Tekst kultury jako wyzwanie badawcze cz.I 3700-AL-TKWB-I-OG

Celem zajęć jest kształtowanie świadomości metodologicznej młodych badaczy, a także wymiana – również międzypokoleniowa – poglądów na temat badań literackich oraz kulturowych.
Program dostosowany będzie do zainteresowań uczestników, ale proponujemy, aby koncentrował się szczególnie na dobie wczesnonowożytnej oraz romantyzmie, choć nie wykluczamy rozmów o dziełach innych epok, zwłaszcza w kontekście współczesnych interpretacji i zamierzeń badawczych.

● ZAjęcia będą koordynowane przez prof. Marię Kalinowską i prof. Alinę Nowicką-Jeżową, a realizowane z udziałem zaproszonych wykładowców z UW oraz z innych ośrodków naukowych. Na seminaria będą zapraszani – jako współprowadzący – specjaliści w zakresie poszczególnych zagadnień.
● Uzupełnienie zajęć stanowią spotkania z wybitnymi badaczami i twórcami kultury, m.in. teatru, poświęcone ich najnowszym pracom interpretacyjnym oraz artystycznym.

Planowane w obu semestrach, z możliwością zaliczenia I semestru i zapisu na semestr II. W ramach tych zajęć mogą powstawać prace licencjackie i magisterskie.
Zajęcia są kierowane do studentów II stopnia Collegium Artes Liberales oraz do studentów II stopnia innych wydziałów humanistycznych UW, a także doktorantów UW (dla doktorantów Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW zajęcia te traktowane są jako propozycja zajęć literaturoznawczych w bloku „metodologicznym”). Zapraszamy również zainteresowanych studentów I stopnia.
Udział w seminariach studentów, doktorantów oraz doświadczonych pracowników naukowych uważamy za dużą wartość zajęć, stwarzającą możliwość wymiany poglądów oraz konfrontacji różnych punktów widzenia i perspektyw badawczych.

 Poniższy opis ujmuje proponowane zagadnienia, które będą stanowić ok. 80% zajęć. 20% (w ostatniej części sem. zimowego i letniego) chcemy przeznaczyć na przedstawienie indywidualnych badań Studentów. Ponadto istnieje możliwość takiego dobrania materiału egzemplifikacyjnego dotyczącego poszczególnych zagadnień, aby zajęcia w największym stopniu odpowiadały zainteresowaniom badawczym uczestników.
 Kolejne zajęcia będą się składały z wykładu wprowadzającego, prezentacji zgłoszonych indywidualnie przez Studentów oraz dyskusji nad wybranymi tekstami dzieł.
 Na zajęcia będą zapraszani specjaliści w zakresie poszczególnych zagadnień:
 Opis dotyczy / pierwszego semestru

SEMESTR ZIMOWY

1. Wykład wprowadzający Na drogach i rozdrożach współczesnej humanistyki.
Cel: Zarys głównych tendencji badawczych humanistyki współczesnej pozwoli wybrać zagadnienia i obszary badawcze, omawiane na kolejnych zajęciach.

2. Lament świętokrzyski (Posłuchajcie bracia miła...) między teologią, liturgią, sztuką i kultem ludowym.
Cel: Horyzonty interdyscyplinarne metody filologicznej.

2. Pieśń świętojańska o sobótce Jana Kochanowskiego - arcydzieło czy utwór ideologiczny? Konteksty filozoficzne, polityczne, artystyczne. Przedteksty antyczne i obecność w kulturze polskiej – do XX wieku. Oddziaływanie Pieśni na formowanie się sarmatyzmu.
Cel: Recepcja tekstu kanonicznego w sferach literackiej, ikonograficznej, społecznej, narodowej.

3. Poezja Jana Andrzeja Morsztyna – awangardowa czy zepsuta moralnie i błaha artystycznie?
Cel: Krytyka tradycji badań nad barokiem europejskim i polskim. Kwestia oceny dzieła artystycznego. Demonstracja metody komparatystycznej badania przekładu literackiego (J.A. Morsztyn – Giambattista Marino – inni autorzy europejscy) oraz konwergencji zjawisk zachodzących w poezji eksperymentalnej (awangarda barokowa i awangardy XX wieku).

4. Rękopis, pierwodruk, kolejne edycje… - pytanie o proces twórczy (warsztaty edytorsko-tekstologiczne). Na przykładzie: Juliusza Słowackiego rękopiśmiennych świadectw z podróży greckiej.
Cel: Refleksja nad rękopisem jako dokumentem procesu twórczego.

5. Życie pisarza jako przedmiot badań humanistycznych. Wokół biografistyki – od tradycyjnej monografii „życie i twórczość”, przez modyfikacje tradycji gatunku do „fantazji naukowych” i powieści dekonstruujących życie pisarza
Cel: Refleksja nad relacją między życiem twórcy a jego dziełem – ujęcia tradycyjne i najnowsze.

6. Wyobraźnia, topos, idea.
Cel: Zapoznanie uczestników z najnowszymi badaniami z kręgu historii wyobraźni, ale także historii idei.

7. Romantyzm w teatrze najnowszym – wyzwanie dla twórcy i badacza.
Cel: Próba analizy jednej z istotnych najnowszych inscenizacji dramatu romantycznego.

UWAGA!
Program semestru letniego będzie uszczegółowiony z porozumieniu z uczestnikami, by najbardziej odpowiadał ich zainteresowaniom. Przewidujemy wystąpienia indywidualne studentów i doktorantów, które stanowić mogą pomoc w przygotowywaniu prac magisterskich.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Maria Kalinowska
Alina Nowicka-Jeż

Efekty kształcenia

Po ukończeniu zajęć student:

a) zyskuje świadomość wyborów metodologicznych adekwatnych do prowadzonych badań i ich celów;
b) uzyskuje umiejętność prowadzenia dialogu z dziełem kultury zakorzenionym w tradycji europejskiej;
c) zyskuje świadomość tradycji badawczej dotyczącej dzieła, stanowiącego przedmiot badań.
K_W05, K_W06, K_U02, K_U05, K_K09, K_K03

– opracowuje i realizuje prezentację dotyczącą wybranego zagadnienia, związanego z problematyką zajęć. Sugerujemy, aby tematy te – były pomocne w pisaniu prac licencjackich, magisterskich i doktorskich. Zatem efektem kształcenia byłaby umiejętność zastosowania wyników prac na zajęciach do indywidualnych projektów badawczych.
K_W01, KW_06, K_W07, K_W08, K_U01, K_U02, K_U03, K_U05, K_06, K_U10, K_K03, K_K04

– dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych przez siebie tekstów kultury, umiejscawiając je w kontekstach badawczych – dawnych i współczesnych - oraz umie posługiwać się metodologią pozwalającą na odczytanie sensów dzieła;
K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_U01, K_U02, K_U03, K_U05

– potrafi podjąć rzeczową dyskusję naukową, przy czym:
a) jasno formułuje i umie uargumentować swoje stanowisko,
b) umie modyfikować własne tezy uwzględniając wagę argumentacji przedstawionej w dyskusji.
K_U05, K_U06, K_K03, K_K04

Kryteria oceniania

Warunki zaliczenia seminarium:
- systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach. Dopuszczalna nieobecność na jednych zajęciach w semestrze (4 godz. zajęć);
- znajomość wskazanych tekstów oraz udział w ich interpretacji;
- przedstawienie prezentacji dotyczącej wybranego zagadnienia.

Kryteria oceny: znajomość tekstów i literatury przedmiotu, wartość merytoryczna prezentacji i wypowiedzi w dyskusji, systematyczność i efektywność pracy.
Oceny są ustalane przez współprowadzących profesorów na podstawie wartości prezentacji, wypowiedzi w dyskusji i szerzej – aktywności uczestników w całym semestrze.
Studenci nie realizujący wszystkich wymogów mają możliwość zaliczenia przedmiotu podczas indywidualnej rozmowy zaliczeniowej.

