Prawo a moralność. Filozofia prawa naturalnego i pozytywnego – perspektywa współczesna z odniesieniem do inspiracji źródłowych 3700-AL-PM-OG

Zadamy najbardziej fundamentalne pytania o sprawiedliwość i sens prawa, o miejsce prawa w tradycji europejskiej.
Teorie prawa naturalnego. Zadamy pytanie o znaczenie idei prawa wyższego rzędu i sprawiedliwość wyższego rzędu.
Prześledzimy założenia wielu odmian teorii prawa naturalnego.
Przyjmiemy perspektywę ontologiczną, teoriopoznawczą i analityczną do zbadania pojęcia prawa.
Poddamy refleksji koncepcje prawnonaturalne m.in. Arystotelesa, Tomasza z Akwinu, Cycerona, Grocjusza, filozofów oświeceniowych (w tym zwłaszcza Kanta), Rudolfa Stammlera, Leona Petrażyckiego, ze szczególną uwagą traktując współczesne koncepcje: Lona L. Fullera (związaną z ideą rządów prawa) i Johna Finnisa (uzasadniającą prawa człowieka)
Przemyślimy wpływ wartości i stanowisk etycznych na treść prawa i jego obowiązywanie.
Zastanowimy się, dlaczego współczesne stanowiska niepozytywistyczne z powodzeniem zastępują tradycyjnie ujmowane prawo natury. Odpowiedzi będziemy szukać w hermeneutyce i dyskursywnych ujęciach prawa.
Zajmiemy się przełomową myślą Gustawa Radbrucha poświęconą ustawowemu bezprawiu oraz konsekwencjami, które ta myśl przyniosła kulturze prawnej drugiej połowy XX w.
Odmiany pozytywizmu prawniczego. Zadamy pytanie o miejsce pozytywizmu prawniczego w tradycji europejskiej. Przyjrzymy się, fundamentalnej dla pozytywizmu, tezie o rozdziale prawa i moralności oraz jej ewoluowaniu.
Odniesiemy się do inspirowanej kantyzmem czystej teorii prawa Hansa Kelsena.
Idąc śladami Herberta Harta przeanalizujemy wpływ, jaki wywarła filozofia języka na pojmowanie tekstu prawnego.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Rossmanith

Efekty kształcenia

Po semestrze zajęć student:

a) posiada wiedzę dotyczącą koncepcji prawa natury i opozycyjnych w stosunku do nich koncepcji pozytywistycznych. Zna i posługuje się w związku z tematem zajęć terminologią filozoficzną (filozofii prawa). Rozumie rolę prawa i moralności jako regulatorów życia społecznego;
b) posiada umiejętności krytyczne w zakresie analizy współczesnych problemów społeczno-politycznych, wyrosłych na konflikcie wartości, zwłaszcza związanych z kształtowaniem porządku prawnego. Stosuje zróżnicowane perspektywy rozpoznawania problemów związanych z konfliktem wartości i zasad. Potrafi bronić swojego poglądu poprzez stosowanie odpowiedniej argumentacji;
c) rozwija kompetencje społeczne, m.in. pogłębia świadomość jaką rolę we współczesnych społeczeństwach pełni system prawa. Po ukończeniu kursu absolwent jest świadomy możliwości, jakie wiążą się z aktywnym udziałem w życiu społecznym, z poczuciem sprawczości w wymiarze publicznym i obywatelskim, z obroną określonych stanowisk. Ponadto absolwent jest gotów do rozwijania filozoficznej refleksji nad prawem.

Kryteria oceniania

Praca pisemna lub wypowiedź ustna jako podstawowa forma zaliczenia.
Mile widziany udział w dyskusjach.
Dopuszczalne dwie nieobecności w czasie semestru.

Literatura

Cycero, Pisma filozoficzne, t. 2, O prawach, Warszawa 1960,
Ronald Dworkin, Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998,
Ronald Dworkin, Imperium prawa, Warszawa 2022,
John Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, Warszawa 2001,
Lon L. Fuller, Moralność prawa, dowolne wydanie,
Hans-Georg Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 lub późniejsze wydanie,
Hugo Grocjusz, O prawie wojny i pokoju, Warszawa 1957,
Herbert A.L. Hart, Pojęcie prawa, 1998,
Immanuel Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, Warszawa 1971,
Hans Kelsen, Czysta teoria prawa, Warszawa 2014,
Marek Piechowiak, W poszukiwaniu ontologicznych podstaw prawa, Warszawa-Poznań 1992,
Gustaw Radbruch, Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, w: Gustaw Radbruch, Filozofia prawa, Warszawa 2016,
Marek Zirk-Sadowski, Wprowadzenie do filozofii prawa, dowolne wydanie.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-PM-OG w USOSweb