Antropologia etniczności i nacjonalizmu1 3600-ZIE-AEN-OW

1. Wprowadzenie. Etnologia i antropologia etniczności w kontekście pokrewnych dyscyplin (badania narodowościowe, socjologia, historia, kulturoznawstwo).
2. Szkoły etnologiczne i antropologiczne wobec kwestii etnicznych.
3. Badania narodu i nacjonalizmu. Podejścia badawcze: modernizm, prymordializm, neo-perenializm, etnosymbolizm. Naród etniczny a naród polityczny. Odmiany nacjonalizmów.
4. Etnologiczne obrazy „obcego” w XVI-XVIII wiekach. Filorientalizm. Mit „szlachetnego dzikusa”.
5. Prekursorzy etnologii i antropologii kulturowej. Giambattista Vico, Joseph François Lafitau.
6. XIX-wieczni prekursorzy studiów nad nacjonalizmem: Heinrich von Treitschke, Friedrich Meineke, John Dalberg Acton, John Stuart Mill, Jules Michelet, Ernest Renan.
7. XIX-wieczna folklorystyka w Europie. Pieśni Osjana James Macphersona. Słowo o wyprawie Igora hrabiego Aleksieja Musina-Puszkina. Volksgeist a baśnie braci Grimm.
8. Badania ludoznawcze w Polsce. Dzieło Oskara Kolberga.
9. Problematyka tożsamości narodowej w polskiej etnologii i socjologii. Florian Znaniecki, Jan Stanisław Bystroń, Józef Obrębski.
10. Koncepcja grupy etnicznej oparta na kryterium tożsamościowym: Józef Obrębski i Frederik Barth.
11. Od stereotypu do symbolu. Zbigniew Benedyktowicz i fenomenologiczne studium obrazów „obcego”.
12. Marks i marksizm wobec kwestii narodu.
13. Związek Radziecki wobec narodów i nacjonalizmów. Teoria i praktyka. „Naród sowiecki”.
14. Dziedzictwo imperialne a radziecki problem narodowościowy w ujęciu Romana Szporluka.
15. Etnologia radziecka: od marksizmu do teorii Lwa Gumilowa.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Tryb prowadzenia

w sali
zdalnie

Założenia (opisowo)

Celem zajęć jest wprowadzenie studentów w problematykę etnologii i antropologii etniczności. Będą one służyć omówieniu podstawowych szkół antropologicznych i etnologicznych podejmujących problematykę tożsamości etnicznej i narodowej, w tym prac czołowych ich przedstawicieli wywodzących się z tradycji anglosaskiej, środkowoeuropejskiej i rosyjskiej/radzieckiej. Celem zajęć będzie analiza podstawowych pojęć dyscypliny takich etniczność, etnos, etnogeneza, nacjonalizm, wspólnota wyobrażona, czy tradycja wynaleziona. Podjęte zostanie również zagadnienie relacji między tożsamością etniczną/narodową i konfesjonalną. Przedstawione zostaną antropologiczne podejścia do badań nad kwestiami tożsamościowymi zarówno w społecznościach europejskich, jak i pozaeuropejskich.

Koordynatorzy przedmiotu

Konrad Zasztowt

Efekty kształcenia

Wiedza:
K_W02 ma uporządkowaną wiedzę ogólną (obejmującą terminologię, teorię i metodologię) z zakresu etnologii, w szczególności jej subdyscyplin antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.
K_W05 ma uporządkowaną wiedzę na temat literatury przedmiotu; potrafi nazwać i scharakteryzować najważniejsze zjawiska/prądy w etnologii, antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.
K_W10 potrafi nazwać i scharakteryzować podstawowe zjawiska kulturowe będące przedmiotem badań antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.
Umiejętności:
K_U03 posługuje się podstawowymi pojęciami z dziedziny etnologii, antropologii etniczności i antropologii nacjonalizmu.
K_U04 potrafi zastosować wiedzę z zakresu antropologii etniczności do analizy i interpretowania współczesnych problemów etnicznych/narodowych.

Kryteria oceniania

Ocena efektów nauczania następuje poprzez bieżącą obserwację postępów studenta
Egzamin pisemny.

Literatura

Literatura zalecana: G. Cochiara, Dzieje folklorystyki w Europie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971, J. Obrębski, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2005, M. Hroch, Małe narody Europy, Ossolineum, Wrocław 2003, P. Lawrence, Nacjonalizm. Historia i teoria, Książka i Wiedza, Warszawa 2007, E. Hobsbawm, Tradycja wynaleziona: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone, wyd. Znak, Kraków 1997, R. Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2011, E. Gellner, Narody i Nacjonalizm, Difin, Warszawa 2009, A. D. Smith, Etniczne źródła narodów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, R. Paradowski, Euroazjatyckie imperium Rosji. Studium idei, Warszawa 2003, R. Szporluk, Imperium, komunizm i narody. Wybór esejów, Wyd. Arcana, Kraków 2003, W. Zajączkowski, Rosja i narody. Ósmy kontynent. Szkic dziejów Eurazji, Warszawa 2009, U. Altermatt, Sarajewo przestrzega. Etnonacjonalizm w Europie, Wyd. Znak, Kraków 1998, I. Colovic, Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, Universitas, Kraków 2001, S. Zapaśnik, „Walczący islam” w Azji centralnej. Problem społecznej genezy zjawiska, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009, J. Sierakowska-Dyndo, Granice wyobraźni politycznej Afgańczyków, Wyd. Dialog, Warszawa 1998.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3600-ZIE-AEN-OW w USOSweb