Historia filozofii polskiej 3800-NZ-F1-23

Student:

Nabyta wiedza:
- ma wiedzę o najważniejszych osiągnięciach w dziejach polskiej myśli filozoficznej od średniowiecza do XX wieku;
- zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne stosowane w średniowiecznej, nowożytnej i współczesnej filozofii polskiej;
- rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych oraz historyczną zmienność znaczeń języka;
- rozumie rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury.

Nabyte umiejętności:
wykrywa zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi.

Nabyte kompetencje społeczne:
jest gotowy do identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności z zakresu filozofii polskiej okresu od średniowiecza do XX wieku.

Egzamin ustny.
Oceniana będzie wypowiedź ustna na temat najważniejszych osiągnięć i strategii argumentacyjnych stosowanych w polskiej myśli filozoficznej od średniowiecza do XX wieku, usytuowanych w kontekście historyczno-kulturowym.

Ćwiczenia: sprawdzian pisemny

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze

WYKŁAD

Podstawowe podręczniki, opracowania i antologie tekstów z zakresu historii filozofii polskiej, m.in.:

J. Domański, Z. Ogonowski, L. Szczucki, „Zarys dziejów filozofii w Polsce: wieki XIII-XVII”, Warszawa 1989.
S. Borzym, H. Floryńska, B. Skarga, A. Walicki, „Zarys dziejów filozofii polskiej 1815-1918”, Warszawa 1983.
J. Skoczyński, J. Woleński, „Historia filozofii polskiej”, Kraków 2010.
J. Domański, Z. Ogonowski, L. Szczucki i in. [oprac.], „Filozofia i myśl społeczna (seria: „700 lat myśli polskiej”)”, t. I-VI, Warszawa 1978 - 2000.
S. Pieróg [oprac.], „Spór o charakter narodowy filozofii polskiej”, Warszawa 1999 [antologia tekstów].
B. Skarga (red.), „Polska filozofia i myśl społeczna”, t. 3, Warszawa 1975.
J. Woleński, „Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska”, Warszawa 1985

Wybrana literatura dodatkowa:

S. Huber, „Polifonia tradycji. Filozofia praktyczna i teoretyczna Andrzeja Frycza Modrzewskiego”, Warszawa 2014.
„Myśl ariańska w Polsce XVII wieku: antologia tekstów”, red. Z. Ogonowski, Wrocław 1991.
Z. Ogonowski, „Socynianizm: dzieje, poglądy, oddziaływanie”, Warszawa 2015.
S. Janeczek, „Oświecenie chrześcijańskie: z dziejów polskiej kultury filozoficznej”, Lublin 1994.
A. Walicki, „Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej”, Warszawa 2000.
B. Szacka, „Teoria i utopia Stanisława Staszica”, Warszawa 1965.
„Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 1: Józef Władysław Bychowiec, Anna z Zamoyskich Sapieżyna, Jan Śniadecki, Franciszek Wigura”, red. T. Kupś, Toruń 2014.
T. Kupś, „Pierwsi krytycy i obrońcy pism Jana Śniadeckiego o filozofii Kanta”, "Studia z Historii Filozofii" 4/2013.
S. Pieróg, „Maurycy Mochnacki: studium romantycznej świadomości”, Warszawa 1982.
A. Walicki, „Filozofia a mesjanizm”, Warszawa 1970; A. Walicki, „Między filozofią religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu”, Warszawa 1983; A. Walicki, „Filozofia polskiego romantyzmu” (Prace wybrane t. 2), Kraków 2009.
A. Walicki, „Mesjanizm Adama Mickiewicza w perspektywie porównawczej”, Warszawa 2006.
„Spór o mesjanizm. Rozwój idei”, red. A. Wawrzynowicz, Warszawa 2015.
A. Sikora, „Hoene-Wroński”, Warszawa 1995.
E. Starzyńska-Kościuszko, „Koncepcja człowieka rzeczywistego. Z antropologii filozoficznej Bronisława Ferdynanda Trentowskiego”, Olsztyn 2004.
L. Stachurski, „Heglizm polski. Elementy strukturalne”, Warszawa 1998.
A. Wawrzynowicz, „Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego”, Poznań 2010.
„August Cieszkowski. W setną rocznicę śmierci”, red. B. Markiewicz, S. Pieróg, Warszawa 1996
T. Herbich, „Dyskurs religijny w ‘Ojcze nasz’ Augusta Cieszkowskiego; Historiozofia Augusta Cieszkowskiego a eschatologia chrześcijańska” w: tegoż, „Pragnienie Królestwa. August Cieszkowski, Mikołaj Bierdiajew i dwa oblicza mesjanizmu”, Warszawa 2018.
„Polska myśl filozoficzna i społeczna”, red. B. Skarga, t. 2, Warszawa 1975.
P. Ziemski, „Nauka w poszukiwaniu metafizyki bytu duchowego. W kręgu myśli Juliana Ochorowicza”, Szczecin 2009.
W. Tyburski, „Ideologia nauki w świadomości polskich środowisk intelektualnych doby pozytywizmu. Rozwój - metamorfozy - załamania”, Toruń 1989.
„Z historii filozofii pozytywistycznej w Polsce. Ciągłość i przemiany”, red. A. Hochfeldowa, B. Skarga, Wrocław 1972.
M. Duda, „Emancypanci i emancypatorzy”, Szczecin 2017.
J. F. Chwal, „Metafilozofia Adama Mahrburga”, Warszawa 1998.
B. Szotek, „Marian Massonius a polska filozofia nowokrytyczna”, Katowice 2001.
A. Walicki, „Stanisław Brzozowski: drogi myśli”, Warszawa 1977.
A. Mencwel, „Stanisław Brzozowski: postawa krytyczna: wiek XX”, Warszawa 2014.
A. Dziedzic, „Antropologia filozoficzna Edwarda Abramowskiego”, Wrocław 2010.
G. Godlewski, „Lekcja kryzysu. Źródła kulturalizmu Floriana Znanieckiego”, Warszawa 1997.
K. Chrobak, „Niejedna rzeczywistość: racjonalizm krytyczny Leona Chwistka”, Kraków 2004.
M. Dombrowski, „Monadyzm biologiczny a problem psychofizyczny: studium filozofii Stanisława Ignacego Witkiewicza”, Toruń 2018.
E. Paczkowska-Łagowska, „Psychika i poznanie: epistemologia Kazimierza Twardowskiego”, Warszawa 1980.
A. Jedynak, „Ajdukiewicz”, Warszawa 2003.
P. Surma, „Poglądy filozoficzne Jana Łukasiewicza a logiki wielowartościowe”, Warszawa 2012.
J. Woleński, „Szkoła Lwowsko-Warszawska w polemikach”, Warszawa 1997.
J. Moroz, „Dyskusja z relatywizmem prawdy w Szkole Lwowsko-Warszawskiej”, Warszawa 2013.
„Antyirracjonalizm: metody filozoficzne w Szkole Lwowsko-Warszawskiej”, red. A. Brożek, M. Będkowski, A. Chybińska, S. Ivanyk, D.Traczykowski, Warszawa 2020.
A. Brożek, „Analiza i konstrukcja: o metodach badania pojęć w Szkole Lwowsko-Warszawskiej”, Kraków 2020.
M. Tyl, „Pesymizm, konserwatyzm, wartości: o filozofii Henryka Elzenberga”, Katowice 2001.
J. Zegzuła-Nowak, „Polemiki filozoficzne Henryka Elzenberga ze szkołą lwowsko-warszawską”, Kraków 2017.
K. Okopień, „Uprzedmiotowienie: krytyka ontologii Romana Ingardena”, Warszawa 1997.
„Słownik pojęć filozoficznych Romana Ingardena”, red. A.J. Nowak, L. Sosnowski, Kraków 2001.
„Doświadczanie świata: eseje o myśli Romana Ingardena”, red. T. Maślanka, Warszawa 2020.

ĆWICZENIA

1. A. Frycz Modrzewski, „O poprawie Rzeczypospolitej”; S. Orzechowski, „Policyja Królestwa Polskiego”, w: L. Szczucki (red.), „Filozofia i myśl społeczna XVI wieku”, Warszawa 1978 („700 lat myśli polskiej”, t. 2).
2. A. Wiszowaty, „O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu także w sprawach teologicznych i religijnych”, Warszawa 1960.
3. H. Kołłątaj, „Porządek fizyczno-moralny” (fragmenty), Warszawa 1955 (przedmowa, rozdziały I–III, VI, VII, IX, XII).
4. J. Śniadecki, „Pisma filozoficzne”, t. 2 (fragmenty), Warszawa 1958 [„O metafizyce”, „O filozofii”, „Filozofia umysłu ludzkiego” (przedmowa i wstęp)].
5. M. Mochnacki, „O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym” (fragmenty), w: tegoż, „Poezja i czyn. Wybór pism”, Warszawa 1987, s. 270–356.
6. A. Cieszkowski, „Prolegomena do historiozofii”, w: tegoż, „Prolegomena do historiozofii, Bóg i palingeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842”, Warszawa 1972.
7. K. Libelt, „Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej” (fragmenty), w: tegoż, „Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej, O miłości ojczyzny, System umnictwa, O panteizmie w filozofii”, Warszawa 1967, s. 226–264; B.F. Trentowski, „Czy można uczyć się filozofii narodowej od ludu i jakie cechy mieć powinna ta filozofia”, w: tegoż, „Stosunek filozofii do cybernetyki oraz wybór pism filozoficznych z lat 1842–1845”, Warszawa 1974.
8. J.M. Hoene-Wroński, wybór pism, w: A. Sikora, „Hoene-Wroński”, Warszawa 1995.
9. A. Mahrburg, wybór pism, w: A. Hochfeldowa, B. Skarga (red.), „Filozofia i myśl społeczna w latach 1865–1895”, Warszawa 1980 („700 lat myśli polskiej”, t. 6)
10. E. Abramowski, „Co to jest sztuka?”, w: tegoż, „Filozofia społeczna”, Warszawa 1965.
11. S. Brzozowski, „Prolegomena filozofii „pracy””, w: tegoż, „Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej”, Kraków 1990
12. F. Znaniecki, „Rzeczywistość kulturowa” (fragmenty); „Upadek cywilizacji zachodniej” (fragmenty) w: tegoż, „Pisma filozoficzne”, t. 2, Warszawa 1991.
13. L. Chwistek, „Wielość rzeczywistości”, w: tegoż, „Pisma filozoficzne i logiczne, t. 1”, Warszawa 1961.
14. K. Twardowski, „Psychologia wobec fizjologii i filozofii”; „O czynnościach i wytworach”; „O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym”, w: tegoż, „Wybrane pisma filozoficzne”, Warszawa 1965.
15. K. Ajdukiewicz, „Naukowa perspektywa świata”, w: tegoż, „Język i poznanie”, t. 1, Warszawa 1960; „Konwencjonalne pierwiastki w nauce”; „Epistemologia i semiotyka”, w: tegoż „Język i poznanie”, t. 2, Warszawa 1965.
16. T. Kotarbiński, „Realizm praktyczny”, w: tegoż, „Wybór pism, t. 1, Myśli o działaniu”, Warszawa
1957; H. Elzenberg, „Realizm praktyczny w etyce a naczelne wartości życia ludzkiego”; „Przeciwko hedonizmowi”, w: tegoż, „Wartość i człowiek”, Toruń 2005.
17. R. Ingarden, „O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych”, w: R. Ingarden, „Książeczka o człowieku”, Kraków 1972.
18. L. Kołakowski, „Obecność mitu”, Wrocław 1994.

