Encyklopedia literacka. Słownikowa lematyzacja wiedzy o autorze i jego twórczości (Jan Kochanowski) 3700-AL-ELSL-OG

Encyklopedia literacka - słownikowa lematyzacja wiedzy o autorze i jego twórczości. Preferowanym autorem jest Jan Kochanowski, gdyż dobiega końca druk edycji krytycznej Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego zwanej Wydaniem Sejmowym, a prowadzący zajęcia kieruje tym projektem. Wraz z ukończeniem tej edycji krytycznej, w której objaśnienia przewyższają objętością sam tekst, może ruszyć nowa faza badań twórczości Poety, do czego niezbędne jest podsumowanie dotychczasowej wiedzy zgromadzonej w setkach publikacji naukowych. Powinno to mieć uporządkowaną formę encyklopedii, operującej zobiektywizowaną lematyzacją problemów.
A. Celem zajęć będzie właśnie wybieranie z opracowań twórczości JK problemów badawczych i nadawanie im postaci haseł encyklopedycznych. Zastosowanie modeli językowych sztucznej inteligencji (ChatGPT i tp.) z jednej strony pomoże dotrzeć do treści możliwie wszystkich publikacji, zaś propozycje problematyzacji dostarczone przez robota udoskonalą nasze umiejętności formułowania problemów badawczych i dokonywania ich encyklopedycznej lematyzacji. Rolą studentów będzie eksperymentalne uściślanie komunikacji z robotem, tak aby wydawane mu polecenia (prompty) zapewniały realizację trzech celów:
_1) naprowadzały robota na właściwą klasyfikację tekstu, gdyż od tego zależy ocena, jakiego rodzaju informacje on może zawierać i jaki im przyznawać status logiczny (czy są twierdzeniami prawdziwościowymi, czy artystycznym zobrazowaniem), oraz jaką mają wartość modalną (twierdzenie, hipoteza, przypuszczenie, domysł, pytanie). Jest to zadanie podobne do ekstrakcji informacji z literatury pięknej, przeprowadzanej w drodze identyfikowania motywów opisowych i narracyjnych, co jest tematem proponowanych zajęć pt. „Analiza literacka i modelowanie utworów za pomocą sztucznej inteligencji”.
_2) Drugim celem będzie kontrola procedury streszczania prac naukowych przez robota, i ocena adekwatności wydobywanych z nich problemów.
_3) Trzecim celem jest przekształcanie informacji wydobytych z tekstu naukowego w krótkie hasła o strukturze pozwalającej na rozpoznawanie podobnych problematyzacji w innych opracowaniach. W ten sposób można będzie ustalać stan wiedzy w danym aspekcie, zarówno bezspornej jak i spornej.

B. Można na tym pracę nad lematyzacją opracowania naukowego zakończyć, uznając ten wynik za pewien rodzaj abstraktu, dodawanego do rozprawy, czy dającego się wykorzystać jako notatka z lektury przez badacza poszukującego wyników cudzych badań, aby się do nich odnieść w swojej pracy.

C. Można jednak iść jeszcze dalej, i dążyć do pewnej syntezy stanu badań w danym obszarze w formie słownika encyklopedycznego. Wówczas końcowym rezultatem prac grupy seminaryjnej współpracującej z robotem będzie generowanie tekstu encyklopedycznego, które może przybrać dwie formy:
_1) "Zwykła" encyklopedia literacka, jak klasyczne "Słowniki literatury" poszczególnych epok (wielka seria IBL)
_2) Wikipedia - prezentacja twórczości w hasłach (Jan Kochanowski) - z naciskiem na umiejętności wikipedysty. To cenna umiejętność, której nabywanie wdrażałoby praktycznie każdą wiedzę pozyskiwaną w tradycyjnym akademickim trybie.

Szacuję, że do każdych 2 gt zajęć kursorycznych student powinien dodać (przed zajęciami i po zajęciach) następne 4 godziny w tygodniu, czyli łącznie 30+60=90 godzin pracy.

Główną formą będą Ćwiczenia kreatywne, polegające na proponowaniu własnych hasłowych sformułowań omawianych utworów i opracowań.
A. Każdy referuje przeczytane w domu opracowania (wcześniej przydzielone przez wykładowcę lub wybrane przez studenta) przedstawiając dokonany przez siebie wyciąg zawartych tam twierdzeń i wniosków. Ze względu na różnice w rozumieniu tekstów preferowany będzie system „referat – koreferat”; dwie osoby będą referować jedno opracowanie naukowe, niezależnie się przygotowawszy, i w ten sposób dyskusja grupy nad obserwacjami z lektury będzie wydajniejsza.
B. Zebrane tak obserwacje będziemy od razu porządkować w postaci tabeli ze spisem problemów/twierdzeń, w kolejnych rubrykach określając autorów tych twierdzeń, utwór Kochanowskiego, który tam przebadano, oraz ew. inne aspekty przydatne w zbiorczym zestawieniu.
C. Tak sformułowane problemy skonfrontujemy z wersjami wytworzonymi na nasze wezwanie przez sztuczną inteligencję. W trybie seminaryjnej dyskusji te maszynowe wersje będą porównywane z naszymi, redagowane merytorycznie, i pod kierunkiem prowadzącego będzie ustalane definitywne brzmienie hasła dla danego problemu.