Filozofia dialogu międzyreligijnego – teoria i dokumenty 3800-FDM24-S-OG

Seminarium ma na celu analizę dialogu międzyreligijnego i jego podstaw filozoficznych. Zaczniemy od rozważań na temat pluralizmu religijnego sformułowanych przez wybitnych filozofów i teologów, głównie ze środowiska uniwersyteckiego, czynnych w wieku dwudziestym, przy czym rozważali oni kwestię stosunku do innych religii głównie w okresie powojennym. Są wśród nich tuzy myśli chrześcijańskiej, zarówno katolicy jak i protestanci: Karl Barth, Karl Rahner, Paul Tillich, wybitny religioznawca Wilfried Cantwell Smith, autorzy mniej znani, ale ciekawi: Donald Dawe i Claude Geffré, a także znani żydowscy myśliciele Abraham Joshua Heschel, Jonathan Sacks oraz znaczący w sferach dialogicznych rabini Irving Greenberg i Norman Salomon, a ponadto Raphael Jospe, islamski autor Mohamed Talbi oraz buddysta Mahinda Palihawadana i hinduista K.L. Seshagiri Rao; last but not least wielki teoretyk dialogu międzyreligijnego Raimundo Panikkar.
W drugim semestrze zapoznamy się z określeniem dialogu międzyreligijnego Leonarda Swidlera oraz jego streszczeniem historii tego dialogu, a następnie omawiane i analizowane będą główne dokumenty, które powstały w ramach dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Utworzyły je zarówno oficjalne ciała Kościoła katolickiego, jak i grupy teologów chrześcijańskich oraz żydowskich, Międzynarodowa Rada Chrześcijan i Żydów (ICCJ); dodatkowo omówimy jeden dokument stworzony przez grono uczonych muzułmańskich.

Program

I semestr
1. Wprowadzenie
2. Karl Barth, Die kirchliche Dogmatik, Band I/2, Evangelischer Verlag, 1960, 304-397; wybór w “The revelation of God as the abolition of religion” (1956), w: J. Hick i B. Hebblethwaite, Christianity and Other Religions, Glasgow 1980, 32-51.
3. Karl Rahner, “Christianity and the non-Christian religions” (1961), w: J. Hick i B. Hebblethwaite, Christianity and Other Religions, Glasgow 1980, 52-79.
4. Wilfred Cantwell Smith, “The Christian in a religiously plural world” (1976), w: J. Hick i B. Hebblethwaite, Christianity and Other Religions, Glasgow 1980, 87-107.
5. Paul Tillich, “Christianity judging itself in the light of its encounter with the world religions” (1963), w: J. Hick i B. Hebblethwaite, Christianity and Other Religions, Glasgow 1980, 108-121.
6. Claude Geffré „Jedność chrześcijaństwa a pluralizm religijny” (1993), Znak 8/1996, 14-26.
7. Donald Dawe, Christian faith in a religiously plural world, in: D.G. Dawe and J.B. Carman, Christian Faith in a Religiously Plural World, Orbis, 1978, 13-33.
+ Mahinda Palihawadana, A Buddhist response: religion beyond ideology and power, ibidem, 34-45.
+ K.L. Seshagiri Rao, A Hindu response: the value of religious pluralism, ibid, 46-58.
8. Mohamed Talbi, “Islam and dialogue – some reflections on a current topic” (1985), w: Paul J. Griffiths Christianity Through Non-Christian Eyes, New York: Orbic Books, 1990, 82-101.
9. Jonathan Sacks, “The Dignity of Difference: Exorcizing Plato’s Ghost” (The Dignity of Difference, London, New York: Continuum 2003, first ed. 2002, 45-66.)
10. Abraham Joshua Heschel, „Żadna religia nie jest samotną wyspą” (1965), w Żadna religia nie jest samotna wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, WAM, Kraków 2005, 29-49.
11. Rafael Jospe, „Chosenness in Judaism: exclusivity vs. inclusivity”, w Covenant and Chosenness in Judaism and Mormonism, ed. by R. Jospe, T. G. Madsen, S. Ward, 2001, 173-194.
12. Irving Greenberg, „Pluralism and Partnership”, w Greenberg, For the Sake of Heaven and Earth: The New Encounter between Judaism and Christianity, JPS, Philadelphia 2004.
13. Raimundo Panikkar, Religie świata w dialogu, PAX 1986 (oryg. 1978).
14. Raimundo Panikkar, “Philosophical Pluralism and the Plurality of Religions”, Thomas Dean (ed.), Religious Pluralism and Truth: Essays on Cross-Cultural Philosophy of Religion, SUNY Press, 1995, 33-43.
15. Norman Solomon, “The third presence: reflections on the dialogue”, w Dialogue with a difference, ed. by T. Bayfield and M. Baybrooke, SCM Press 1992, 147-162.

II semestr

16. "Dziesięcioro przykazań na temat dialogu" („Dialogue decalogue” Leonarda Swidlera, 1984)
17. Leonard Swidler, The History of Inter-Religious Dialogue, w The Wiley-Blackwell Companion to Inter-Religious Dialogue, edited by Catherine Corille, 2013, 3-19.
18. 10 punktów z Seelisberga (Chrześcijanie i Żydzi, 1947; za Grzegorz Ignatowski, Kościoły wobec przejawów antysemityzmu, Łódź 1999, 151-153)
19. Encyklika Pawła VI Ecclesiam Suam (1964) – fragmenty
20. Deklaracja Nostra Aetate (Kościół katolicki,1965; Ignatowski, 158-9, też 154-158)
21. Wskazówki i sugestie 1974 i Wskazówki 1985 (Kościół katolicki; j.w. 160-165 i 166-179)
22. “Guidelines on Dialogue with People of Living Faiths and Ideologies” (Światowa Rada Kościołów 1979 Part II (za: http://www.wcc-coe.org/wcc/what/interreligious/77glines-e.html) oraz „Rozważania ekumeniczne na temat dialogu żydowsko-chrześcijańskiego” ŚRK (WCC), 1982 (za: Ignatowski, 212-220) oraz „The Churches and the Jewish People. Towards a New Understanding” (Sigtuna 1988) (za: The new Relationship between Christians and Jews, ICCJ, 55-60)
23. Wstęp i wyjątki z Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej (2001), Kielce 2002, s. 5-11, 13-14, 69-73
24. “Jews and Christians in Search of a Common Religious Basis for Contributing Towards a Better World” (Międzynarodowa Rada Chrześcijan i Żydów, 1993) (za: The new Relationship between Christians and Jews, ICCJ, 38-45)
25. Deklaracja „Dabru emet” (żydowska, 2000) oraz wcześniejsza deklaracja „Chrześcijaństwo w teologii żydowskiej”- Christianity in Jewish Theology, Report of the Commission of experts named by the Chief Rabbi of France, 1973 (ogłosz. 2001) (www.ccjr.us/dialogika-resources/documents-and-statements/jewish/765-fr-jewish-comm1973)
26. Deklaracja „Święty obowiązek” (chrześcijańska, 2002)
27. Jednakowe słowo dla nas i dla was (list 138 uczonych muzułmańskich, 2007), Więź 1/2008, 35-54 (i wprowadzenie tłumaczy, 31-34)
28. “A Call to Christian and Jewish Communities Worldwide” (Międzynarodowa Rada Chrześcijan i Żydów, 2009), czyli „Czas, by odnowić zaangażowanie” Więź 10/2009 (i wprowadzenie tłumacza)
29. “Czynić wolę naszego Ojca w niebie” (dekl. żydowska, 2015) oraz “Between Jerusalem and Rome” (dokument żydowski, 2017) (www.ccjr.us/dialogika-resources/documents-and-statements/jewish/1421-cer-cri-rca-2017)
30. Podsumowanie