Wielkie wyprawy etnograficzne 3402-00WWE-OG

Kurs ma na celu przybliżenie słuchaczom historii badań terenowych w antropologii z perspektywy różnych paradygmatów. Jest to historia specyficzna - pisana praktyką badawczą i przerywana burzliwymi sporami. Poza uzupełnieniem wiadomości o historii dyscypliny w kontekście jej sztandarowego wyróżnika - długotrwałych badan terenowych, kurs ma przygotować słuchaczy do analizy projektów badawczych z perspektywy różnych ujęć paradygmatycznych i zapoznać z krytyką antropologii okresu "zwrotu lingwistycznego" i ukonstytuowania się paradygmatu postmodernistycznego.

1. Wprowadzenie: etnografia nieprzezroczysta. Źródła refleksji nad poznaniem w antropologii i antropologicznym pisarstwem. „Zwrot lingwistyczny” i postmodernistyczna epistemologia

• C. Geertz Dzieło i życie, Wyd. KR: Warszawa, 2000 rozdz. Być tam

2. „Być tam” – pierwsze wyprawy etnograficzne. Początki praktyki badawczej we wczesnym okresie rozwoju antropologii. Pierwsze pokolenia badaczy brytyjskiej antropologii społecznej i amerykańskiej antropologii kultury
Lektura obowiązkowa: Susan Sontag The Anthropologist as Hero, (w:) S. Sontag Against Interpretation, A Delta Book: New York, 1964
• J. Helm (red.) Pioniers of American Anthropology, The Univ. Of Washington Press, Seattle, Washington, 1966
• G.W. Stocking jr After Tylor. British Social Anthropology 1888-1951, The University of Wisconsin Press: Madison, 1995 rozdz. 1 i 3
• E.S. Curtis Indian Days of Long Ago, World Book Company, 1915
Film: Nanook of the North

3. Natura czy kultura – o ukonstytuowaniu się paradygmatu kulturalistycznego. Ekstremalne czytanie Kanta: F. Boas na Ziemi Baffina i rajski mit Południowych Mórz Margaret Mead; spór biologizmu z kulturalizmem w historii antropologii
• Ludger Müller-Wille Introduction, s. 3-18 (w:) Franz Boas among the Inuit of Baffin Island 1883-1884, edit. and introduced by L. Müller-Wille, transl. W. Barr, University of Toronto Press: Toronto, Buffalo, London, 1998
• David Hurst Thomas Skull Wars, Kennewick Man, Archeology, And the Battle for native American Identity, Basic Books:2000, rozdz. Collecting your Fossils Alive, s. 77-93
• D. Freeman Margaret Mead and the Heretic. The Making and Unmaking of an Anthropological Myth, Penguin Books: Ringwood, Harmondsworth, New York, Toronto, 1996 (fragmenty)
• L.D. Holmes Quest for the Real Samoa: The Mead/Freeman Controversy and Beyond, Bergin&Garvey Publ., South Headley, 1988
• listy Margaret Mead – Franz Boas 1925 - 1926
• M. Mead Trzy studia. Dojrzewając na Samoa PIW: Warszawa, 1986

Film: Margaret Mead and Samoa

4. Bawiąc się w Indian – Zuni i antropologowie na przestrzeni wieku
Lektura obowiązkowa: David Hurst Thomas Skull Wars, Kennewick Man, Archeology, And the Battle for native American Identity, Basic Books:2000, rozdz. The Anthropologist as Hero, s. 71-76
• F.H. Cushing My Adventures in Zuni Filter Press: Palmer Lake,1998 (“The Century Magazine” I: vol. 215, no. 2, s. 191-208, 1882; II: vol. 2, no. 1, s. 500-512, 1883,III: vol. 25, no. 4, s. 28-48, 1883)
• B. Walczak Antropolog jako Inny. Od pierwszych badań terenowych do wyzwań ponowoczesnej antropologii, wyd. Scholar, Warszawa, 2009
• R. Benedict Wzory kultury, „Muza”, Warszawa, 1999
• McFeely E., Zuni and the American Imagination, Hill and Wang: New York, 2001

