Pierwsze szkoły antropologiczne i ich mistrzowie: problematyka kultury 3402-00PSAL-OG

Uczestnicy zajęć:
- znają najważniejsze klasyczne teorie antropologiczne i metody analizy zjawisk kulturowych.
- potrafią krytycznie zestawiać ze sobą poznane teorie i wskazywać ich ograniczenia.
- potrafią odnosić klasyczne teorie antropologiczne do ich szerszego kontekstu społeczno-kulturowego.

Egzamin ustny z wiedzy przekazanej na zajęciach i z podanej literatury. Lista pytań do egzaminu zostanie podana na początku kursu.

Lektury ogólne:
R. Deliège, Historia antropologii, Warszawa 2011.
A. Paluch, Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa, 1990

Teksty do poszczególnych zajęć – większość z jednego zbioru:
Ewa Nowicka, Świat człowieka – świat kultury, Warszawa 2007 (dalej jako ŚC-ŚK).

1. Korzenie antropologii kulturowej
W. Burszta, „My” i „oni” – czyli antropologiczne badania nad kulturą, [w:] tenże, Wymiary antropologicznego poznania kultury, Poznań 1992 (fragment), s. 15-31.

2. Ewolucjonizm – Henry Lewis Morgan, Edward Tylor, James Frazer
J. Frazer, Złota gałąź, Warszawa 1962, r. 3: „Magia sympatyczna”, s. 37-69.
M. Sahlins, Ewolucja: konkretna i ogólna, ŚC-ŚK, s. 648-669.

3. Dyfuzjonizm i historyzm – Friedrich Ratzel, Franz Boas
F. Ratzel, Antropogeografia, ŚC-ŚK, s. 301-314.
F. Boas, Cele badań antropologicznych, ŚC-ŚK, s. 249-263.
F. Boas, Ograniczenia antropologicznej metody porównawczej, ŚC-ŚK, s. 264-273.

4. Konfiguracjonizm – Ruth Benedict
R. Benedict, Różnorodność kultur, ŚC-ŚK, s. 357-371
R. Benedict, Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki, ŚC-ŚK, s. 372-402.
R. Benedict, Chryzantema i miecz, Warszawa 1999, rozdz. 5: „Dłużnik wobec stuleci i świata”, s. 97-110; rozdz. 6: „Spłata jednej dziesięciotysięcznej”, s. 111-127; rozdz. 7: „Dług, który «najtrudniej unieść»”, s. 128-137.

5. Szkoła kultury i osobowości – Ralph Linton, Margaret Mead
R. Linton, Rola kultury w kształtowaniu osobowości, ŚC-ŚK, s. 458-473.
M. Mead, Dojrzewanie na Samoa, ŚC-ŚK, s. 474-503.
M. Mead, Płeć i charakter, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, s. 112-41.

6. Szkoła francuska – Émile Durkheim
E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego, Warszawa 1990, s. 19-40, 180-208.
M. Douglas, Czystość i zmaza, Warszawa 2007, rozdz. 2: „Świecka nieczystość”, s.71-81; rozdz. 3: „Obrzydliwości Księgi Kapłańskiej”, s. 82-96; rozdz. 7: „Granice zewnętrzne”, s. 147-62.

7. Szkoła francuska – Marcel Mauss
M. Mauss, Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, ŚC-ŚK, s. 107-168.
M. Mauss, Sposoby posługiwania się ciałem, w: tenże, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 533-566.

8. Szkoła francuska – Robert Hertz, Lucien Lévy-Bruhl
L. Lévy-Bruhl, Działania umysłowości prelogicznej, ŚC-ŚK, s. 230-246.

9. Funkcjonalizm – Alfred Reginald Radcliffe-Brown, Bronisław Malinowski,
A. R. Radcliffe-Brown, O pojęciu funkcji w naukach społecznych, ŚC-ŚK, s. 591-598.
B. Malinowski, Argonauci zachodniego Pacyfiku, ŚC-ŚK, s. 507-552.
B. Malinowski, System własności ziemskiej, ŚC-ŚK, 553-570.

10. Funkcjonalizm – Edward Evans-Pritchard, Ernest Gellner
E. Evans-Pritchard, Wódz w lamparciej skórze, ŚC-ŚK, s. 612-621.
E. Evans-Pritchard, Czarownictwo jako wyjaśnienie nieszczęśliwych wydarzeń, ŚC-ŚK, s. 621-637.
A. Flis (red.), Ernest Gellner. Miedzy filozofią a antropologią, Lublin 1989, „Specyfika państwa muzułmańskiego” (fragment), s. 94-98; „Święci Atlasu”, s. 135-169.

11. Strukturalizm – Claude Lévi-Strauss
C. Lévi-Strauss, Trójkąt kulinarny, „Twórczość”, nr 2/1972, s. 71-80.
C. Lévi-Strauss, Struktura mitów, ŚC-ŚK, s. 756-775.

12. Strukturalizm – Edmund Leach
E. Leach, Kultura i komunikowanie, Warszawa 2010, „Wstęp: empiryści a racjonaliści”, s. 5-11; rozdz. 2: „Zagadnienia terminologiczne”, s. 12-22. rozdz. 6: „Teorie czarownictwa”, s. 36-44; rozdz. 7: „Symboliczne uporządkowanie świata…”, s. 45-49; rozdz. 13: „Przykłady kodowania binarnego”, s. 75-89; rozdz. 17: „Obrzędy przejścia”, s. 109-112 (skrócona wersja w: ŚC-ŚK).

13. Szkoła manchesterska – Max Gluckman, Victor Turner
V. Turner, Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, Kraków 2007, rozdz. 1: „Symbole w obrzędach Ndembu”, s. 27-59; rozdz. 4: „Pomiędzy (betwixt and between): faza liminalna w rites de passage”, s. 111-131.
V. Turner, Liminalność i communitas, [w:] E. Nowicka (red.) Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004, s. 240-66.

14. Ekologia kulturowa i materializm kulturowy – Julian Steward, Marvin Harris
M. Harris, Matka krowa, ŚC-ŚK, s. 670-682
M. Harris, Potlacz, ŚĆ-ŚK, s. 683-694.

15. Malinowski raz jeszcze – projekcja dokumentu

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3402-00PSAL-OG w USOSweb