Wprowadzenie do teorii wyboru społecznego: decyzje, kooperacja, konkurencja, sprawiedliwość. 3500-FAK-WTWS-OG

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z podstawami Teorii Wyboru Społecznego. Teoria ta bada własności metod podejmowania społecznych decyzji. Decyzje społeczne mogą być decyzjami podejmowanymi w wyborach powszechnych, decyzjami podejmowanymi w zgromadzeniach decyzyjnych (parlamenty, rady, komitety, organizacje międzynarodowe); z drugiej strony – mogą to być decyzje dotyczące zespołów osób (np. podział dóbr lub obciążeń między te osoby). Decyzje społeczne podejmowane są z zasady w sformalizowany sposób, za pomocą ściśle określonych procedur. Ocena tych procedur może obejmować ich zgodność z zasadami demokracji (wymagającymi uprzednio precyzyjnego sformułowania), normami sprawiedliwości (również wymagającymi zdefiniowania), respektowania praw indywidualnych i autonomii grup, z drugiej zaś strony – zgodności z różnorodnymi kryteriami racjonalności.
Podstawowe bloki zajęć będą obejmowały: wprowadzenie do teorii decyzji indywidualnych i teorii użyteczności, podstawy teorii decyzji społecznych i metod agregacji preferencji, oraz ich praktyczną realizację w postaci metod głosowania i systemów wyborczych; kryteria demokracji, racjonalności, respektowania praw indywidualnych; metody sprawiedliwego podziału dóbr; sprawiedliwy podział a systemy wyborczych.
Tematy zajęć
1. Teoria wyboru społecznego – podstawowe pojęcia i zagadnienia
2. Wybór, preferencje, użyteczności. Stosunek do ryzyka.
3. Racjonalność indywidualna i jej ograniczenia
4. Decyzje indywidualne w warunkach niepewności
5. Decyzje społeczne: problem agregacji decyzji indywidualnych
6. Decyzje demokratyczne. Paradoksy agregacji preferencji
7. Głosowania „większościowe”
8. Wybór społeczny a autonomia jednostek i grup
9. Decyzje w warunkach strategicznej interakcji: teoria gier
10. Sprawiedliwy podział dóbr i obciążeń – wprowadzenie
11. Problemy podziału proporcjonalnego i proporcjonalne systemy wyborcze
12. Teoria gier a podział dóbr: gry wieloosobowe w postaci funkcji charakterystycznej
13. Podział dóbr w sytuacji zróżnicowana uprawnień i pozycji strategicznej
14. Specyficzne problemy rozdzielania dóbr niepodzielnych

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Haman

Efekty kształcenia

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne
K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W11 rozumie społeczną naturę relacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne
K_W12 posiada podstawową wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz obustronnych zależności między grupą a jednostką
K_W17 ma podstawową wiedzę o kryteriach poprawności wnioskowania
K_W19 rozumie na czym polega specyfika analizy socjologicznej
K_W23 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
K_W25 posiada podstawową wiedzę na temat funkcjonowania gospodarki oraz jej relacji z innymi instytucjami społecznymi
K_W26 posiada elementarną wiedzę na temat funkcjonowania różnego typu organizacji i zarządzania nimi
K_W27 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej
K_W29 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_W30 posiada podstawową wiedzę na temat aktualnych potrzeb i problemów społeczeństwa polskiego oraz zmian w tym zakresie
K_W34 zna najważniejsze procesy i idee społeczne XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata
K_W35 jest świadomy wyboru określonej perspektywy teoretycznej i dostrzega konsekwencje tego wyboru
K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w sposób metodologicznie poprawny
K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U04 potrafi samodzielnie znaleźć informacje i materiały niezbędne do przeprowadzenia prostych analiz socjologicznych, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U07 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U08 potrafi przygotować prosty, opisowy scenariusz przewidujący przebieg procesów i zjawisk społecznych
K_U09 umie zastosować normy i zasady etyczne w praktyce badawczej
K_U10 potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę akademicką w praktyce społecznej
K_U11 potrafi dobrać odpowiednie metody i techniki badawcze w celu przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego
K_U13 potrafi zinterpretować proste zjawiska społeczne przy użyciu podstawowych metod statystycznych
K_U15 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy omówić działania prezentowane jako rozwiązania konkretnych problemów społecznych (w skali mikro i makro)
K_U16 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy sformułować ogólną ocenę działania podjętego w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych
K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K03 potrafi dzielić się posiadaną wiedzą socjologiczną
K_K04 potrafi gromadzić, wyszukiwać i syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych
K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy
K_K12 potrafi właściwie korzystać ze źródeł informacji naukowej
K_K15 jest świadomy konsekwencji realizowanych przedsięwzięć

Kryteria oceniania

egzamin pisemny,
obecność
egzamin poprawkowy pisemny

Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 2h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 15h

Literatura

Haman, J. 2003. Demokracja, decyzje, wybory. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lissowski, G. (red.). 2001. Elementy teorii wyboru społecznego. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bożykowski, M. 2012. Problem podziału zbioru dóbr niepodzielnych w sytuacji nierównych uprawnień. „Decyzje” 18: 25-47.
Kamiński, M.M. 1994. Twierdzenie Arrowa: przykład zastosowania metody aksjomatycznej w naukach społecznych. „Studia Socjologiczne” Nr 3-4, 73 92.
Szaniawski, K. 1971. Kryteria podejmowania decyzji. W: Kozielecki, J. (red.), Problemy psychologii matematycznej. PWN, 303-324.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3500-FAK-WTWS-OG w USOSweb