5.Funkcjonalizm jako paradygmat badawczy: B. Malinowski, argonauta Zachodniego Pacyfiku
• B. Malinowski Dziennik w ścisłym znaczeniu tego słowa, Wyd. Literackie: Kraków, 2002, wybrane fragmenty
• C. Geertz Dzieło i życie, Wyd. KR: Warszawa, 2000 rozdz. Zaświadczające Ja
• J. Clifford Kłopoty z kulturą, KR, Warszawa, 2000, rozdz. 1 i 3
• M. Flis Antropologia społeczna Radliffe’a-Browna, Nomos, Kraków, 2000

6. Bracia i siostry Malinowskiego: ekspedycja jenisejska Marii Czaplickej i Bronisław Piłsudski wśród Ajnów
Lektura obowiązkowa: J. Tokarska-Bakir Nie deptać trawników „Wysokie obcasy” nr 5, GW nr 27, wydanie z dnia 01/02/2003

• M. Czaplicka Shamanism in Siberia [excerpts from] ABORIGINAL SIBERIA A STUDY IN SOCIAL ANTHROPOLOGY, WITH A PREFACE BY R. R. MARETT READER IN SOCIAL ANTHROPOLOGY IN THE UNIVERSITY OF OXFORD PRESIDENT OF THE FOLK-LORE SOCIETY, OXFORD AT THE CLARENDON PRESS, 1914
• G. Kubica-Heller Siostry Malinowskiego, Wyd. Literackie, Kraków, 2006
• Antoni Kuczyński, Bronisław Piłsudski. Z wędrówek po kraju Niwchów. [W:] Antoni Kuczyński, Polskie opisanie świata. T. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: Wrocław, 1994, s. 174 - 190.

7. Interpretatywizm jako paradygmat badawczy: od badań Evans-Pritcharda w Sudanie po balijskie peregrynacje Geertza

Lektura obowiązkowa: C. Geertz Dzieło i życie, Wyd. KR: Warszawa, 2000 rozdz. Afrykańskie przeźrocza Evans - Pritcharda

• E. Evans-Pritchard Religia Nuerów, wyd. M. Derewiecki, 2007
• E. Evans-Pritchard Some Collective Expressions of Obscenity in Africa “The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland”, Vol. 59. (Jul. - Dec., 1929), pp. 311-331.
• Douglas H. Johnson Evans-Pritchard, the Nuer and the Sudan Political Service “African Affairs”, Vol. 81, No. 323. 1982, s. 231-246.
• Karp, K. Maynard Reading The Nuer, „Current Anthropology”, Vol.24, No.4, 1983, 481-503
• C. Geertz Głęboka gra: uwagi o walkach kogucich na Bali, (w:) C. Geertz Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M.M. Piechaczek, Wyd. UJ: KrakówKraków, 2005, s. 461-512

8. Sentymentalne wędrówki C. Lévi-Straussa – neopozytywizm w teorii i praktyce antropologii kultury
• C. Lévi-Strauss Smutek tropików” OPUS: Łódź, 1992 (fragmenty)
• C. Geertz Świat w tekście. Jak czytać Smutek tropików (w:) C. Geertz Dzieło i życie, dz.cyt.

9. Granice poznania w antropologii postmodernistycznej. Stoller i Hastrup
Lektura obowiązkowa: P. Stoller, Fenomenologia w mroku: negocjowanie przestrzeni u Songhay
• C. Castaneda Nauki Don Juana Rebis: Poznań, 2000 (fragmenty)
• P. Stoller, Ch. Olkes, In Sorcery’s Shadow: A Memoir of Apprenticeship among the Songhay of Niger, The University of Chicago Press: Chicago, London, 1987
• J. Tokarska – Bakir, Dalsze losy syna marnotrawnego. Projekt etnografii nieprzezroczystej, „Konteksty – Polska Sztuka Ludowa”, 1-1995, s. 13-22
• B. Walczak Projekt etnografii eidetycznej Paula Stollera, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa", 1/2007
• K. Hastrup, A Place Apart. An Anthropological Study of the Icelandic World Clarendon Press: Oxford, 1998
• K. Hastrup, Poza antropologią. Antropolog jako przedmiot przedstawienia dramatycznego, przeł. G. Godlewski, „Konteksty –Polska sztuka ludowa” nr 2 (241), 1998, s. 20-28
• K. Hastrup, O ugruntowywaniu się światów – podstawy empiryczne antropologii (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.) Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2004

10. Spór o racjonalność i mit badacza – podróżnika. Apoteoza Kapitana Cooka
Lektura obowiązkowa: B. Walczak Czwarta wyprawa kapitana Cooka, (w:) J. Tokarska-Bakir (red.) Cóż po antropologii?, Zeszyty Antropologiczne, Wyd. Collegium Civitas: Warszawa, 2006

• M. Sahlins Jak myślą „tubylcy”. O kapitanie Cooku, na przykład. Wyd. UJ, Kraków, 2007
• G. Obeyesekere Apoteoza kapitana Cooka, Wyd. UJ, w przygotowaniu do druku
• C. Geertz Wojna kultur (w:) C. Geertz Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, Universitas: Kraków, 2003
• A. Kuper Kultura. Model antropologiczny, przeł. I. Kołbon, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków, 2005, s. 137 – 171
• A. Barnard Antropologia, przeł. S. Szymański, PIW: Warszawa: 2006, s. 142-144
• R. Borofsky, “Cook, Lono, Obeyesekere, and Sahlins”, “Current Anthropology”, vol. 38, nr 2, April 1997
• M. Sahlins Wyspy historii przeł. Izabela Kołbon, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 2006, Kraków

11. Etyka badań terenowych i zderzenie paradygmatów - kryzys Yanomami
Lektura obowiązkowa: A.R. Ramos, Rozmyślając o Yanomami: wyobrażenia etnograficzne a pogoń za egzotyką, przeł. Wojciech Dochnal (w:) Michał Buchowski, M. Kempny (red.) Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Instytut Kultury: Warszawa, 1999
• Chagnon N.A., Yanomamö. The Fierce People, Holt, Rinehart and Winston: New York, Chicago, San Francisco, 1983
• Borofsky R., Yanomami. The Fierce Controversy and what we Can Learn from it, University of California Press: Berkeley. Los Angeles, London, 2005
• Ferguson B., Do Yanomami Killers Have More Kids?, “American Ethnologist”, vol. 16, no. 3, s. 564-565, 1989
• Chagnon N.A., Life Histories, Blood Revenge, and Warfare in Tribal Population, “Science”, 239, s. 985-992, 1988
• B. Walczak Kryzys Yanomami: kilka uwag o epistemologii, etyce i życiu publicznym antropologii kultury "Kultura i Społeczeństwo", 4/2007

13. Wymiary antropologicznego poznania (cztery godziny)
o Tradycjonaliści vs rewizjoniści: buszmeni !Kung San (i Marks);
o O konstruowaniu etnograficznego Innego – krytyka postkolonialna
o Rigoberta Menchú i holokaust Majów
o Karen Sykes: krytyka teorii daru
• R. Robin Scandals and Scoudrels. Seven Cases that Schook the Academy, Univ. Of California Press, Berkeley, LA, London, 2004
• P. Caplan (red.) The Ethic of Anthropology, Routledge, NY, 2003
• A. Appadurai Kulturowe wymiary globalizacji, Universitas, Kraków, 2005
• E. Said Orientalizacja, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wyd. Zysk i s-ka: Poznań, 2005
• A. Barnard Antropologia, przeł. S. Szymański, PIW: Warszawa: 2006

14. Zmiana w formule pisarstwa antropologicznego a dyskusje interparadygmatyczne
Powieść antropologiczna