Wprowadzenie do historii i literatury Grecji Nowożytnej 4018-WYK13E
Słuchacze:
– zdobywają wiedzę o wydarzeniach przełomowych dla dziejów Grecji (okres panowania tureckiego, powstanie 1821 r. i jego obraz w pamiętnikach z epoki (Makrijanis, Kolokotronis), etapy formowania się państwa w jego obecnych granicach, katastrofa Wielkiej Idei, I i II wojna światowa, wojna domowa i rządy „czarnych pułkowników”);
– zapoznają się z najważniejszymi dziełami piśmiennictwa nowogreckiego XVI–XX w (np. A. Korais, K. Palamas, A. Sikielianos, K. Kawafis, K. Kariotakis, J. Seferis, O. Elitis, J. Ritsos, A. Papadiamandis, N. Kazandzakis, S. Tsirkas i in.).
– poznają wybrane zjawiska kultury greckiej (pieśń gminna, rebetiko, teatr cieni).
– samodzielnie przygotowują kanon lektur w przekładzie polskim (zob. niżej Kanon lektur).
1. Zajęcia organizacyjne: omówienie tematyki; niezbędnej literatury przedmiotu i pomocy (tablice chronologiczne, mapy, przewodniki), warunków zaliczenia, wymogów egzaminu i kanonu lektur.
2. Grecja w czasie I: Periodyzacja dziejów Grecji nowożytnej (Okres dominacji tureckiej, powstanie 1821, powstanie państwa greckiego (Kapodistrias), okres do wojen bałkańskich, I wojna światowa, okres międzywojenny (katastrofa Wielkiej Idei), II wojna światowa, wojna domowa, junta pułkowników, Grecja obecnie.
3. Grecja w czasie II: proponowane przez literaturoznawców periodyzacje literatury Grecji Nowożytnej (Mirambel, Kohler, Dimaras, Politis, Vitti i in.)
4. Trzy i pół tysiąca lat istnienia języka greckiego. Najstarszy żywy język Europy: uniwersalność, odporność na obce wpływy, zasięg, ciągłość i nieciągłość dziejów, problem diglosji i "kwestia językowa" (D. Solomos, A. Korais, J. Psicharis) – katarewusa i demotyk.
5-6. Zdobycie Konstantynopola w oczach ówczesnych świadków. Legenda Marmurowego Króla. Lektura fragmentów dramatu N. Kazandzakisa Konstantyn XI Paleolog i innych utworów poetów greckich.
7. Organizacja państwa osmańskiego; obciążenia ludności chrześcijańskiej. Rola Patriarchatu. Charakterystyka okresu Turkokracji (1453–1821). Grecy w księstwach naddunajskich, Grecy w diasporze. Ruchy powstańcze.
8. Twórczość gminna. Cykle pieśni ludowej: akrytycki, kleftycki, ballady. Analiza budowy pieśni, motywy, metafory, cechy oralności.
9. Oświecenie greckie: środowisko „Hermesa Wymownego”; A. Korais, K. Kumas i inn.
10. Powstanie 1821. Przygotowania: działalność Rigasa Fereosa (Hymn bojowy i projekt konstytucji), powstanie Filiki Eteria. Bunt Alego Paszy (wiersz Ucieczka A. Walaoritisa).
11–12. Powstanie 1821. Etapy powstania: najważniejsze wydarzenia, przywódcy, działalność polityczna; Filhellenowie; postawa wielkich mocarstw. Powstanie w piśmiennictwie greckim: Ody Kalwosa, Hymn do Wolności i Wolni Oblężeni Solomosa, Pamiętniki Makrijanisa i Kolokotronisa.
13. Państwo greckie w okresie rządów Kapodistriasa i Otona I. Poeci Wysp Jońskich i Szkoła Fanariocka (teksty w oryginale i przekładzie).
14. Sylwetka Charilaosa Trikupisa. Osiągnięcia państwa greckiego do końca XIX w. I poetycka Szkoła Ateńska (1860–1890) (wiersz Achileasa Paraschosa).
15. Grecja w okresie do końca I wojny światowej. Sylwetka Elefteriosa Wenizelosa. Nowa (II) poetycka Szkoła Ateńska – wiek Palamasa (1890–1920) – Mogiła, Ojczyzny..
16. Pieśń gminna: miroloja.
17. Dwaj wielcy: ostatni Aleksandryjczyk – twórczość K. Kawafisa (1863–1932). Nowożytny Odyseusz – N. Kazandzakis.
20–22. Grecja w okresie międzywojennym. Klęska "Wielkiej Idei". Literatura grecka wobec katastrofy narodowej. K. Kariotakis (1896–1928) i nurt katastroficzny.
22–23. Pokolenie Lat Trzydziestych w prozie i poezji (Seferis i Elitis).
24–25. Grecja w okresie II wojny światowej i wojny domowej. Sylwetka Jeorjosa Papandreu. II wojna światowa i wojna domowa w twórczości wybranych pisarzy (Tsirkas, Chadzis, Ritsos, Anagnostakis).
26. Fenomen rebetika.
27. Teatr cieni Karangiozis.
28–30. Ostatnie półwiecze dziejów Grecji (junta 1967–1974; problemy dnia dzisiejszego). Obraz junty w literaturze. Sylwetki Konstandinosa Karamanlisa i Andreasa Papandreu. Twórczość literacka ostatnich lat (debiuty, laureaci nagród państwowych i konkursów).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć student/-ka:
w zakresie WIEDZY:
– ma podstawową wiedzę o historii nowożytnej Grecji (wydarzenia, ideologia, mężowie stanu);
H1A_W04 : K_W18
– poznaje w stopniu podstawowym najważniejszy wybrany dorobek literatury nowogreckiej (poezja, proza, dramat) okresu od zdobycia Konstantynopola przez Turków (1453) do czasów współczesnych, we fragmentach oryginalnych oraz w przekładach przygotowanych przez wykładowcę.
– rozróżnia okresy periodyzacji literatury nowogreckiej;
– wymienia głównych przedstawicieli szkół i kierunków literackich;
H1A_W04 : K_W14/15
– ma elementarną wiedzę o kulturze Grecji nowożytnej ze wskazaniem na jej oryginalność i specyfikę (np. wpływy tureckie, i weneckie, dziedzictwo Wielkiej Idei, twórczość ludowa) na tle kultury ludów Morza Śródziemnego.
H1A_W04 / 05 : K_W19
w zakresie UMIEJĘTNOŚCI:
– korzysta z nabytych na wykładzie i wyszukanych samodzielnie wiadomości podczas przygotowywania kanonu lektur;
H1A_U01 : K_U01
– analizuje wybrane utwory poezji (wykład) i prozy (kanon lektur);
H1A_U04/05 : K_U12
w zakresie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH:
– ma świadomość ograniczoności własnej wiedzy i potrzebę stałego dokształcania się;
H1A_K01 : K_K01/02
– organizuje sobie pracę własną.
H1A_K03 : K_K06
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny, sprawdzający podstawowe wiadomości z historii, literatury i kultury Grecji nowożytnej oraz znajomość samodzielnie przygotowanego kanonu lektur.
Literatura
Szczegółowa literatura zalecana (polska i obcojęzyczna) podawana jest na wykładach.
Wykorzystywane są materiały własne (fragmenty przekładów, kserokopie, materiał ilustracyjny).
Kanon lektur w przekładzie polskim
(minimum egzaminacyjne: 16 pozycji w tym 6 do wyboru
(* – pozycja obowiązkowa)
*1. J. Słowacki, Lambro – powstańca grecki oraz fragmenty dotyczące Grecji z Podróży do Ziemi Świętej z Neapolu
(zalecane: M. Kalinowska, Juliusza Słowackiego Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu. Glosy, Gdańsk 2011).
*2. J. Strasburger, Poeci Nowej Grecji.
lub
K. Kubiak, Antologia poezji nowogreckiej.
3. Od Parnasu do Olimpu. Przegląd Greckiej Literatury współczesnej.
4. N. Chadzinikolau, Poławiacze gąbek.
*5. A. Kalwos, Ody (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. I).
*6. D. Solomos, Kobieta z Zakintos (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. I).
*7. Gminna pieśń Greków. Antologia (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. II).
8. Bajki, baśnie i bajdy ludu greckiego (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. IV–V).
9. A. Korais, Wybór listów (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. VI).
10. A. Korais, Papatrechas, (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej t. VII).
*11. J. Makrijanis, Topornym piórem. Pamiętniki z powstania... (Arcydzieła Literatury Nowogreckiej, t. VIII).
*12. K. Kawafis, Wiersze zebrane (tł. Z. Kubiak)
*13. N. Kazandzakis, Grek Zorba i 1 powieść (lub dramat – przekład w komputeropisie) do wyboru.
14. M. Ludemis, Czereśnie znów zakwitną.
15. S. Miriwilis – 1 powieść do wyboru.
*16. P. Prewelakis – 1 powieść do wyboru.
17. E. Roidis, Papieżyca Joanna.
18. A. Samarakis, Pęknięcie.
19. K. Tachtsis, Obyś trzech mężów miała.
20. K. Warnalis, Prawdziwa obrona Sokratesa.
*21. W. Wasilikos, Z.
22. M. J. Ritsos, Sonata księżycowa.
23. M. Papatanasopulu, Judasz całował wspaniale.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Filologia nowogrecka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Kulturoznawstwo-cywilizacja śródziemnomorska, stacjonarne, pierwszego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: