Współczesna filozofia działania: (bez)silna wola 3800-WFD23-S
Przedmiotem seminarium będzie krytyczna analiza wybranych tekstów z zakresu współczesnej analitycznej filozofii działania dotyczących zagadnienia słabości/siły woli oraz natury sprawczej samokontroli. Punktem wyjścia naszych rozważań będzie koncepcja Richarda Holtona (2009), według którego podstawowym przejawem słabości woli nie jest akrazja, czyli dobrowolne działanie wbrew najlepszemu sądowi, lecz nieracjonalne porzucenie powziętej uprzednio intencji (resp. zamiaru). Jedną z charakterystycznych cech intencji jest to, że – w odróżnieniu od zmiennych i ulotnych pragnień – cechują się względną stabilnością. Powzięcie zamiaru winno być traktowane jako praktyczne zobowiązanie się do działania w tym sensie, że ustalono, co zostanie zrobione, i kwestia podjęcia działania została już „rozstrzygnięta” (por. Bratman 1987). Jako takie intencje nie są łatwo podatne na rewizję, a ich stabilność jest opcją domyślną (co też sprawia, że intencje – w odróżnieniu od pragnień – umożliwiają efektywną koordynację i planowania przyszłych działań). Zdaniem Holtona słabą wolę przejawia zatem nie ten, kto postępuje wbrew sądowi, który wskazuje pewne działanie jako najlepsze w danej sytuacji, lecz ten, kto zbyt pochopnie porzuca intencję i nie realizuje obranego przez siebie planu działania. W szczególnym wypadku nieracjonalny podmiot może działać przeciwko wyraźnemu postanowieniu (resolution), czyli zamiarowi, któremu towarzyszy metazamiar podtrzymywania obranego kursu działania w obliczu antycypowanych pokus. W trakcie seminarium zastanowimy się, w jakich sytuacjach modyfikacja intencji uchodzić może za (nie)racjonalną. Omówimy różne sposoby konceptualizacji pokusy (ujmowanej jako inklinacja do porzucenia powziętego uprzednio zamiaru) oraz przyjrzymy się argumentacji na rzecz racjonalności jej przezwyciężania (i – konsekwentnie – natury siły woli). Przedmiotem analizy uczynimy również wybrane filozoficzne koncepcje działań nałogowych (addiction) i kompulsywnych (compulsion).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza
Student uczestniczący w seminarium:
- posiada uporządkowaną wiedzę szczegółową dotyczącą najważniejszych zagadnień i stanowisk w obrębie współczesnej filozofii działania i zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla tej dyscypliny filozoficznej;
- zna zaawansowaną terminologię filozoficzną w języku polskim i angielskim z zakresu analitycznej filozofii działania.
Nabyte umiejętności
Student:
- czyta i interpretuje tekst filozoficzny;
- przytacza główne tezy analizowanych tekstów i potrafi krytycznie odnieść się do zawartej w nich argumentacji;
- potrafi przedstawić filozoficzny problem na piśmie wraz z argumentacją na rzecz jego rozwiązania;
- poprawnie posługuje się terminologią filozoficzną.
Nabyte kompetencje społeczne
Student:
- potrafi w rzetelny i życzliwy sposób zrekonstruować stanowisko oponenta;
- potrafi w jasny i zrozumiały sposób prezentować swoje poglądy grupie;
- jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów;
- potrafi wysłuchać osobę o odmiennych poglądach i w sposób merytoryczny odnieść się do jej przekonań.
Kryteria oceniania
aktywność na zajęciach
- uzyskanie pozytywnej oceny z krótkiej (ok 5 stron) zaliczeniowej pracy pisemnej powiązanej z tematyką zajęć.
- wygłoszenie referatu dotyczącego tekstu omawianego na zajęciach.
Ocena końcowa z zajęć stanowi średnią arytmetyczną z pracy pisemnej oraz referatu. Ocena może zostać podwyższona z uwagi na aktywność studenta podczas zajęć.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
Asarnow, S. (2019), “On not Getting out of Bed”, Philosophical Studies 176 (6): 1639-1666.
Bratman, M. (1987), “Intention, Plans, and Practical Reason”, Harvard University Press.
Bratman, M. (1998), “Toxin, Temptation, and the Stability of Intention”, In Jules L. Coleman, Christopher W. Morris & Gregory S. Kavka (eds.), Rational Commitment and Social Justice: Essays for Gregory Kavka. Cambridge University Press, 59-83.
Bratman, M. (2007), “Temptation Revisited. In Structures of Agency: Essays”, Oxford University Press, 257-282.
Bratman, M. (2014), “Temptation and the Agent’s Standpoint”, Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy 57 (3): 293-310.
Frankfurt, H. (1971), “Freedom of the Will and the Concept of a Person”, Journal of Philosophy 68 (1): 5-20.
Heather, N. (2016), “Addiction as a Form of Akrasia”, In N. Heather and G. Segal (eds.), Addiction and Choice: Rethinking the Relationship, Oxford University Press, 133-148.
Holton, R., & Berridge, K. (2017), “Compulsion and Choice in Addiction”, In N. Heather & G. Segal (Eds.), Addiction and Choice: Rethinking the Relationship. Oxford University Press, 153-170.
Holton, R. (1999), “Intention and Weakness of Will”, Journal of Philosophy, 96: 241-262.
Holton, R. (2003), “How is Strength of Will Possible?”, In Christine Tappolet & Sarah Stroud (eds.), Weakness of Will and Practical Irrationality. Oxford University Press, 39-67.
Holton, R. (2009), “Willing, Wanting, Waiting”, Oxford University Press.
Levy, N. (2006), “Autonomy and Addiction”, Canadian Journal of Philosophy 36(3): 427-448.
Levy, N. (2014), “Addiction as a Disorder of Belief”, Biology and Philosophy 29(3): 337-355.
Mele, A. (2010), “Weakness of Will and Akrasia”, Philosophical Studies 150(3): 391-404.
Mele, A. (1990), “Irresistible Desires”, Noûs 24 (3): 455-472.
Mele, A. (1996), “Addiction and Self-Control”. Behavior and Philosophy 24 (2): 99-117.
Prichard, H. (2017), “Addiction”, The Routledge Companion to Free Will: 454-467.
Schwenkler, J. (forthcoming), “How Temptation Works”, Journal of Ethics and Social Philosophy.
Tenenbaum, S. (2016), “Reconsidering Intentions”, Noûs : 443-472.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: