Ontologia w klasycznej filozofii indyjskiej 3800-OKFI23-M
Indie (Azja Południowa) były jednym z dwóch najstarszych centrów kulturowych na świecie, obok Grecji, gdzie się pojawiła i prężnie rozwijała filozofia. Znajomość refleksji filozoficznej kultywowanej w innym kręgu kulturowym i językowym (Indie) wymusza nowe, świeże spojrzenie na filozoficzną tradycję Zachodu. W Indiach do podobnych problemów podchodzono niekiedy z innej perspektywy, stawiano czasem inne pytania, które nigdy nie pojawiały się na Zachodzie, albo też kwestie, wydawałoby się oczywiste dla filozofa zachodniego, nigdy nie były w Indiach poruszane. Przykładowo, tzw. problem Gettiera (1963) był dyskutowany w Indiach już ok. 770 r. n.e., a problem zasady ujednostkowienia (principium individuationis) rozwiązany został w Indiach np. za pomocą kategorii tzw. ‘indywiduatorów’, całkowicie nieznanej w filozofii zachodniej. Wykład monograficzny skupi się na wybranych zagadnieniach – ontologii – kluczowych dla klasycznej filozofii indyjskiej(do XII w.), prezentując różne perspektywy i rozwiązania, wskazywane przez różne szkoły myśli indyjskiej i filozofów zachodnich. Zagadnienia ontologiczne będą omawiane z punktu widzenia głównych szkół filozoficznych w Indiach, m.in. z perspektywy tzw. szkoły filozofii przyrody (wajsieszika), dualistycznego nurtu ewolucyjnego (sankhja), szkoły metafizycznego idealizmu i monizmu (wedanta), różnych nurtów buddyzmu, dżinizmu i materialistów. Wykład jest poszerzony o zagadnienia ontologiczne w semestrze zimowym jako wykład monograficzny: "Epistemologia w klasycznej filozofii indyjskiej". Plan wykładów:
1-2) informacje wstępne nt. filozofii indyjskiej: podstawowe pojęcia, doksografia, chronologia
3-5) zagadnienia ontologiczne szkole filozofii przyrody (vaiśeṣika) i w szkole epistemologiczno-logicznej (nyāya)
6) zagadnienia ontologiczne w dualistycznym nurcie ewolucyjnym (sāṃkhya) i w refleksji mistycznej (joga)
7) zagadnienia ontologiczne w szkole metafizycznego idealizmu i monizmu (vedānta, advaita-vedānta)
8-11) zagadnienia ontologiczne w różnych nurtach buddyzmu
(12-13) zagadnienia ontologiczne w dżinizmie
(14-15) zagadnienia ontologiczne u materialistów, sceptycyzm w Indiach
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
student zna i rozumie:
– miejsce i znaczenie filozofii indyjskiej w relacji do nauk oraz przedmiotową metodologiczną specyfikę filozofii
– podstawową terminologię filozoficzną (filozofia indyjska) w języku polskim
– podstawową terminologię filozoficzną (filozofia indyjska) w wybranym języku obcym (angielski)
– szczegółowe zagadnienia (rzeczowe i metodologiczne) i najważniejsze nowe osiągnięcia w ramach wybranej dyscypliny filozoficznej (filozofia indyjska)
– zależności między głównymi dyscyplinami filozoficznymi historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych w Azji Południowej
– normy konstytuujące i regulujące struktury i instytucje społeczne oraz źródła tych norm, ich naturę, zmianę i drogi wpływania na ludzkie zachowania w Azji Południowej
– kompleksową naturę języka oraz historyczną zmienność jego znaczeń rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultur Azji Południowej
– ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie Azji Południowej; rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury Azji Południowej
– miejsce i znaczenie dziedziny nauk humanistycznych w systemie nauk oraz specyfikę przedmiotową, metodologiczną i terminologiczną nauk humanistycznych (filozofia indyjska)
– rozwój idei filozoficznych w Azji i na Zachodzie
Nabyte umiejętności:
student potrafi:
– porównywać idee filozoficzne i ich rozwój w Azji Południowej i na Zachodzie
– ¬analizować proste argumenty filozoficzne, identyfikować składające się na nie tezy i założenia, ustalać zależności logiczne i argumentacyjne między tezami
– identyfikować proste strategie argumentacyjne w wypowiedziach ustnych i pisemnych
– dobierać strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruować krytyczne argumenty, formułować odpowiedzi na krytykę
– pisać proste teksty o charakterze filozoficznym, z samodzielnym doborem literatury
– poprawnie stosować poznaną terminologię filozoficzną (filozofia indyjska)
– wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych (filozofia indyjska) a procesami społecznymi i kulturalnymi wykorzystywać znajomość języka obcego na poziomie B2 do: pisemnej i ustnej interpretacji przedstawionych informacji; dość swobodnego i poprawnego wyrażania swojej opinii na znane studentowi tematy; dokonuje syntezy przeczytanego tekstu bądź usłyszanej wypowiedzi; tworzy spójny i logiczny tekst na tematy mu znane w postaci np. opisu czy rozprawki; wygłasza, zgodnie z konwencją, prezentacje dotyczące tematów zawodowych i akademickich; nawiązuje rozmowę na tematy codzienne w sposób dość swobodny i zrozumiały.
– analizować i oceniać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, z wykorzystaniem narzędzi wyszukiwawczych
Nabyte kompetencje społeczne:
student jest gotów do:
– identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności (filozofia pozaeuropejska)
– rozpoznawania braków w swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwania możliwości usunięcia tych braków (filozofia pozaeuropejska)
– w sytuacji prowadzenia sporu filozoficznego efektywnego organizowania własnej pracy i krytycznej oceny jej stopnia zaawansowania
– przyjmowania nowych idei i ewentualnej zmiany stanowiska w świetle dostępnych danych i argumentów (filozofia pozaeuropejska)
– uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego (filozofia pozaeuropejska)
– wykorzystywania wiedzy o kulturze danego obszaru językowego (Azja Południowa), zdobytej na zajęciach; sprawnego współpracowania w grupie; zidentyfikowania własnego stylu uczenia się i wybrania sposobów dalszego samokształcenia; akceptowania różnorodności postaw i opinii w kontaktach interpersonalnych
Kryteria oceniania
Praca pisemna na koniec semestru (praca o charakterze problematycznym, przekrojowym)
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
*Balcerowicz, Piotr (2003) Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
*Balcerowicz, Piotr (2016) Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część trzecia: szkoły niebramińskie - adżiwikizm i dżinizm. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
*Frauwallner, Erich (1990) Historia filozofii indyjskiej, tom I-II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Anacker, Stefan (1984) Seven works of Vasubandhu, the Buddhist psychological
Bhattacharya, Ramakrishna (2009) Studies on Cārvāka/Lokāyata. Firenze: Società Editrice Fiorentina. [reprint: London–New York–Delhi: Anthem Press, 2011].
Biderman, Shlomo (1944) ‘Escaping the Paradox of Scripture: The Mīmāṃsā Solution’, ss. 87–103 w: Dwivedi, R.C. (1944) Studies in Mīmāṃsā. Dr. Mandan Mishra Felicitation Volume. New Delhi: Motilal Banarsidass.
Bronkhorst, Johannes (2019) A Śabda Reader: Language in Classical Indian Thought. New York: Columbia University Press.
Collett, Cox (1995) Disputed Dharmas: Early Buddhist Theories On Existence. Tokyo: The International Institute for Buddhist Studies.
Dixit, K.K. (1971) Jaina Ontology. Ahmedabad: L. D. Institute Of Indology.
doctor. Delhi: Motilal Banarsidass.
Ganeri, Jonardon (2017) The Oxford Handbook of Indian Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
Gokhale, Pradeep P. (2015) Lokāyata/Cārvāka: A Philosophical Inquiry. Oxford: Oxford University Press.
Halbfass, Wilhelm (1992) On Being and What There Is: Classical Vaiśeṣika and the History of Indian Ontology. New York: SUNY Press.
Halbfass, Wilhelm (2008) Indie i Europa. Próba porozumienia na gruncie filozoficznym. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Kumar, ShashiPrabha (2013) Classical Vaiśeṣika in Indian Philosophy. On knowing and what is to be known. Oxon: Routledge.
Larson, Gerald James (1998) Classical Sāṃkhya: An Interpretation of its History and Meaning. New Delhi: Motilal Banarsidass.
Matilal, B.K. (1977) "Ontological Problems in Nyāya, Buddhism and Janism. A Comparative Analysis". Journal o f lndian Philosophy 5: 91–105.
Mills, Ethan (2018) The Three Pillars of Skepticism in Classical India: Nāgārjuna, Jayarāśi, and Śrī Harṣa. Lanham–Boulder–New York–London: Lexington Books.
Mohanty, Jitendra Nath (2000) Classical Indian Philosophy. New Delhi: Oxford University Press.
Potter, Karl H. (1981) Encyclopedia Of Indian Philosophies Bibiography, Vol. 3: Advaita Vedānta up to Śaṃkara and his pupils. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H. (1987) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 4: Sāṃkhya. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H. (1999) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 8: Buddhist Philosophy from 100 to 350 A.D. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H. (2006) Encyclopedia Of Indian Philosophies Bibiography, Vol. 11: Advaita Vedānta from 80 to 1200. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H.(1977) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 2: Indian Metaphysics and Epistemology. The Tradition of Nyāya-Vaiśeṣika up to Gaṅgeśa. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H.(1996) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 7: Abhidharma Buddhism to 150 AD. Delhi: Motilal Banarsidass.
Potter, Karl H.(2003) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 9: Buddhist Philosophy from 350 to 600 AD. Delhi: Motilal Banarsidass.
Siderits, Mark (2007) Buddhism as Philosophy: An Introduction. Hants: Ashgate Publishing Limited.
Sinha, Jadunath (1969) Indian Epistemology of Perception. Sinha Publishing House: Calcutta.
Tuske, Joerg (ed.) (2017) Indian Epistemology and Metaphysics. London–Oxford–New York: Bloomsbury Academic.
Westerhoff Jan (2018) The Golden Age of Indian Buddhist Philosophy in the First Millennium CE. Oxford: Oxford University Press.
Zimmer, Heinrich (1952) Philosophies of India. London: Routledge & Kegan Paul Ltd.
* Pozycje oznaczone gwiazdką (*) są pozycjami podstawowymi, w języku polskim. Pozostałe lektury mają charakter poszerzający i uzupełniający. Powyższa lista może zostać poszerzona w zależności od potrzeb i specyfiki danego nurtu filozoficznego.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: