Archeologia domostwa – ludzie, rzeczy i ich relacje 4001-ARCHDOM-OG

Podczas zajęć studenci zapoznają się z archeologią domostwa, czyli dziedziną, dzięki której archeolodzy badają najmniejsze rozpoznawalne przez nich jednostki społeczne. Podejście archeologiczne umożliwia skupienie się na materialnym wymiarze domostw składających się z ludzi – mieszkańców domów, przedmiotów – takich jak same domy, sprzętów domowych, a także nie-ludzkich mieszkańców oraz relacji między nimi. To charakterystyczne ujęcie odróżnia archeologiczne spojrzenie na dom od perspektyw innych dyscyplin, które również badają dawne i współczesne domostwa, takich jak historia czy socjologia.

Ponadto, podczas zajęć dyskutowane będzie znaczenie archeologii domostwa w badaniu takich zjawisk jak zmiany kulturowe, powstawanie nierówności społecznych, rewolucje, konwersje religijne oraz urbanizacja. Te procesy, często interpretowane z perspektywy władzy, zyskują nowe znaczenie, gdy spojrzymy na nie oddolnie – z perspektywy domostwa. Archeologiczne domowe mikrohistorie pozwalają na zniuansowanie tych zjawisk, ukazując ich złożoną i nieuporządkowaną naturę.

Na poszczególnych zajęciach poruszane będą następujące zagadnienia:
• różnorodność domostw oraz trudności w tworzeniu ich definicji,
• materialność domów – budowa, troska mieszkańców o dom, trwałość i zmienność materiałów oraz różne temporalności rzeczy i ludzi,
• przestrzeń domu w ujęciu ekstensywnym, czyli relacje ludzi z przestrzenią domową,
• przestrzeń w ujęciu intensywnym, obejmująca jej plastyczność i zmienność oraz sposób, w jaki kształtują ją aktywności ludzkie, w tym praca domowa,
• przekazywanie wiedzy w domowych grupach roboczych,
• tożsamość mieszkańców domów, w tym kształtowanie się płci, formowanie się rodziny, powstawanie nierówności i wyrażanie tożsamości grupowej,
• produkcja domowa oraz „ludzkie ekonomie” mieszkańców domów,
• autoarcheologia i wpływ współczesnego zamieszkiwania na nas samych

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Maciej Wyżgoł

Efekty kształcenia

Po ukończeniu przedmiotu student:

zna i rozumie:
• podstawowe pojęcia stosowane w archeologii domostwa,
• kluczowe metody badawcze stosowane w archeologii domostwa,
• różne formy organizacji domostw,

potrafi:
• dobierać odpowiednie metody do rozwiązywania problemów badawczych związanych z archeologią domostwa,
• dostrzegać i interpretować zależności między kulturą materialną a organizacją społeczności domowych,
• interpretować ślady ludzkiej aktywności w kontekście archeologicznym oraz tworzyć na ich podstawie narracje o życiu dawnych społeczności.

Postawy. Po ukończeniu przedmiotu student:

• wykazuje zrozumienie dla różnorodnych postaci domostw występujących na świecie,
• krytycznie ocenia interpretacje źródeł archeologicznych prezentowane w literaturze.

Kryteria oceniania

- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 50%
- prezentacja końcowa 50%

Literatura

• Bourdieu, P. (1970). The Berber house or the world reversed. Social Science Information 9(2), 151-170.
• Fogle, K.R., Nyman, J.A. and Beaudry, M.C. eds. (2015). Beyond the Walls: New Perspectives on the Archaeology of Historical Households. Gainesville: The University Press of Florida
• Hodder, I. (2012). Entangled: An Archaeology of the Relationships between Humans and Things. Malden, MA, and Oxford: Wiley-Blackwell.
• Jervis, B. (2019). Assemblage thought and archaeology. Routledge.
• Jervis, B. (2022). Examining temporality and difference: An intensive approach to understanding medieval rural settlement. Journal of Archaeological Method Theory, 29
• Kent, S. ed., (1990). Domestic Architecture and the Use of Space. An Interdisciplinary Cross-Cultural Study, Cambridge
• Müller, M. ed., (2013), Household Studies in Complex Societies. (Micro) Archaeological and Textual Approaches, Chicago: The University of Chicago Press
• Wilk, R.R and Rathje, W.L. (1982). Household archaeology. American Behavioral Scientist 25: 617–639.
• Wyżgoł, M., and Deptuła, A. (2023). Assembling a household in the Middle Nile Valley (Old Dongola, Sudan) in the 16th–17th centuries. Journal of Social Archaeology 23: 149–172.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 4001-ARCHDOM-OG w USOSweb