Literatura dodatkowa:

- P. Włodkowic, „Traktat o władzy papieża i cesarza w stosunku do pogan”, w: J. Domański (red.), „Filozofia i myśl społeczna XIII–XV wieku”, Warszawa 1978 („700 lat myśli polskiej”, t. 1).
- S. Staszic, „Ród ludzki: wersja brulionowa po raz pierwszy ogłoszona drukiem według zachowanego rękopisu”, t. 1–3, Warszawa 1959 (t. 1, ks. I i IV; t. 3: Uwagi nad epoką szóstą, rozdz. 67–70).
- J. Śniadecki, „Mowa o niepewności zdań i nauk” w: W. Tatarkiewicz (red.), „Jakiej filozofii Polacy potrzebują”, Warszawa 1970.
- A. Cieszkowski, „Ojcze nasz”, t.1-4, Warszawa 2022.
- B. F. Trentowski, „Bożyca” w: „Kronos. Metafizyka-kultura-religia” 4/2017.
- A. Świętochowski, „Herbert Spencer (Studium z dziedziny pozytywizmu)” i „August Comte i Herbert Spencer” w: T. Sobieraj (red.), „Publicystyka kulturalna wczesnego pozytywizmu polskiego. Antologia”, Warszawa 2016; A. Świętochowski, „Dumania pesymisty”, Warszawa 2002.
- M. Massonius, „Racjonalizm w teorii poznania Kanta” w: „Przegląd Filozoficzny” 1897/1898 z.2; M. Massonius, „Agnostycyzm” w: „Przegląd Filozoficzny” 1904 z. 2.
- M. Wartenberg, „W sprawie naukowości metafizyki”, Warszawa 1902.
- S. Brzozowski, „Kant. W stulecie śmierci” oraz „Monistyczne pojmowanie dziejów i filozofia krytyczna” w: tegoż, „Kultura i życie. Zagadnienia sztuki i twórczości. W walce o światopogląd”, Warszawa 1973.
- E. Abramowski, „Metafizyka doświadczalna” w: tegoż, „Metafizyka doświadczalna i inne pisma”, Warszawa 1980; E. Abramowski, „Źródła podświadomości i jej przejawy”, rozdz. XI i XII, w: tenże, „Pisma filozoficzno-psychologiczne”, Warszawa 2016.
- S. I. Witkiewicz, „O idealizmie i realizmie” w: tegoż, „O idealizmie i realizmie. „Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia” i inne prace filozoficzne”, Warszawa 1977.
- K. Twardowski, „O treści i przedmiocie przedstawień”, przeł. I. Dąmbska, Warszawa 1965.
- J. Łukasiewicz, „O determinizmie” w: tegoż, „Z zagadnień logiki i filozofii: pisma wybrane”, Warszawa 1961; J. Łukasiewicz, „O twórczości w nauce”; „O walce duchowej”; „O metodę w filozofii”, w: tegoż, „Logika i metafizyka. Miscellanea”, Warszawa 1998.
-J.M. Bocheński, „O sensie życia”, w: tegoż, „Sens życia i inne eseje”, Kraków 1993.
-T. Czeżowski, „Sens i wartość życia (1)”, w: tenże, „Pisma z etyki i teorii wartości”, Wrocław 1989.
-T. Kroński, „Faszyzm a tradycja europejska”, Warszawa 2014.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3800-NZ-F1-23 w USOSweb