Interpretacje z literatury greckiej 4018-CW1

Celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do egzaminu z historii literatury greckiej. Poza historią kanonu literatury (omówioną pokrótce według gatunków) szczególną uwagę zwraca się na jego kształtowanie oraz recepcję w literaturze i kulturze doby nowożytnej. Ważną rolę w trakcie zajęć odgrywa również mitologia i jej odzwierciedlenie w różnych utworach (nie tylko stricte literackich) tak starożytnych, jak i nowożytnych. Podczas zajęć szczególnej uwadze podlegać będą te mity, postacie, pojęcia etc. które już w starożytności były interpretowane na różny sposób (Elektra, Sokrates, ojczyzna....). Zwraca się uwagę na różne metody analizy literackiej.

1. Zajęcia wstępne (1 spotkanie), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Pojęcie ‘literatura’, ‘piśmiennictwo’, ‘kanon literatury’, ‘arcydzieło’
b) Pojęcie ‘mitologia’
c) Metodologie badań literackich
2. Starożytne metody interpretacji tekstu (alegoria i rola scholiów jako pomocy interpretacyjnej) (1 spotkanie)
3. Tragedia antyczna i jej recepcja na przykładzie „Medei” Eurypidesa, Piera Paola Pasoliniego i Larsa von Triera (4 spotkania), w trakcie zajęć ostaną omówione/przedstawione;
a) Projekcja obu filmów
b) Eurypides a ‘kobieta’
c) Konflikt „Medea-Jazon’ na tle sytuacji społeczno-politycznej Aten schyłku v w. p.n.e.
d) Konflikt „Medea-Jazon” jako konflikt cywilizacji (Grecja viz. Europa versus Kolchida viz. Barbaricum)
e) Konflikt „Medea-Jazon“ jako problem psychologii
4. Epos i jego źródła historyczne - Iliada i Odyseja Homera (4 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Problematyka historycznych źródeł eposów homeryckich (II ks. Iliady i III ks. Odysei)
b) Epos homerycki a epos bliskowschodni (Gilgamesz, Ulikummi)
c) Epos homerycki i jego imitacje-emulacje-translacje w późniejszej literaturze (Wergiliusz, Tasso, Mickiewicz)
d) VI ks. Iliady, motyw spotkań Hektora z Hekabe, Heleną i Andromachą jako dowód na potęgę poezji epickiej (obraz głównego bohatera wojny, który bierze na siebie rolę posłańca umożliwia Poecie ukazanie relacji wojownika z trzema figurami kobiet)
e) Motyw spotkania wrogów, różne aspekty sytuacyjne (Menelaos-Parys w III ks. Iliady, Diomedes-Glaukos w VI ks. Iliady oraz Priam-Achilles w XXIV ks. Iliady) – western jako współczesne echo takiego motywu
5. Epos a kultury sąsiadujące - Hezjod (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Mitologia w literaturze (odbicie czy tworzenie?)
b) Religijne aspekty Teogonii i ich bliskowschodnie źródła
c) Prace i dnie jako odbicie systemu społecznego epoki wczesnoarchaicznej
d) Prace i dnie na tle bliskowschodniej ‘literatury mądrościowej’
6. Literatura świadectwem przemian – grecka liryka archaiczna (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) historyczne uwarunkowania rozwoju liryki greckiej
b) liryka monodyczna Jonów i Eolów vs. liryka chóralna dorycka
c) systemy metryczne właściwe liryce
d) jamb – specyfika i znaczenie w dziejach kultury greckiej
7. Safona (frg.31) – Katullus (51) – Kochanowski (Fraszki II, 91 – Do Anny) (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Safona – pierwsza poetka uczucia w historii literatury Zachodu
b) stan zachowania
c) Περὶ ὕψους – starożytny traktat o estetyce (z zachowanym wierszem Safony)
d) Katullus czyta Safonę – specyfika kontekstu rzymskiego
e) Jedność wiersza Katullusa – argumenty ‘za’ i ‘przeciw’
f) Kochanowski – uczeń Francesca Robortella, wydawcy περὶ ὕψους
g) Interpretatio – aemulatio – translatio: różne sposoby dziedziczenia tradycji
8. Arystofanes „Chmury” – Platon „Obrona Sokratesa” – Ksenofont „ Obrona Sokratesa” (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) źródła wiedzy o Sokratesie
b) ‘przełom sofistyczny’ w Grecji V w. p.n.e. i jego obraz w literaturze
c) Sokrates sofistą?: argumenty ‘za’ i ‘przeciw’
d) Sokrates w literaturze polskiej: C.K. Norwid, J. Tuwim, Z. Herbert
9. Sofokles „Antygona” - Głowacki „Antygona w Nowym Yorku” (3 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Mit o Labdakidach w wersji Ajschylosa: „Siedmiu przeciw Tebom” i w wersji Sofoklesa: „Antygona”, „Król Edyp” i „Edyp w Kolonos”
b) Kluczowe wersety Antygony i ich znaczenie dla różnych interpretacji utworu
c) Projekcja spektaklu
d) ‘pośmiertne życie’ Antygony
e) Mit Antygony we współczesnej literaturze
10. Mitologia na wesoło Lukian - Mitologia w kulturze popularnej: Th. Pratchett „Eryk”, „Piramidy”; M. Phillips „Niegrzeczni bogowie” (2 spotkania), w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Mit jako nośnik poglądów filozoficznych
b) Kryzys mitologii?
c) Mit we współczesnej kulturze popularnej
11. Pismo Święte (3 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Dzieje Pisma Świętego, od hebrajskich początków po współczesną kulturę
b) Septuaginta i Wulgata – znaczenie przekładu w recepcji kultury
c) Analiza wybranych opowieści biblijnych i znaczenie interpolacji
12. Marek Aureliusz „Rozmyślania”, Epiktet „Diatryby”, T. Wolfe „Facet z zasadami” (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Kultura rzymska mówi i pisze po grecku – stoicyzm; przyczynek do tradycji kultury
b) Starożytne źródła jako podstawa współczesnych światopoglądów i model postępowania
13. Homer „Odyseja” – Wergiliusz „Eneida” - O. Schlink „Powrót do domu” (2 spotkania) w trakcie zajęć zostaną omówione:
a) Tułaczka jako topos kultury