Badania opinii publicznej 3402-20BOP
Celem przedmiotu jest poszerzenie wiedzy z zakresu stosowania wybranych technik (wyodrębnionych z szerokiego wachlarza metod, którymi, na co dzień posługują się socjologowie) wykorzystywanych do badań opinii publicznej. Uwzględnione są zwłaszcza: bezpośrednie i zapośredniczone wywiady ankieterskie (kwestionariuszowe, a także przeprowadzane ze wspomaganiem komputerowym), ankiety do samodzielnego wypełnienia przez respondenta, ankiety audytoryjne oraz techniki CATI, CASI, CAPI, IDI, FGI.
W ramach przedmiotu studenci biorą czynny udział w przygotowanych ćwiczeniach, które mają na celu rozwiązanie wybranych kwestii problemowych, związanych z konstrukcją narzędzi, analizą materiału i warsztatem metodologicznym, niezbędnym do badania opinii publicznej. Ponadto, samodzielnie weryfikują poprawność i dostrzegają nieścisłości komunikatów badawczych, pojawiających się w środkach masowego przekazu. Wykształceniu odpowiednich umiejętności i postaw u uczestników służą także dyskusje i omówienia przeczytanych lektur. Dzięki poruszanym zagadnieniom studenci zdobywają wiedzę o aktualnej sytuacji badań społecznych, reakcjach odbiorców/czytelników komunikatów badawczych, narzędziach, które pozwalają poprawnie skonstruować pytania kwestionariusza lub listę pytań do wywiadu pogłębionego, czy specyfice pracy ankietera. Są zapoznani z problematyką, która umożliwia sprawne przeprowadzenie fazy terenowej badań, dobór próby oraz dotarcie do respondentów trudnodostępnych. Studenci potrafią zaprojektować i przeprowadzić badania pilotażowe oraz kontrolować pracę zespołu badaczy. Potrafią zająć swoje stanowisko w debatach, dotyczących kwestii spornych w przeprowadzaniu badań społecznych.
Wiedza zdobyta na tym przedmiocie umożliwia praktyczne jej zastosowanie w terenie. Słuchacze zostają także uwrażliwieni na najczęstsze błędy, których należy się wystrzegać, realizując badania. Studenci po przebytym kursie nabywają umiejętności i postawy, które pomogą im opisywać, analizować i wnioskować o otaczającej ich rzeczywistości społecznej. Uczestnicy stosują również w praktyce założenia poszczególnych etapów procesu badawczego.
KURS PODZIELONY JEST NA TRZY MODUŁY:
1) ZAGADNIENIA TEORETYCZNE. PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH METOD I TECHNIK WYKORZYSTYWANYCH W BADANIACH OPINII PUBLICZNEJ (5 spotkań).
2) WYBRANE METODY ANALIZY MATERIAŁU – JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA ANALIZA TREŚCI + ZASTOSOWANIE ANALIZY DYSKURSU W WYWIADACH FOKUSOWYCH (5 spotkań).
3) PRACA NAD OFERTĄ BADAWCZĄ (lektury mają charakter dodatkowy i uzupełniający) (5 spotkań).
TEMATY SPOTKAŃ
MODUŁ TEORETYCZNY I ANALITYCZNY
1) Opinia publiczna, jej badanie, znaczenie i funkcje. Zjawisko spirali milczenia. Badania sondażowe.
2) Badania wyborcze, panelowe i trackingowe.
3) Odmiany technik w badaniach opinii publicznej: CATI, CAPI, CASI, ankieta audytoryjna, badania internetowe.
4) Terenowe badania jakościowe - zagadnienia ogólne. Studium przypadku – ZWG (FGI).
5) Jakościowa analiza treści (zawartości).
6) Klucz kodowy, instrukcja kodowania, przygotowanie danych do analizy ilościowej.
7) Analiza dyskursu w wywiadach fokusowych.
PRZYGOTOWANIE OFERTY BADAWCZEJ
8) Plan badań, wybór tematu, określenie celów, sformułowanie hipotez i pytań badawczych, odwołania do źródeł i teorii socjologicznych.
9) Konceptualizacja i operacjonalizacja. Wybór wskaźników i definiowanie pojęć. Dobór respondentów do badania – techniki losowe i nielosowe.
10) Dobór metod i technik gromadzenia materiału (faza terenowa). Wybór technik analizy materiału.
11) Narzędzie badań sondażowych - kwestionariusz ankiety i kwestionariusz wywiadu. Praca nad narzędziem.
12) Pozostałe elementy ofert badań. Tworzenie harmonogramu i kosztorysu badań. Zasady publikowania wyników sondaży. Konsultacje ofert badawczych.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student wymienia wady i zalety wybranych metod oraz technik ilościowych i jakościowych, mających zastosowanie w badaniach opinii publicznej.
Student wyjaśnia wpływ czynników sytuacyjnych na respondenta i ankietera/badacza biorących udział w wywiadach surveyowych.
Student definiuje pojęcia związane z przygotowaniem i realizacją projektu badawczego oraz analizą danych, a także poprawnie formułuje wnioski.
Student potrafi interpretować i krytycznie ocenić istniejące wyniki badań surveyowych.
Student potrafi odnieść wiedzę teoretyczną do praktyki badawczej, co w przyszłości może mu pomóc w pracy zawodowej przy realizacji badań ogólnopolskich i międzynarodowych z wykorzystaniem poszczególnych odmian wywiadu (na przykład: CATI, CAWI, CAPI, IDI, FGI).
Student samodzielnie (lub w małych zespołach) konstruuje narzędzia badawcze potrzebne do prowadzenia badań społecznych.
Student samodzielnie (lub w małych zespołach) analizuje (ilościowo lub jakościowo) materiał zebrany podczas obozu badawczego/praktyk terenowych.
Student dostrzega tendencje i zmiany opinii publicznej oraz wiedzy eksperckiej.
Student porównuje tradycyjne i elektroniczne metody badania opinii publicznej.
Student samodzielnie (lub w małych zespołach) konstruuje ofertę badawczą, która podlega ocenie formalnej i merytorycznej.
Literatura
• Anuszewska I., Sondaże – zwierciadło społeczeństwa. Rytuały komunikacyjne a kreowanie wiedzy wspólnej, CeDeWu.pl, Warszawa 2010, Część III: rozdz. 6 Funkcja i znaczenie opinii publicznej, s. 163 – 192 (fragment). Punkty: 6.1 – Opinia publiczna? Sposoby ujmowania (163-170), 6.3 Funkcje opinii publicznej (181-187), 6.4 Teoria spirali milczenia (s. 187-191).
• Cwalina W., Falkowski A., Marketing polityczny. Perspektywa psychologiczna, GWP, Gdańsk 2005: rozdz. 12 - Sondaże wyborcze – źródło informacji i wpływu (fragment – s. 511 - 520).
• Kubisz-Muła Ł.: Badanie exit pool - historia, funkcja i specyfika, Studia Socjologiczne 2013 4 (211), s. 125 – 142.
• Dyjas – Pokorska A., Badania trackingowe i panelowe [w:] Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Fieldwork jest sztuką: jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 237 – 252.
• Sawiński Z., Wywiady osobiste z komputerem przenośnym (CAPI) [w:] Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Fieldwork jest sztuką: jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 225 – 236.
• Sawiński Z., Badania CATI i wywiady przez telefon [w:] Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Fieldwork jest sztuką: jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszawa 2005,s. 337 – 346.
• Żmijewska-Jędrzejczyk T., Dyjas – Pokorska A., Ankiety audytoryjne [w:] Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Fieldwork jest sztuką: jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszawa 2005,s. 299 – 316.
• Batorski D., Olcoń-Kubicka M., Prowadzenie badań przez internet – podstawowe zagadnienia metodologiczne, Studia Socjologiczne 2006, 3 (182), s. 99 – 131.
• Lisek-Michalska J., Focus - sztuka czy metoda?, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, Nr LXIV, zeszyt 1, 2002, s. 311 – 326.
• Oliwińska I., Domorosły majsterkowicz? Szkic o statusie, rolach i dylematach badacza jakościowego [w:] Fatyga B., red., Praktyki badawcze. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW, Pracownia Wydawnicza Andrzej Zabrowarny, 2015, s. 17 – 26.
• Gibbs G., Analizowanie danych jakościowych, PWN, Warszawa 2011, rozdz. 4: Kodowanie tematyczne i kategoryzacja, s.79-106 oraz rozdz. 6: Analiza porównawcza, s. 133-160.
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009 – rozdz. 14 (Kwantyfikacja danych) (s. 428-435).
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009 – rozdział 15 (Podstawy analizy ilościowej) (s. 439-456).
• Krzyżanowski M., Analiza zogniskowanych wywiadów grupowych [w:] Wodak R., Krzyżanowski M., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Łośgraf, 2011, s. 255-280.
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009 – rozdział 4 (Plan badań) (s. 110-113, 127-134).
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009 – rozdział 5 (Konceptualizacja, operacjonalizacja i pomiar) (s. 144-162).
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009 – rozdział 7 (Logika doboru próby) (s. 204-220).
• Sztabiński F., Narzędzie badawcze i jego elementy. Czy tylko kwestionariusz? [w:] Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Fieldwork jest sztuką: jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszawa 2005, 12.2: Rodzaje pytań kwestionariuszowych i zasady ich zadawania, s. 181 – 195 + rozdz. 14 Metryczka respondenta, s. 205-213 (bez punktu 14.3).
• Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa: PWN, 2009, fragment poświęcony ofercie badawczej – rozdział 4, s. 134-135.
• Przewodnik ESOMAR/WAPOR – Sondaże opinii publicznej i publikowanie wyników badań, 2009, Link do strony: http://www.ofbor.pl/public/File/OFBOR_ESOMAR-WAPOR%20Guide_PL11_08_01.pdf, s. 16 -24
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: