Mecenasi, pisarze i artyści. Środowiska twórcze w Rzeczypospolitej XVII w. 3700-AL-MPA-QHU
Uczestnicy seminarium poznają w semestrze zimowym 2024-2025 dwory królewskie Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego, Augusta II i Augusta III Sasów oraz dwory hierarchów duchownych: prymasa Jakuba Uchańskiego (Łowicz, Uniejów), biskupów Marcina Szyszkowskiego (Kraków), oraz Eustachego Wołłowicza (Wilno).
W zakresie obserwacji badawczej znajdą się wszystkie formy kultury, rozwijane w elitarnych środowiskach dworskich: aktywność polityczna, kształtująca kontakty zagraniczne, mecenat literacki i artystyczny oraz inspirowana nim twórczość intelektualna (studia filozoficzne i teologiczne, nauki ścisłe, przyrodnicze, astronomia, botanika, zoologia) i artystyczna (architektura zamkowa i pałacowa, ogrody, fundacje religijne i świeckie, malarstwo, rzeźba, muzyka, teatr).
Zwrócimy uwagę na rolę kobiet, szczególnie królowych: Ludwiki Marii Gonzagi, Marii Kazimiery d’Arquien.
Będziemy odtwarzać życie dworu jako środowiska elitarnego: obyczaje, modę, taniec, kulinaria, scenariusze imprez (ingresów, zaślubin, pogrzebów), retorykę okolicznościową, zabawy (z uwzględnieniem mody wiejskiej), zwierzyńce, gabinety osobliwości.
Zjawiska kulturowe będą interpretowane w aspektach historycznym, literackim i artystycznym, z uwzględnieniem sztuk przedstawiających i muzyki. W szerokim zakresie zostanie uwzględniona tradycja antyczna i nowożytna oraz związki z kulturą innych krajów europejskich. Obejmując obszar interdyscyplinarny, seminarium może być interesujące dla historyków sztuki, muzyki oraz neofilologów.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza. Student
K_W01: ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze
K_W02: zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych i społecznych
K_W03: rozumie zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych i społecznych
K_W04: zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych
K_W05: ma wiedzę o nowych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych
K_W06: zna i stosuje umiejętnie adekwatne do przedmiotu metody analizy i interpretacji dzieł artystycznych
K_W08: zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury
Umiejętności. Student
K_U01: potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny
K_U02: potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych
K_U03 potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej
K_U04: potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych
K_U05: wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury
K_U07: przygotowuje prace pisemne spełniające wymogi stawiane pracom akademickim z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych oraz z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej
K_U08: potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, w języku polskim oraz w wybranym języku obcym
K_U09: posługuje się wybranym językiem obcym na poziomie B2+
K_U10: potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców
Kompetencje społeczne. Student
K_K02: jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze
K_K03: ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań
K_K05: szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych
K_K06: szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze
Kryteria oceniania
Na ocenę składają się:
- systematyczna obecność na seminariach,
- znajomość interpretowanych na zajęciach tekstów,
- aktywność podczas dyskusji, a także (fakultatywne) wystąpienia indywidualne studentów.
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę
Literatura
Literatura zalecana do przygotowania się do zajęć – do swobodnego wyboru.
Fragmenty dzieł i opracowań na dane seminarium zostaną przedstawione i w miarę możności udostępnione sukcesywnie.
Augustyniak, U. Dwor i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585-1640). Mechanizmy patronatu, Warszawa 2001.
Backvis C., Panorama poezji polskiego baroku, t.1-2, tłum. W. Błońska-Wolfarth et al. red. A. Nowicka-Jeżowa, R. Krzywy, Warszawa 2003.
Barbour R., Literature and Religious Culture in Seventeenth-Century England, Cambridge 2001.
Il barocco letterario nei paesi slavi, a c. di G. Brogi Bercoff, Roma 1996.
Barłowska M., Swada i milczenie. Zbiory oratorskie XVII-XVIII wieku – prolegomena filologiczne, Katowice 2010.
Barok w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Drogi przemian i osmozy kultur, red. J. Pelc et al. Warszawa 2000.
Błoński J., Mikołaj Sęp Szarzyński a początki poezji polskiego baroku, wyd. 2, Kraków 1996.
Borowski A., Iter Polono-Belgo-Ollandicum. Cultural and Literary Relationships beetween the Commonwealth of Poland and the Netherlands, Kraków 2007.
Deleuze G., Fałda. Leibniz i barok, tłum. M. Janik i S. Królak, Warszawa 2014.
Dwór a kraj. Miedzy centrum a peryferiami władzy. Materiały konferencji naukowej […], red. R. Skowron. Kraków 2003 (wybrane teksty).
Gal O., Chen-Morris R., Baroque science, Chicago-London 2013.
Getto G., Il Barocco letterario in Italia. Barocco in prosa e in poesia. La polemica sul Barocco, Milano 2000.
Grześkowiak R., Dialogi dzieł dawnych. Studia o intertekstualności literatury staropolskiej, Gdańsk 2018.
Hanusiewicz M., Pięć stopni miłości. O wyobraźni erotycznej w polskiej poezji barokowej, Warszawa 2004.
Harbison, R., Reflections on Baroque, Chicago 2000.
Hernas Cz., Barok, wyd. 2 i nast.: 1976, 1998, 2006.
Hills H., Rethinking the Baroque, Farnham – Burlington 2011.
Hocke G.R., Świat jako labirynt: maniera i mania w sztuce europejskiej w latach 1520-1650 i współcześnie, tłum. M. Szalsza, Gdańsk 2003.Jakóbczyk-Gola A., Gabinety i ogrody, Warszawa 2019.
Jarczykowa M., Książka i literatura w kręgu Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku, Katowice 1995;
Taż, Kultura epistolarna w kręgu Radziwiłłów birżańskich w XVII wieku, Kielce 1998.
Taż, Przy pogrzebach rzeczy i rytmy. Funeralia Radziwiłłowskie z XVII wieku, Katowice 2012.
Karpiński A., Tekst staropolski. Studia i szkice o literaturze dawnej w rękopisach, Warszawa 2003.
Kempa T., Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549-1616). Wojewoda wileński, Warszawa 2000.
Komorowska M., Piotrkowczykowie. Z dziejów drukarstwa krakowskiego przełomu XVI i XVII wieku, Kraków 2023.
Letisch W., Das Leben am Hof König Sigismunds III von Polen, t. I-IV, Kraków-Wiedeń 2009
Maravall J.A., La cultura del Barroco. Análisis de una estructura histórica, Barcelona 1975.
Markuszewska, A. Festa i muzyka na dworze Marii Kazimiery Sobieskiej w Rzymie, Warszawa 2012.
Milewska-Waźbińska B., Res – verba – imagines. Z rozważań o literaturze łacińskiej i kulturze dojrzałego baroku, Warszawa 2020.
Monumenta Poloniae Culinaria. Red. J. Dumanowski, T. I, IV, VIII. Warszawa: Muzeum Palacu w Wilanowie (r.l.)
Mrowcewicz K. Trivium poetów polskich epoki baroku: Klasycyzm – manieryzm – barok. Studia nad poezją XVII stulecia, Warszawa 2005.
Nowicka-Jeżowa A., Barok polski między Europą i Sarmacją. Profile i zarysy całości, Warszawa 2009-2011.
Opera w dawnej Polsce na dworze Władysława IV i królów saskich. Studia i materiały, red. J. Lewański, Wrocław 1973.
Pawlak W., Respublica litteraria pisarzy nowołacińskich XVI-XVII wieku. Studia i szkice, Lublin 2022.
Pelc J., Barok – epoka przeciwieństw, wyd. 2 popr., Kraków 2004.
Prejs M., Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian, Warszawa 1989.
Raimondi E., Letteratura barocca. Studi sul Seicento italiano, wyd. 2, Firenze 1982.
Raubo G., Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku, Poznań 2006.
Skrine P.N., The Baroque. Literature and Culture in Seventeenth-Century Europe, New York 1978.
Sokolski J., Barokowa księga natury. O europejskiej symbolografii wieku siedemnastego, Wrocław 1992.
Sokołowska J., Dwie nieskończoności. Szkice o literaturze barokowej Europy, Warszawa 1978.
Stępień P., Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn, Warszawa 1996.
Szweykowska A., Dramma per musica w teatrze Wazów (1635–1648). Karta z dziejów barokowego dramatu, Kraków 1976.
Świt i zmierzch baroku, red. M. Hanusiewicz, J. Dąbkowska-Kujko, A. Karpiński, Lublin 2002.
Targosz K., Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646-1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków kulturalnych, Wrocław–Gdańsk 1975.
Tazbir J., Kultura polskiego baroku, Warszawa 1986.
Tryumfalna harmonia. Teatr Władyslawa IV. Eseje. Red. J. Żukowski, Warszawa 2023
Ulewicz T., Sarmacja. Studium z problematyki słowiańskiej XV i XVI w.; Zagadnienie sarmatyzmu w kulturze polskiej. (Problematyka ogólna i zarys historyczny), Kraków 2006.
Żórawska-Witkowska A., Muzyka na dworze Augusta II w Warszawie, Warszawa 1997.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: