Wprowadzenie do filozofii hermeneutycznej. Teoria i praktyka 3800-WFH-K-OG

Aby uzyskać adekwatny obraz współczesnej filozofii hermeneutycznej, należy wpierw zrozumieć czym jest i z czego wyrasta, gdyż dopiero wtedy jasne staną się metody, z których korzysta i założenia, które przyjmuje. Podczas zajęć prześledzimy więc pokrótce historię rozwoju hermeneutyki, począwszy od starożytności, poprzez nowożytność, gdzie funkcjonowała przede wszystkim jako sztuka interpretacji świętych tekstów, powrót w wieku XIX, szczyt rozwoju związany ze zwrotem językowym w wieku XX, a także dzieje najnowsze.

Opierając się na wybranych fragmentach tekstów źródłowych (Heidegger, Gadamer, Ricoeur) oraz literaturze przedmiotu (Caputo, Lorenc, Przyłębski), przyjrzymy się temu, czym jest filozofia hermeneutyczna, jako filozofia rozumienia i interpretacji. Porozmawiamy między innymi o takich pojęciach, jak koło hermeneutyczne, przed-sądy (i ich rola w kształtowaniu rozumienia), bycie-w-świecie, bycie-ku-tekstom¬ czy świadomość efektywnodziejowa. Przeanalizujemy również to, w jaki sposób, na gruncie filozofii hermeneutycznej, ujmowany jest człowiek.

Mając za sobą odpowiednie zaplecze teoretyczne, przejdziemy do próby zastosowania omówionych metod w praktyce. Będzie to polegało przede wszystkim na wspólnym interpretowaniu oraz omawianiu tekstów kultury (ich wybór będzie ustalony wspólnie ze studentami w zależności od zainteresowań), takich jak teksty literackie, poezja, filmy, a także zagadnienia społeczne i problemy filozoficzne (język, tożsamość, egzystencja, świat itp.)

Każde zajęcia (zarówno z części teoretycznej, jak i praktycznej) będą miały formę konwersatorium, co oznacza, że studenci będą zachęcani do aktywnego uczestnictwa poprzez zadawanie pytań, komentowanie omawianych treści czy udział w dyskusji. Aktywność studentów będzie miała szczególne znaczenie w części praktycznej, gdzie wspólnymi siłami tropić będziemy przed-sądy, przyjrzymy się działaniu koła hermeneutycznego oraz relacji zawiązującej się pomiędzy interpretatorem a interpretowanym tekstem.

Zwieńczeniem zajęć będzie napisanie przez studentów krótkich, kilkustronicowych prac zaliczeniowych na wybrany przez nich temat:
1. refleksje dotyczące filozofii hermeneutycznej i jej metod;
2. interpretacja wybranego tekstu lub zagadnienia przy użyciu metod filozofii hermeneutycznej.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Aleksander Krzyżanek

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
Po ukończeniu zajęć student:
1. Posiada wiedzę w zakresie historii rozwoju hermeneutyki, hermeneutyki filozoficznej oraz filozofii hermeneutycznej.
2. Zna i rozumie podstawowe pojęcia i metody filozofii hermeneutycznej, takie jak koło hermeneutyczne, przed-sądy, świadomość efektywnodziejowa itd.
3. Rozumie uwarunkowania interpretatora mające wpływ na interpretację i rozumienie tekstu.

Nabyte umiejętności:
Po ukończeniu zajęć student potrafi:
1. Posługiwać się pojęciami oraz metodą filozofii hermeneutycznej.
2. Dokonywać interpretacji tekstów kultury w oparciu o metodę hermeneutyki filozoficznej.
3. Przygotować pisemną pracę dotyczącą zagadnień związanych z filozofią hermeneutyczną.

Nabyte kompetencje społeczne:
Po ukończeniu zajęć student:
1. Lepiej rozumie swój stosunek do świata, społeczeństwa i kultury.
2. Jest otwarty na różne interpretacje dotyczące danej kwestii.
3. Potrafi zrozumieć argumenty i uwarunkowania stojące za wyborem danej, a nie innej interpretacji.

Kryteria oceniania

Aktywne uczestniczenie w zajęciach (bycie przygotowanym do zajęć, zabieranie głosu w dyskusjach i wypowiadanie się na temat omawianych zagadnień) – 50%.
Napisanie krótkiej pracy zaliczeniowej na wybrany i uzgodniony z prowadzącym temat – 50%.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2.

Literatura

Literatura źródłowa:
1. Gadamer, H.G., Prawda i metoda, przeł. B. Baran, PWN, Warszawa 2013.
2. Gadamer, H.G., Język i rozumienie, przeł. P. Dehnel i B. Sierocka, Aletheia, Warszawa 2003.
3. Gadamer, H.G., Rozum, słowo, dzieje: szkice wybrane, przeł. K. Michalski i M. Łukasiewicz, PIW, Warszawa 2000.
4. Heidegger, M., Bycie i czas, przeł. B. Baran, PWN, Warszawa 2013.
5. Heidegger, M., Ontologia: hermeneutyka faktyczności, przeł. M. Boniecki i J. Duraj, Wyd. Rolewski, Toruń 2007.
6. Ricoeur, P., Język, tekst, interpretacja, przeł. K. Rosner i P. Graff, PIW, Warszawa 1989.
7. Ricoeur, P., O sobie samym jako innym, p. B. Chełstowski, PWN, Warszawa 2018.

Literatura przedmiotu:
1. Brożek, B., Granice interpretacji, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
2. Caputo, J. D., Hermeneutics: Facts and Interpretation in the Age of Information, Penguin Books, St Ives 2018.
3. Lorenc, W., Filozofia hermeneutyczna: inspiracje, klasycy, radykalizacje, wyd. UW, Warszawa 2019.
4. Lorenc, W., Hermeneutyczne koncepcje człowieka, Scholar, Warszawa 2013.
5. Przyłębski, A., Hermeneutyka: od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Zysk i S-ka, Poznań 2019.
6. Przyłębski, A., Krytyka hermeneutycznego rozumu: preliminaria, Universitas, Kraków 2016.
7. Przyłębski, A., Sense, meaning and understanding: towards a systematic hermeneutical philosophy, LIT Verlag, Wien 2013.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-WFH-K-OG w USOSweb