Współczesne teorie antropologiczne II 3402-00WTAII-OG

http://www.ozkultura.pl

Wykład stanowi kontynuację wykładu ze „Współczesnych teorii antropologicznych I”, podczas którego omówione zostały klasyczne teorie współczesne, czyli strukturalistyczne oraz wywodzące się z tzw. paradygmatu semiotycznego, np. Szkoła Tartuska czy teoria kultury Umberto Eco.

W drugiej części wykładu poświęconego współczesnym teoriom antropologicznym zaczynamy od teorii postmodernistycznych, które prezentujemy w szerokim kontekście naukowym, jak i w kontekście osiągnięć postmodernistów w rozmaitych dziedzinach kultury (literaturze, architekturze, filmie itd.), poprzez zapoznanie PT Słuchaczy z wybranymi ze względu na ich "siłę rażenia" teoriami ostatniego 20-lecia, by - podczas wykładu zamykającego kurs - dojść do mapy aktualnych problemów badawczych i teoretycznych podejmowanych na czołowych wydziałach antropologicznych w świecie oraz w instytucjach uniwersyteckich w Polsce. Ramą i odniesieniem dla wykładu jest autorska koncepcja Antropologii Współczesności oraz Teoria Żywej Kultury.

W cyklu 2023L:

Zakres tematów podjętych podczas wykładu:

1. Antropologia współczesności versus antropologia współczesna, wprowadzenie do problematyki.

2. Zwrot postmodernistyczny w kulturze i w antropologii (literatura, architektura, film itp.)

3. Główne koncepty, metafory i tezy postmodernizmu

4. Krytyczna analiza tez antropologii interpretatywnej Clifforda Geertza.

5. Teorie globalizacji, glokalizacji i kreolizacja kultur.

6.Problemy nowoczesnych struktur społecznych: trybalizm i nowoplemiona

7. Antropologia kognitywna - analiza podstawowych założeń i tez.

8. Koncept dyskursu i jego zastosowania w badaniach antropologicznych

9. Rewizje kultury ludowej; perspektywy folkloryzmu i postfolkloryzmu, dziedzictwa, nowe spojrzenia na pole badawcze.

10. Tradycja wynaleziona i pogranicza współczesnej polityki.

11. Antropologia przestrzeni i symulakra (między realnym terytorium a mapami poznawczymi).

12. Antropologia cyberprzestrzeni i problem AI

13. Antropologie sprzeciwu i oporu, perspektywy zaangażowania antropologicznego i ich konsekwencje dla rozwoju teorii.

14. Antropologia rzeczy i etnografie wielozmysłowe.

15. Mapa współczesnych teorii antropologicznych: teorie, tematy, nazwiska

Założenia (opisowo)

Zakładamy, że PT Uczestnicy wykładu mają znajomość klasycznych kierunków myśli antropologicznej , w innym przypadku polecamy zaliczenie wykładu z „Podstaw wiedzy o kulturze” (obligatoryjne dla specjalizacji), jak również wykładu fakultatywnego „Pierwsze szkoły antropologiczne i ich mistrzowie” lub równorzędnych oraz wykładu ze „Współczesnych teorii antropologicznych I” lub równorzędnego.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023L:

Barbara Fatyga
Bogna Kietlińska-Radwańska

W cyklu 2024L:

Barbara Fatyga

Rodzaj przedmiotu

W cyklu 2023L:

obowiązkowe
ogólnouniwersyteckie
fakultatywne

Ogólnie:

ogólnouniwersyteckie
fakultatywne
obowiązkowe

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

• zdobycie podstawowej wiedzy dotyczącej współczesnych teorii antropologicznych i ich wzajemnych powiązań
• umiejętność samodzielnego poruszania się po "wzburzonych wodach teorii"
• umiejętność krytycznego stosowania obcych teorii do specyfiki polskiej;
• umiejętność zastosowania wyobraźni teoretycznej do operacjonalizacji teorii na potrzeby praktyki empirycznej
• odwaga w formułowaniu własnych pomysłów i koncepcji

Kryteria oceniania

Ocena efektów uczenia jest dokonywana podczas ustnego egzaminu. Kryteria oceniania dotyczą: znajomości problematyki wykładu i lektur (aspekt erudycyjny), umiejętności zastosowania poznanych pojęć do analizy przejawów kultury współczesnej (aspekt praktyczny), umiejętności kojarzenia pojęć, teorii i paradygmatów oraz ich analizy krytycznej (aspekt merytoryczny)

Praktyki zawodowe

nie przewiduje się

Literatura

Uwaga1.Oznaczenia literatury O – obowiązkowe; U – uzupełniające.
Uwaga 2. Literatura jest ułożona w kolejności tematów wykładu.

O
B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa: ISNS UW, 1999, ss. 17-49.
J. Barański, Etnologia i okolice. Eseje Antyperyferyjne, Kraków: Wyd. UJ, 2010, ss.43-67.
U
W. Kuligowski, Defamiliaryzatorzy. Źródła i zróżnicowanie antropologii współczesności, Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 2016, ss.7-25.
O
M. Buchowski, M. Kempny, Czy istnieje antropologia postmodernistyczna?, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 9-28.
J. Clifford, Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 139-79.
U
P. Rabinow, Wyobrażenia są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii, [w:] R. Nycz (red.), [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 88-122.
J. Clifford, O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski, [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm: antologia przekładów, Kraków 1996, ss. 214-36.
O
P. Feuerabend, Przeciw metodzie, Wrocław: Wyd. Siedmioróg, 1996, główne tezy;
J-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Warszawa: Wyd. Fundacja Aletheia, 1997.
O
C. Geertz, Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 35-58.
U
C. Geertz, Głęboka gra. Uwagi o walkach kogutów na Bali, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 461-510.
C. Geertz, Religia jako system kulturowy, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 109-47.
O
A. Appadurai, Nowoczesność bez granic, Kraków 1996, ss. v-xxviii; 43-73;75-100.
U. Hannerz, Skreolizowany świat, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 284-98.
Hasła z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl
U
U. Hannerz, Powrót Kokoschki czyli społeczna organizacja kreolizacji, (w:) tenże, Powiązania transnarodowe . Kultura, ludzie, miejsca, Kraków 2006, ss. 101-19.
O
M. Mafessoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, Warszawa: wyd. PWN, 2008, ss. 20-61;116-157.
O
S. Tyler, Wprowadzenie do metod antropologii kognitywnej, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 25-52.
U
O. Werner, Wiedza ludowa niekoniecznie rozmyta, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 138-58.
O
Hasło „dyskurs” z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl
M. Czyżewski, Elementy i całości. O niektórych dylematach analizy dyskursu, (w:) A.Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008.
M. Czyżewski, Teorie dyskursu, dyskursy teorii http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/4484/Czyzewski%202013%20Teorie%20dyskursu%20i%20dyskursy%20teorii_opublikowane.pdf?sequence=1&isAllowed=y
U
A. Duszak, G.Kowalski, Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, Kraków: Universitas, 2013.
O
B. Fatyga, R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, Warszawa: ISNS UW, 2014, część druga książki
http://ozkultura.pl/files/kultura_ludowa.pdf
U
Wojciech Burszta, Od folkloru lokalnego do postfolkloryzmu „narodowego”, [w:] tenże, Od mowy magicznej do szumów popkultury, Warszawa 2009, s. 57-77.
Waldemar Kuligowski, Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Kraków, 2007, ss. 37-74.
O
E. Hobsbawm, Wynajdywanie tradycji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków Wyd. UJ, 2008, ss. 9-23.
U
H. Trevor-Roper, Góralska tradycja Szkocji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków 2008, s. 25-51.
A. Hanson, Kreowanie Maorysa: wynalazek kultury i jego logika, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, s. 183-201.
O
M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Warszawa 2010 (całość).
J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, Wyd. Sic!, 2005.
Hasła „przestrzeń” i pochodne w WSK www.ozkultura.pl
U
R. Sulima, Między rajem a śmietnikiem. Smutek warzywnych ogródków, [w:] tenże, Antropologia codzienności, Kraków 2000, ss. 13-36.
U. Hannerz, Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, Kraków 2006, ss. 193-233.
T. Boellstorff, Dojrzewanie w Second Life. Antropologia człowieka wirtualnego , Kraków 2012, rozdz. 1: „Przedmiot i zakres niniejszych badań”, s. 17-53; rozdz. 9: „Wirtualność”, s. 304-19.
(U:) P. Escobar, Welcome to Cyberia. Notes on the Anthropology of Cyberculture, http://anthro.vancouver.wsu.edu/media/Course_files/anth-490-edward-h-hagen/escobar-et-al-1994-welcome-to-cyberia-notes-on-the-anthropology-of-cyberculture.pdf
O
H. L. Moore, Płeć kulturowa i status – wyjaśnienie sytuacji kobiet, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 309-339.
Ewa Rewers, Subwersyjny podmiot w ruchu, Warszawa: NCK, 2010, https://www.nck.pl/wydawnictwo/kulturawspolczesna/archiwum/kw_no_99179,v,spis_tresci#
U
S. B. Ortner, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny, jak natura do kultury?, (w:) T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-40.
M. Mead, Płeć i charakter, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-41.
O
B. Latour. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków, Wyd. Universitas 2010, dowolny rozdział.
B. Latour, Przedmioty także posiadają sprawczość, (w:) Ewa Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
U
M. Krajewski, Style życia przedmiotów. Zarys koncepcji, (w:) A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga (red.), Style życia, wartości, obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, Warszawa 2012. http://www.academia.edu/1978603/Style_%C5%BCycia_przedmiot%C3%B3w._Zarys_koncepcji
O
Mapa mentalna przygotowana przez prowadzących zajęcia po analizie kursów z teorii antropologicznych na czołowych uczelniach świata i Polski.

W cyklu 2023L:

Oznaczenia literatury do poszczególnych tematów wykładu
O – obowiązkowe; U – uzupełniające
O
B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa: ISNS UW, 1999, ss. 17-49.
J. Barański, Etnologia i okolice. Eseje Antyperyferyjne, Kraków: Wyd. UJ, 2010, ss.43-67.
U
W. Kuligowski, Defamiliaryzatorzy. Źródła i zróżnicowanie antropologii współczesności, Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 2016, ss.7-25.
O
M. Buchowski, M. Kempny, Czy istnieje antropologia postmodernistyczna?, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 9-28.
J. Clifford, Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 139-79.
U
P. Rabinow, Wyobrażenia są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii, [w:] R. Nycz (red.), [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 88-122.
J. Clifford, O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski, [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm: antologia przekładów, Kraków 1996, ss. 214-36.
O
P. Feuerabend, Przeciw metodzie, Wrocław: Wyd. Siedmioróg, 1996, główne tezy;
J-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Warszawa: Wyd. Fundacja Aletheia, 1997.
O
C. Geertz, Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 35-58.
U
C. Geertz, Głęboka gra. Uwagi o walkach kogutów na Bali, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 461-510.
C. Geertz, Religia jako system kulturowy, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 109-47.
O
A. Appadurai, Nowoczesność bez granic, Kraków 1996, ss. v-xxviii; 43-73;75-100.
U. Hannerz, Skreolizowany świat, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 284-98.
Hasła z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl
U
U. Hannerz, Powrót Kokoschki czyli społeczna organizacja kreolizacji, (w:) tenże, Powiązania transnarodowe . Kultura, ludzie, miejsca, Kraków 2006, ss. 101-19.
O
M. Mafessoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, Warszawa: wyd. PWN, 2008, ss. 20-61;116-157.
O
S. Tyler, Wprowadzenie do metod antropologii kognitywnej, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 25-52.
U
O. Werner, Wiedza ludowa niekoniecznie rozmyta, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 138-58.
O
Hasło „dyskurs” z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl
M. Czyżewski, Elementy i całości. O niektórych dylematach analizy dyskursu, (w:) A.Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008.
M. Czyżewski, Teorie dyskursu, dyskursy teorii http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/4484/Czyzewski%202013%20Teorie%20dyskursu%20i%20dyskursy%20teorii_opublikowane.pdf?sequence=1&isAllowed=y
U
A. Duszak, G.Kowalski, Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, Kraków: Universitas, 2013.
O
B. Fatyga, R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, Warszawa: ISNS UW, 2014, część druga książki
http://ozkultura.pl/files/kultura_ludowa.pdf
U
Wojciech Burszta, Od folkloru lokalnego do postfolkloryzmu „narodowego”, [w:] tenże, Od mowy magicznej do szumów popkultury, Warszawa 2009, s. 57-77.
Waldemar Kuligowski, Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Kraków, 2007, ss. 37-74.
O
E. Hobsbawm, Wynajdywanie tradycji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków Wyd. UJ, 2008, ss. 9-23.
U
H. Trevor-Roper, Góralska tradycja Szkocji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków 2008, s. 25-51.
A. Hanson, Kreowanie Maorysa: wynalazek kultury i jego logika, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, s. 183-201.
O
M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Warszawa 2010 (całość).
J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, Wyd. Sic!, 2005.
Hasła „przestrzeń” i pochodne w WSK www.ozkultura.pl
U
R. Sulima, Między rajem a śmietnikiem. Smutek warzywnych ogródków, [w:] tenże, Antropologia codzienności, Kraków 2000, ss. 13-36.
U. Hannerz, Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, Kraków 2006, ss. 193-233.
T. Boellstorff, Dojrzewanie w Second Life. Antropologia człowieka wirtualnego , Kraków 2012, rozdz. 1: „Przedmiot i zakres niniejszych badań”, s. 17-53; rozdz. 9: „Wirtualność”, s. 304-19.
(U:) P. Escobar, Welcome to Cyberia. Notes on the Anthropology of Cyberculture, http://anthro.vancouver.wsu.edu/media/Course_files/anth-490-edward-h-hagen/escobar-et-al-1994-welcome-to-cyberia-notes-on-the-anthropology-of-cyberculture.pdf
O
H. L. Moore, Płeć kulturowa i status – wyjaśnienie sytuacji kobiet, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 309-339.
Ewa Rewers, Subwersyjny podmiot w ruchu, Warszawa: NCK, 2010, https://www.nck.pl/wydawnictwo/kulturawspolczesna/archiwum/kw_no_99179,v,spis_tresci#
U
S. B. Ortner, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny, jak natura do kultury?, (w:) T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-40.
M. Mead, Płeć i charakter, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-41.
O
B. Latour. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków, Wyd. Universitas 2010, dowolny rozdział.
B. Latour, Przedmioty także posiadają sprawczość, (w:) Ewa Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
U
M. Krajewski, Style życia przedmiotów. Zarys koncepcji, (w:) A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga (red.), Style życia, wartości, obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, Warszawa 2012. http://www.academia.edu/1978603/Style_%C5%BCycia_przedmiot%C3%B3w._Zarys_koncepcji
O
Mapa mentalna przygotowana przez prowadzących zajęcia po analizie kursów z teorii antropologicznych na czołowych uczelniach świata i Polski.

Uwagi

W cyklu 2023L:

Wykład jest prowadzony przez dwie osoby: prof. Barbarę Fatygę i dr Bognę Kietlińską.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3402-00WTAII-OG w USOSweb