Literatura

● Fragmenty omawianych dzieł oraz pomocniczej literatury przedmiotu będą określone i udostępnione Studentom

Teksty literackie
1. Wczesna nowożytność
• Quintus Horatius Flaccus, Dzieła wszystkie, t. 1-2 [zestawienie dwujęzyczne], opr. Oktawiusz Jurewicz, wyd. 2, Warszawa 2000.
• Idylla polska, oprac. Alina Witkowska, Izabela Jarosińska, Wrocław 1995, Biblioteka Narodowa I 284.
• Jan Kochanowski, Dzieła polskie, wyd. 12, , Warszawa 1980.
• Jan Kochanowski, Dzieła wszystkie, t. 4: Pieśni, oprac. R. Mayenowa, K. Wilczewska, B. Otwinowska, M. Cytowska, , Wrocław 1991.
• Jan Andrzej Morsztyn, Utwory zebrane, wyd. Leszek Kukulski, Warszawa 1971;
• Staropolska poezja ziemiańska. Antologia, wyd. Stanisław Grzeszczuk i Janusz Gruchała, Warszawa 1988.
• Poezja polska XIV - XV wieku, w: Tadeusz Witczak: Literatura Średniowiecza. Warszawa , 2002.

2. Romantyzm
• Antoni Malczewski, Maria. Powieść ukraińska, oprac. Halina Krukowska, Jarosław Ławski, Białystok 1995.
• Adam Mickiewicz, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, Warszawa 1993-2005.
• Juliusz Słowacki, Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, w: Maria Kalinowska, Juliusza Słowackiego „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu”. Glosy, Gdańsk 2011.
• Juliusz Słowacki, Poematy. Nowe wydanie krytyczne, oprac. J. Brzozowski, Z. Przychodniak, t. I. Poematy z lat 1828–1839, Poznań 2009.
• Raptularz wschodni Juliusza Słowackiego. Edycja – studia – komentarze, t. I-III, Warszawa 2019.

Literatura przedmiotu (fakultatywna; zostaną wskazane fragmenty do lektury)

1. Wczesna nowożytność
- Abychmy w ten przekład pilnie wejźrzeli. Wobec tłumaczenia tekstów dawnych, red. Alicja Bielak, Warszawa 2014.
- Alina Nowicka-Jeżowa, Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetów europejskiego baroku, Warszawa 2000.
- Od „Lamentu świętokrzyskiego” do „Adona”. Włoskie studia o literaturze staropolskiej, red. Giovanna Brogi i Teresa Michałowska, Warszawa 1995.
- Paweł Stępień, Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach: "Kazanie na dzień św. Katarzyny", "Legenda o św. Aleksym", "Lament świętokrzyski", "Żołtarz Jezusow", Warszawa 2003.
- Tenże, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn – Szymon Zimorowic – Jan Andrzej Morsztyn, Warszawa 1996
- Tadeusz Ulewicz, Sarmacja. studium z problematyki słowiańskiej XV i XVI wieku, Kraków 2006.

2. Romantyzm
Antoniemu Malczewskiemu w 170 rocznicę pierwszej edycji „Marii”, red. H. Krukowska, Białystok 1997.
Arkadiusz Bagłajewski, Obecność romantyzmu, Lublin 2015.
Marta Białobrzeska, Antoni Malczewski. Literackie mitologizacje biografii, Białystok 2016.
Marek Bieńczyk, Czarny człowiek: Krasiński wobec śmierci, Gdańsk 2001.
Jerzy Borowczyk, Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823-24, Poznań 2012.
Geografia Słowackiego, red. D. Siwicka, M. Zielińska, Warszawa 2012.
Maria Janion, Gorączka romantyczna (kilka wydań).
Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencji ludzi i duchów, Warszawa 1991.
Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i historia (kilka wydań).
Przemysław Kaniecki, Lawa, Opowieść o „Dziadach” Adama Mickiewicza, Poznań 2008.
Elżbieta Kiślak, Car-trup i Król-Duch. Rosja w twórczości Słowackiego, Warszawa 1991.
Roman Koropeckyj, Adam Mickiewicz. Życie romantyka, przeł. M. Glasenapp, Warszawa 2013.
Krzysztof Korotkich, Wyobraźnia apokaliptyczna Juliusza Słowackiego, Białystok 2011.
Halina Krukowska, „Pan Tadeusz” jako poezja czysta. Studia i szkice o Mickiewiczu, Białystok 2016.
Jarosław Ławski, Ironia i mistyka: doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego, Białystok 2005.
Marta Piwińska, Legenda romantyczna i szydercy, Warszawa 1973.
Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Próba nowego spojrzenia, red. M. Kalinowska, J. Ławski, M. Bizior-Dombrowska, Warszawa 2011.

Problemy polskiego romantyzmu, seria I-III, red. M. Żmigrodzka, Z. Lewinówna, Wrocław 1971-1974-1981.
Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.
Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym, cz. 1, pod red. M. Kuziaka, B. Nawrockiego, Warszawa 2016, cz. 2, pod red. M. Kuziaka, B. Maciejewskiego, Kraków 2016.
Romantyzm w lustrze postmodernizmu (i odwrotnie), pod red. W. Hamerskiego, M. Kuziaka, S. Rzepczyńskiego, Warszawa 2014.
Jarosław Marek Rymkiewicz, publikacje od Aleksander Fredro jest w złym humorze, Warszawa 1977.… do ostatnich prac o romantyzmie.
Magdalena Siwiec, Orfeusz romantyków, Kraków 2002.
Marek Troszyński, Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski”, Warszawa 2017.
Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.
Jan Zieliński, SzatAnioł. Powikłane życie Juliusza Słowackiego (Warszawa: Świat Książki, 2000, 44 – 48).
Leszek Zwierzyński, Wyobraźnia akwatyczna Mickiewicza, Katowice 1998
Maria Żmigrodzka, Przez wieki idąca powieść. Wybór pism o literaturze XIX i XX wieku, oprac. M. Kalinowska, E. Kiślak, Warszawa 2002.

3.Rozprawy poddane pod dyskusję (propozycja wstępna, zostanie przystosowana do zainteresowań uczestników)
Ernst Robert Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków: Universitas, 1997 [lub w: Topika, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1]
Paweł Dybel, Oblicza hermeneutyki, Kraków 2012.
Hans-Georg Gadamer, Symbol i alegoria, , przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Symbole i symbolika, wyb. i wstęp Michał Głowiński, Warszawa , 1991
Tenże, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2004, 2007, 2013.
Georg Lakoff., Metafory w naszym życiu, przeł. T.P.Krzeszowski, Warszawa 1988 (lub inne wydania)
Liryka polska. Interpretacje, pod red. Jana Prokopa, Janusza Sławińskiego, Kraków 1966, Gdańsk 2002.
Liryka polska XX wieku. Analizy i interpretacje, red. Danuta Opacka-Walasek, Elżbieta Dutka, Serie czwarta i piąta, Katowice , 2010.
Arthur Oncken Lovejoy, Wielki łańcuch bytu. Studium pewnej historii idei,
Z dodaniem tekstów „Historiografia idei”, „Obecne stanowiska i przeszła historia” oraz „Refleksje o historii idei”, Gdańsk, 2009.
Kraków: „Znak”
„Przegląd Filozoficzno-Literacki”, 2(23): 2009, . Literatura i etyka (studia Wayne Booth, Marthy Nussbaum).
Paul Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, wybór, oprac. S. Cichowicz, przeł. Ewa Bieńkowska i Halina Bortnowska, Warszawa 1975.
Sztuka interpretacji, wybór i opracowanie Henryk Markiewicz, Wrocław: Ossolineum, 1971, 1973; Kraków2011)
„Tekstualia”, 1 (48): 2017: „Granice nadinterpretacji” (Studia Żnety Nalewajk, Williego van Peera, Ewy Paczoskiej, Ewy Szczęsnej, Marcina Czardybona, Pawła Bema, Tomasza Wiśniewskiego, Anny Spólnej, Elizy Kąckiej).
Georges Poulet, Metamorfozy czasu, Warszawa 1977.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-TKWB-I-OG w USOSweb