General linguistics 3020-11B1JO
The lectures present: I. A short survey of pre-structuralist notions of grammar and language: II. Structural linguistics: main tenets of de Saussure. III. Main schools of structuralism: the Copenhague school; the functional Prague school; structuralism in America; structural semantics; structuralism in humanities. IV Generative linguistics and its spin-offs: the search for universal grammar, the classic generative syntax, the 80s, the contemporary approach; generative semantics and the deep cases; the sense<=>text model, the explanatory-combinatory dictionary and lexical functions. V. Cognitive linguistics: categorisation and prototype effects; fuzzy categories;. Langacker’s Cognitive Grammar; metaphor and metonymy; frame theory; conceptualisation; denotative and connotative features in semantic description; the Linguistic Picture of the World.
Type of course
Mode
Learning outcomes
The student identifies each particular method of linguistic analysis and chooses the most appropriate one for a sample analytic task. Applies successfully and critically the chosen method to solve problems. Identifies underlying attitudes toward language in critical texts within other fields of humanities.
Assessment criteria
Multiple choice test, involving problem solving and recognition of extracts from obligatory reading lists
Practical placement
none
Bibliography
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1993 – hasła odnoszące się do pojawiających się na wykładach pojęć wraz z odsyłaczami.
Jurij Apresjan, Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej, Warszawa 1971 – część 1: Z historii lingwistyki strukturalnej.
Halina Kurkowska, Adam Weinsberg, Językoznawstwo strukturalne, Warszawa 1979 – wstęp.
Adam Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983 – paragrafy 1, 2.1–2.5, 3, 9, 11–12.
Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1971 lub 1986 lub: [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991 – Istota znaku językowego.
Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1991 – rozdział: System fonologiczny.
Louis Hjelmslev, Prologomena do teorii języka [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979 lub: [w:] Semiotyka wczoraj dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991– paragraf 12: Znaki i figury; paragraf 13: Wyrażenie i treść.
Charles Hockett, Kurs językoznawstwa współczesnego, Warszawa 1968 – paragraf 12: Analiza fonologiczna.
Zellig S. Harris, Założenia metodologiczne językoznawstwa strukturalnego [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979.
Rulon S. Wells, Składniki bezpośrednie [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979.
Manfred Bierwisch, Semantyka strukturalna [w:] Semiotyka wczoraj i dziś lub: Semantyka składnikowa, „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 11–12.
Gottfried W. Leibniz Tablice definicji [w:] Słownik i semantyka, Warszawa 1975 – trzy wybrane definicje z różnych pól semantycznych.
Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdziały: Semantyka składnikowa; Rozkład semantyczny predykatów.
Anna Wierzbicka, Semantyka zdań o zwierzętach, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 1.
Anna Wierzbicka, Dociekania semantyczne, Warszawa 1976 – analizy dwóch wyrazów.
Vladimir Propp, Morfologia bajki (na przykładzie bajki czarodziejskiej), „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4.
Claude Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970 – rozdział: Struktura mitu.
Petr Bogatyriew, Semiotyka kultury ludowej, Warszawa 1979 – wstęp i dowolny wybrany artykuł z tomu.
Benjamin L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Warszawa 1971 – wstęp i jeden z rozdziałów: Model uniwersum Indian; Niektóre kategorie czasownikowe w hopi; Związek między nawykami myślenia i zachowaniem a językiem; Technika psychologii postaci w złożeniach szawni.
John Lyons, Chomsky, Warszawa 1975.
Jerzy Fisiak, Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, wyd. 2, Warszawa 1985 – rozdział poświęcony generatywizmowi.
Noam Chomsky, Zagadnienia teorii składni, Wrocław 1982 – wstęp K. Polańskiego i z rozdziału Wstępne założenia metodologiczne paragrafy: 1–3, s. 14–37.
Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział 4: Współczesne teorie semantyczne.
Charles Fillmore, Gramatyka przypadka [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, Warszawa 1991.
Jurij Apresjan, Semantyka leksykalna, Warszawa 1990 – rozdział Model sens–tekst i historia jego powstania.
Paweł Rutkowski, Wprowadzenie do fonologii generatywnej, „Poradnik Językowy” 2001, nr 1, s. 12–30.
Katarzyna Rosner, Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky’ego i jego interdyscyplinarna doniosłość [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 1, Warszawa 1995.
Noam Chomsky, Koncepcje języka [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2, Warszawa 1996.
Raphael Salkie, Gramatyka rdzeniowa i peryferie [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2, Warszawa 1996.
Paweł Mesner, Elementy gramatyki umysłu, Kraków 2005, Uniwersitas.
George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.
George Lakoff, Mys’lenie v zerkale klassifikatorov, „Novoe w zarubeznoj lingvistike” 1988, t. 23, s. 12–51.
Lidia Jordanska, Igor Mielczuk, Konotacja w semantyce lingwistycznej i w leksykografii [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin 1988.
Elżbieta Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie, Kraków 1995.
Krystyna Waszakowa, O nowych zjawiskach leksykalnych w świetle semantyki rozumienia [w:] Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, red. R. Grzegorczykowa i Z. Zaron, Warszawa 1997.
Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział: Semantyka kognitywna; Problem wiedzy o świecie: ramy interpretacyjne.
John R. Taylor, Kategoryzacja w języku – rozdziały I, II, III, V i VII.
Anna Wierzbicka, Język — umysł — kultura, Warszawa 1999 – artykuł: Prototypy i inwarianty. Owoce i warzywa. Semantyka kategoryzacji ludzkiej.
Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 1995 – wykłady 1–5.
Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 2001 – całość
Ronald Langacker, Obserwacje i rozważania na temat zjawiska subjektywizacji
John Fife, Wykłady z gramatyki kognitywnej [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.
Roman Kalisz, Teoretyczne podstawy językoznawstwa kognitywnego [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.
Georges Kleiber, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, Kraków Elżbieta Tabakowska (red.), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków, 2005, Universitas
Jerzy Bartmiński, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.
Renata Grzegorczykowa, Pojęcie językowego obrazu świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.
Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdział: Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego rekonstrukcji.
Wojciech Chlebda, Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. S. Gajda, Warszawa 2000.
Jadwiga Linde-Usiekniewicz, Uwagi o pewnych niebezpieczeństwach związanych z kontrastywnym badaniem językowego obrazu świata [w:] Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw. Nazwy wymiarów. Predykaty mentalne. Część II. red. R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa, Warszawa 2003
K. Mosiołek. Obraz kota w języku polskim (w zestawieniu z francuskim. (w:) Studia Semiotyczne 1993
D. Filar, A. Głaz A., Obraz ręki w języku polskim i angielskim, (w:) Językowa kategoryzacja świata, pod red. R. Grzegorczykowej i A. Pajdzińskiej, 1996
J . Anusiewicz J. Kot jaki jest — w języku polskim, “Prace Filologiczne” XXXVII, 1992
J Bartmiński (red.) Językowy obraz świata, Lublin. (dowolny tekst materiałowy)
Additional information
Information on level of this course, year of study and semester when the course unit is delivered, types and amount of class hours - can be found in course structure diagrams of apropriate study programmes. This course is related to the following study programmes:
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: