Czy czeka nas Dżihad Butleriański? Wyobrażenia robotów i SI w literaturze fantastycznej 3700-AL-CDB-qHT

Ponieważ kurs ma za zadanie przedstawić rozwój motywu robota w fantastyce czytelnikom, którzy nie interesowali się dotąd tym zagadnieniem, wybraliśmy do analizy utwory najsłynniejsze (Asimov, Dick, Lem) oraz współczesne teksty poświęcone robotom (AI) najbardziej reprezentatywne dla rozmaitych sposobów pisania o ludziach i maszynach. Podzieliliśmy utwory te na trzy cykle (klasyka, późny XX wiek i wiek XXI) – a ten chronologiczny podział odzwierciedla również trzy epoki w myśleniu o cywilizacji technicznej, jej przyszłości oraz niebezpieczeństwach (ale i szansach) robotyki:
- Cykl klasyka: pierwsze dywagacje na temat mechanicznej inteligencji oraz ewolucji technologicznej jako kolejnego etapu rozwoju życia rozumnego. Utwory literackie takich klasyków gatunku jak Lem, Asimov czy Kuttner będą pretekstem do przedstawienia słuchaczom refleksji historiozoficznej i filozoficznej związanej z rozwojem technologicznym (Butler) i dziejów fantastyki naukowej jako medium rozważań cywilizacyjnych;
- Cykl późny XX wiek to zajęcia poświęcone epoce, w której o robotach (AI) myślano w kategoriach bezpośredniego fizycznego niebezpieczeństwa (wyszkolona androidka-assassin u Lema czy psychopatyczny robot u Bestera) jak i komputerów ogarniętych żądzą władzy nad światem lub jego naprawy (Clarke i Ellison). W cyklu tym planujemy również omówienie jednej z najsłynniejszych powieści Dicka (Czy androidy śnią o elektrycznych owcach/Blade Runner), w której pojawia się motyw uczłowieczenia androida i empatii – kluczowe w późno dwudziestowiecznych rozważaniach o robotach. Porozmawiamy także o słynnym komicznym utworze Adamsa Autostopem przez Galaktykę
- Cykl wiek XXI obejmie druga połowę zajęć. W jego ramach omówimy utwory najnowsze, które, jak się okazuje, radykalnie zmieniają podejście do robotów (i, przy okazji, do SI), nadając im nowy wymair - człowieczeństwa, ale i czegoś obok/ponad. Robot jako kompan, przyjaciel, nauczyciel. Ale też robot jako mediator, artysta i wreszcie zbawca. Pojawia się też częsty motyw "robotycznego" punktu widzenia - narracji poprowadzony przez robota.