Rosyjska filozofia historii, kultury i cywilizacji 3800-RFH23-S-OG

Podczas zajęć, które zostaną poświęcone filozofii historii, kultury i cywilizacji w Rosji oraz jej wpływowi na dziewiętnastowieczną i dwudziestowieczną rosyjską kulturę umysłową, planowane jest podjęcie następujących zagadnień:
1) Miejsce Rosji w dziejach w ujęciu Piotra Czaadajewa.
2) Zagadnienia historii, kultury i cywilizacji w pismach przedstawicieli klasycznego słowianofilstwa (Iwan Kiriejewski, Aleksiej Chomiakow, Konstantin Aksakow).
3) Rosyjska lewica filozoficzna lat czterdziestych XIX wieku a problem dziejów (Wissarion Bieliński, Michaił Bakunin).
4) Filozofia historii Aleksandra Hercena.
5) Rosyjski nihilizm i jego krytycy.
6) Zagadnienia historii, kultury i cywilizacji w światopoglądach filozoficznych Konstantina Leontjewa oraz Nikołaja Danilewskiego.
7) Filozofia historii Lwa Tołstoja.
8) Problematyka kultury i cywilizacji w twórczości Fiodora Dostojewskiego.
9) Filozofia wspólnej sprawy Nikołaja Fiodorowa.
10) Filozofia historii Władimira Sołowjowa oraz zagadnienie kryzysu.
11) Wasilija Rozanowa apokalipsa naszych czasów.
12) Filozofia historii Nikołaja Bierdiajewa oraz jego ujęcie zagadnienia kryzysu kultury.
13) Lwa Karsawina poszukiwania idei rosyjskiej.
14) Filozoficzne podstawy teologii ikony.
15) Rosyjski neokantyzm a filozofia kultury.
16) Boris Uspienski: semiotyka kultury a historia.

Rodzaj przedmiotu

monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Tomasz Herbich

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
- student/studentka ma uporządkowaną wiedzę na temat najistotniejszych zjawisk z dziejów rosyjskiej filozofii historii, kultury i cywilizacji oraz jej najważniejszych przedstawicieli;
- student/studentka zna teksty, które odegrały szczególnie istotną rolę w rozwoju refleksji na temat historii, kultury i cywilizacji w rosyjskiej filozofii od lat trzydziestych XIX wieku do XX wieku.

Nabyte umiejętności:
- student/studentka potrafi analizować teksty filozoficzne;
- student/studentka potrafi prowadzić dyskusję na tematy filozoficzne i wykorzystuje podczas niej wiedzę dotyczącą rosyjskiej filozofii historii, kultury i cywilizacji;
- student/studentka wykrywa obustronne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a kontekstem społeczno-kulturowym.

Nabyte kompetencje społeczne:
- student/studentka wykorzystuje w rozmowie strategie argumentacyjne poznane dzięki analizie tekstów filozoficznych;
- student/studentka ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej i filozoficznej dla formowania się więzi i wyobrażeń społeczno-politycznych oraz potrafi tę świadomość wykorzystać w analizie rzeczywistości społecznej.

Kryteria oceniania

Ocena zostanie wystawiona na podstawie aktywności podczas zajęć oraz pracy zaliczeniowej na temat związany z problematyką seminarium i ustalony z prowadzącym. Weryfikacja efektów uczenia się będzie zatem dokonywana zarówno po zakończeniu zajęć, jak i w trakcie całego procesu uczenia się, do czego służyć mają przede wszystkim dyskusje prowadzone z uczestnikami seminarium na temat omawianych koncepcji filozoficznych.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Literatura

Podczas zajęć będziemy wspólnie omawiali między innymi fragmenty następujących polskojęzycznych wydań dzieł wymienionych powyżej autorów:

1) Bakunin M., Pisma wybrane, t. 1–2, przeł. Z. Krzyżanowska, B. Wścieklica, J. Dewitz i Z. Schabowski, Warszawa 1965.
2) Bieliński W., Pisma filozoficzne, t. 1–2, przeł. W. Anisimow-Bieńkowska, Warszawa 1956.
3) Bierdiajew N., Duchy rosyjskiej rewolucji, przeł. C. Wodziński, „Kronos” 2007, nr 4.
4) Bierdiajew N., Nowe Średniowiecze, w: N. Bierdiajew, Nowe Średniowiecze. Los człowieka we współczesnym świecie, przeł. H. Paprocki, Warszawa 2003.
5) Bierdiajew N., Sens historii. Filozofia losu człowieka, przeł. H. Paprocki, Kęty 2002.
6) Bułgakow S., Ikona i kult ikony. Zarys dogmatyczny, przeł. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.
7) Czaadajew P., Apologia obłąkanego, przeł. J. Dobieszewski, w: Wokół słowianofilstwa, red. J. Dobieszewski, Warszawa 1998.
8) Czaadajew P., Listy, przeł. M. Leśniewska, L. Suchanek, Kraków 1992.
9) Dostojewski F., Dziennik pisarza, t. I–III, przeł. M. Leśniewska, Warszawa 1982.
10) Dostojewski F., Notatki z podziemia, przeł. G. Karski, w: F. Dostojewski, Notatki z podziemia. Gracz, London-Warszawa 1992.
11) Dostojewski F., Zimowe notatki o wrażeniach z lata, przeł. M. Leśniewska, Warszawa 2010.
12) Fiodorow N., Filozofia wspólnego czynu, przeł. C. Wodziński i M. Milczarek, Kęty 2012.
13) Florenski P., Ikonostas i inne szkice, przeł. Z. Podgórzec, Warszawa 1984.
14) Frank S., Etyka nihilizmu, przeł. C. Wodziński, „Kronos” 2011, nr 1.
15) Hercen A., Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, przeł. W. Bieńkowska, Warszawa 1966.
16) Hercen A., Eseje filozoficzne. Z tamtego brzegu, przeł. J. Walicka, Warszawa 1965.
17) Hercen A., Rzeczy minione i rozmyślania, t. 1–5, przeł. E. i W. Słobodnikowie, K.A. Jaworski, J. Wyszomirski, Warszawa 1951–1954.
18) Karsawin L., Wschód, Zachód i rosyjska idea, przeł. L. Kiejzik, M. Bohun, Zielona Góra 2007.
19) Kiriejewski I., O charakterze cywilizacji Europy i jej stosunku do cywilizacji Rosji. List do księcia J.J. Komarowskiego, przeł. H. Jańczuk, w: Wokół słowianofilstwa, red. J. Dobieszewski, Warszawa 1998.
20) Leontjew K., Bizantynizm i Słowiańszczyzna (fragmenty), przeł. M. Bohun, w: Wokół Leontjewa i Bierdiajewa, red. J. Dobieszewski, Warszawa 2001.
21) Pisariew D., Bazarow. O powieści Turgieniewa „Ojcowie i dzieci”, przeł. J. Zychowicz, „Kronos” 2011, nr 1.
22) Rozanow W., Apokalipsa naszych czasów, przeł. W. Krzemień, Białystok 1998.
23) Sołowjow W., Trzy rozmowy, przeł. J. Zychowicz, Poznań 1988.
24) Sołowjow W., Wykłady o Bogoczłowieczeństwie, przeł. J. Dobieszewski, Warszawa 2011.
25) Stiepun F., Życie a twórczość, przeł. W. Sawicki, przekł. przejrzał i poprawił S. Mazurek, Warszawa 1999.
26) Tołstoj L., Na czym polega moja wiara?, przeł. R. Romaniuk, w: Wokół Tołstoja i Dostojewskiego, red. J. Dobieszewski, Warszawa 2000.
27) Tołstoj L., Wojna i pokój, przeł. A. Stawar, wyd. różne.
28) Trubieckoj E., Kolorowa kontemplacja. Trzy szkice o ikonie ruskiej, przeł. H. Paprocki, Białystok 1998.
29) Uspienski B., Historia i semiotyka, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 1998.

Wybrana literatura przedmiotu (w większości dostępna w języku polskim):
1) Berlin I., Jeż i lis. Esej o pojmowaniu historii u Tołstoja, przeł. A. Konarek, H. Krzeczkowski, K. Tarnowska, Warszawa 1993.
2) Bohun M., Fiodor Dostojewski i idea upadku cywilizacji europejskiej, Katowice 1996.
3) Bohun M., Kontrrewolucja i pesymizm. Filozofia społeczna Konstantina Leontjewa, Kraków 2000.
4) Copleston F., Historia filozofii, t. X: Filozofia rosyjska, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 2009.
5) De Lazari A., W kręgu Fiodora Dostojewskiego: poczwiennictwo, Łódź 2000.
6) Dobieszewski J., Absolut i historia. W kręgu myśli rosyjskiej, Warszawa 2012.
7) Dobieszewski J., Włodzimierz Sołowjow. Studium osobowości filozoficznej, Warszawa 2002.
8) Fłorowskij, G., Puti russkogo bogosłowija, wyd. różne.
9) Goerdt W., Historia filozofii rosyjskiej, przeł. J. Antkowiak, Kraków 2012.
10) Krasicki J., Bierdiajew i inni. W kręgu myśli rosyjskiego renesansu religijno-filozoficznego, Warszawa 2012.
11) Łosski M., Historia filozofii rosyjskiej, przeł. H. Paprocki, Kęty 2000.
12) Mazurek S., Rosyjski renesans religijno-filozoficzny. Próba syntezy, Warszawa 2008.
13) Stołowicz L., Historia filozofii rosyjskiej. Podręcznik, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2008.
14) Uglik J., Aleksandra Hercena dyskurs o człowieku, czyli projekt rosyjskiej filozofii otwartej, Warszawa 2016.
15) Uglik J., Michała Bakunina filozofia negacji, Warszawa 2007.
16) Walicki A., Idea wolności u myślicieli rosyjskich. Studia z lat 1955–1959, Kraków 2000.
17) Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 1964.
18) Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
19) Zien’kowskij W., Istorija russkoj fiłosofii, t. I-II, Pariż 1948-1950.
20) Zien’kowskij W., Russkije myslitieli i Jewropa. Kritika jewropejskoj kul’tury u russkich myslitielej, Pariż 1928.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-RFH23-S-OG w USOSweb