Filozofia umysłu 3800-FU24-M-OG

I semestr
Pierwszy semestr wykładów poświęcony jest przede wszystkim rekonstrukcji i analizie zagadnień metafizycznych oraz metodologicznych w obrębie filozofii umysłu. Wśród takich zagadnień znajdują się przykładowo kwestie: (i) natury i struktury stanów (zdarzeń, własności) mentalnych; (ii) kryteriów odróżnienia stanów mentalnych od stanów fizycznych; (iii) rodzajów stanów mentalnych; (iv) relacji wiążących stany mentalne ze stanami fizycznymi; (v) perspektyw redukowalności sfery mentalnej do fizycznej; (vi) przyczynowości mentalnej; (vii) istnienia umysłów innych podmiotów; (viii) istnienia jaźni i kryteriów tożsamości osobowej w czasie. W centrum dyskutowanych dociekań leży wszakże klasyczny problem psychofizyczny, który przejawia się w następujących pytaniach: (1) Czy sfera mentalna w ogóle istnieje? (2) Jeżeli sfera mentalna istnieje, to w jakich relacjach pozostaje do sfery fizycznej? (3) Jeżeli dziedzina fizyczna jest kauzalnie domknięta, to jak możliwa jest przyczynowość mentalna i w jaki sposób jest ona realizowana? Wspomniany problem sprowadza się w istocie do zagadnienia, jakie jest miejsce dla świadomego i aktywnego umysłu w świecie, który jest na wskroś fizyczny.
Plan wykładu w I semestrze uwzględnia kolejno następujące tematy:
1. Zagadnienia i problemy filozofii umysłu. Problematyka metafizyczna.
2. Stany mentalne: rodzaje, kryteria mentalności. Relacje psychofizyczne.
3. Rozwiązania dualistyczne (dualizm substancjalny - kartezjański i niekartezjański, dualizm własności, dualizm predykatów, dualizm hylemorficzny, dualizm emergentny).
4. Behawioryzm logiczny, metodologiczny i ontologiczny. Zagadnienie „innych umysłów”.
5. Teoria identyczności (typów, egzemplarzy). Argumenty i kontrargumentacje.
6. Materializm eliminacyjny.
7. Monizm anomalny.
8. Fizykalizm nieredukcyjny - funkcjonalizm, fizykalizm superwenientny (wieloraka realizacja, superweniencja, argumenty, zarzuty).
9. Niekonstruktywny naturalizm.
10. Zagadnienie przyczynowości mentalnej (zasada kauzalnego domknięcia, argument z przyczynowego wykluczenia, reakcje na argument.
11. Epifenomenalizm „stary” i „nowy”. Teoria podwójnego aspektu.
12. Instrumentalizm.
13. Rozwiązania emergentystyczne.
14. Panpsychizm.
15. Zagadnienie tożsamości osobowej: zagadnienia, stanowiska, argumentacje.

II semestr
Przedmiotem rekonstrukcji i krytycznej analizy w drugiej części wykładu będą między innymi następujące zagadnienia:
(i) Obliczeniowe modele umysłu [pojęcie maszyny Turinga, jego treść matematyczna i zastosowania w matematyce, obliczalność w sensie intuicyjnym i w sensie Turinga, teza Churcha-Turinga i jej znaczenie dla filozofii umysłu, analiza komputerowej metafory umysłu];
(ii) Teorie i pojęcie świadomości [historia pojęcia świadomości, rozróżnienie na trudny i łatwy problem świadomości, analiza najważniejszych rodzajów świadomości (świadomość dostępu, świadomość stanu, świadomość zjawiskowa), analiza natury i różnych aspektów świadomości: realizm vs. antyrealizm w odniesieniu do świadomości, analiza i krytyka koncepcji HoT i świadomości wnętrza, relacje między świadomością a intencjonalnością, rozróżnienie między własnościami świadomościowymi a funkcjonalnymi, status świadomości w kontekście sporu między różnymi wersjami redukcjonizmu i antyredukcjonizmu w filozofii umysłu];
(iii) Zagadnienie świadomości fenomenalnej, wrażeń i qualiów (korzenie tej problematyki: Locke (idee własności wtórnych), Hume (problem impresji i idei), Kant, Lotze, Peirce, problematyka wrażeń u Wittgensteina (doznania, język prywatny, pytanie o stanowisko Wittgensteina), wrażenia a własności intencjonalne w ujęciu W. Sellarsa, miejsce wrażeń w kontekście sporu redukcjonizm-antyredukcjonizm (tj. klasyczny emergentyzm, klasyczna teoria identyczności, nowsze postacie antyredukcjonizmu (Jackson, Nagel, Chalmers) i właściwe im argumenty (argumenty z wiedzy i argumenty modalne), krytyka nowego antyredukcjonizmu w kwestii świadomości i qualiów (Dennett, Churchland, Searle);
(iv) Zagadnienie intencjonalności [kryteria wyodrębniania stanów intencjonalnych, zagadnienie treści postaw sądzeniowych, różne koncepcje intencjonalności];
(v) Analiza sporu internalizmu i eksternalizmu w filozofii umysłu (internalizm i eksternalizm w odniesieniu do treści mentalnych, aktywny eksternalizm Chalmersa i Clarka);
(vi) Zagadnienie pojęcia i statusu psychologii potocznej, w tym analiza argumentów na rzecz eliminatywizmu;
(vii) Analiza zagadnień szczegółowych, dotyczących m.in. natury percepcji, introspekcji, pamięci, wyobraźni, emocji i empatii, itp.;
(viii) Zagadnienia istnienia umysłów zwierząt oraz możliwości poznania umysłów innych ludzi;
(ix) Analiza zagadnień związanych ze sferą wolicjonalną (wolna wola, wolicje, intencje, działania intencjonalne, usiłowania).