 2000, s. 321-386.
− R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000, s. 35-78 (rozdział pt. Dekonstrukcjonizm w teorii literatury; od tematu „Szkoła dekonstrukcji” do tematu „Negatywna poetyka lektury”).
X.
Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas i R. Nycz, Kraków 2012.
XI.
− M. Głowiński, Poetyka i okolice, Warszawa 1992, s. 299-323 (rozdział pt. Literackość muzyki – muzyczność literatury).
− O. Krysowski, Literatura i malarstwo w badaniach porównawczych, (w:) Komparatystyka dzisiaj, t. 1 (Problemy teoretyczne), pod red. E. Szczęsnej i E. Kasperskiego, Kraków 2010, s. 160-172.
− S. Skwarczyńska, Zagadnienie dramatu, (w:) Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. J. Deglera, Wrocław 1988, s. 105-123.
− A. Hutnikiewicz, Czy dramat jest dziełem literackim?, (w:) Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. J. Deglera, Wrocław 1988, s. 125-131.
XII.
− I. Iwasiów, Gender dla średnio zaawansowanych. Wykłady szczecińskie, Warszawa 2004 (przegląd zagadnień).
XIII.
− E.M. Thompson, Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, tłum. A. Sierszulska, Kraków 2000, s. 1-21 (rozdział pt. Nacjonalizm, kolonializm, tożsamość), 23-84 (rozdział pt. Postawienie problemu).
− E. Apter, Poetyka uniwersalna a komparatystyka postkolonialna, (w:) Niewspółmierność perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, pod red. T. Bilczewskiego, Kraków 2010, s. 451-461.
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: