Wybrane zagadnienia prawne związane z dyskryminacją kobiet 3401-FAK-WZPd
Zajęcia dotyczą różnych zagadnień związanych z dyskryminacją ze względu na płeć, koncentrują się na dyskryminacji kobiet. Punktem wyjścia będzie krytyczne podejście do prawa wypracowane w ramach critical legal studies i jurysprudencji feministycznej. W czasie zajęć omówimy podstawowe pojęcia, takie jak dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia, molestowanie, mobbing, molestowanie seksualne, równe traktowanie, luka płacowa. Wskażemy także te obszary życia społecznego, w których najczęściej mamy do czynienia z dyskryminacją , oraz różne postaci tego zjawiska. Zapoznamy się z prawnymi możliwościami ochrony przed dyskryminacją oraz różnymi strategiami przeciwdziałania i zwalczania dyskryminacji.
Omówimy ewolucję międzynarodowych standardów ochrony przed dyskryminacją w ramach systemu ochrony praw człowieka ONZ, Rady Europy oraz standardów wypracowanych w UE. Przeanalizujemy Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencję Rady Europy o przeciwdziałaniu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (tzw. konwencję stambulską), Europejską konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, równościowe dyrektywy UE. Omówimy kwestie związane z ochroną przed dyskryminacją w prawie polskim, w szczególności przyjrzymy się krytycznie ustawie o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (tzw. ustawie antydyskryminacyjnej). Podczas zajęć będziemy analizować związane z problematyką dyskryminacji ze względu na płeć orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Komitetu CEDAW, TSUE oraz polskich sądów powszechnych. Sprawdzimy, jakie sytuacje faktyczne są uznawane przez te sądy za przejawy dyskryminacji. Pierwsza część zajęć poświęcona będzie teoretycznemu i praktycznemu wprowadzeniu w problematykę dyskryminacji i przeciwdziałania jej, druga część zajęć poświęcona będzie omówieniu konkretnych zagadnień stanowiących przejawy dyskryminacji, takich jak przemoc ze względu na płeć, molestowanie seksualne, stalking i cyberprzemoc, nierówne traktowanie w miejscu pracy, luka płacowa (gender pay gap), bariery, jakie napotykają kobiety w życiu politycznym, specyfika pozycji kobiet jako „klientek” wymiaru sprawiedliwości (jako pokrzywdzonych i jako sprawczyń). Kolejna część zajęć poświęcona będzie ewolucji systemu prawnego w stronę efektywniejszej ochrony praw kobiet, omówione zostaną np. instytucje służące skutecznemu ściganiu przestępstwa zgwałcenia, koncepcja praw reprodukcyjnych, instrumenty służące wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn (np. kwoty i parytety).
Nakład pracy studenta/ki:
- godziny zorganizowane – 30
- przygotowanie do zajęć, lektura orzeczeń Europejskiego Trybunału praw Człowieka – 30 godz.
- napisanie pisemnej pracy zaliczeniowej (rozwiązanie kazusu) – 20 godz.
RAZEM: 80 godz.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć student/ka
w sferze wiedzy:
zna i rozumie zagadnienia związane z dyskryminacją ze względu na płeć w różnych sferach życia społecznego, mechanizmy dyskryminacji,
przyswoi sobie wiedzę na temat systemu ochrony przed dyskryminacją ze względu na płeć w kontekście omawianych na zajęciach zagadnień;
w sferze umiejętności:
potrafi analizować i oceniać konkretne sytuacje, czy stanowią one przejaw dyskryminacji lub ryzyko jej zaistnienia,
umie definiować problemy prawne dotyczące omawianych na zajęciach zagadnień związanych z dyskryminacją ze względu na płeć,
umie wskazać prawne środki ochrony przed dyskryminacją.
w sferze kompetencji społecznych:
pogłębi tzw. wrażliwość społeczną, studentka/student będzie bardziej wyczulona/ na problemy i wyzwania związane z dyskryminację ze względu na płeć i potrzebę jej skutecznego zapobiegania
Kryteria oceniania
a) Wiedza: przy ocenie wiedzy uwzględniane są: obecność na zajęciach oraz pisemna praca zaliczeniowa (rozwiązanie kazusu).
b) Umiejętności: sprawdzenie umiejętności analizowania i oceny konkretnych sytuacji, czy stanowią one przejaw dyskryminacji będzie następowało w trakcie dyskusji na zajęciach oraz przy ocenie pisemnej pracy zaliczeniowej.
c) Kompetencje społeczne: sprawdzenie rozumienia potrzeby ochrony przed dyskryminacją, umiejętności rozpoznawania przejawów dyskryminacji i stosowania odpowiednich środków prawnych nastąpi w trakcie zajęć, podczas dyskusji, a także przy ocenie pisemnej pracy zaliczeniowej.
Literatura
1. Błońska Barbara, Ejchart-Dubois Maria, Kobiety – zabójczynie. Kobiety skazane na karę dożywotniego po-zbawienia wolności w Polsce, w: Ejchart-Dubois Maria, Niełaczna Maria, Rzepliński Andrzej (red.), Dożywotnie pozbawienie wolności. Zabójca, jego zbrodnia i kara, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017
2. Fuszara Małgorzata, Feministyczna socjologia prawa, w: „Prace Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych”, 1999, nr 2
3. Fuszara Małgorzata, Rodzina w sądzie, Zakład Socjologii Obyczajów i Prawa. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1994
4. Grabowska Magdalena, Grzybek Agnieszka (red.), Przełamać tabu. Raport o przemocy seksualnej, Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER, Warszawa 2016
5. Izdebski Hubert, Winczorek Jan, Critical Legal Studies, w: Kojder Andrzej, Cywiński Zbigniew (red.), Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016
6. Kędziora Karolina, Śmiszek Krzysztof (red.), Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2017
7. Kondratiewa-Bryzik Jelena, Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2009
8. Lang Wiesław (red.), Prawne problemy ludzkiej prokreacji, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000
9. Pietryka Artur, Ściganie przestępstwa zgwałcenia. Aspekty dogmatyczne i praktyczne, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2023
10. Płatek Monika, Kryminologiczno-epistemologiczne i genderowe aspekty przestępstwa zgwałcenia, w: „Archiwum Kryminologii”, 2010, t. XXXII
11. Sękowska-Kozłowska Katarzyna, Stereotypy dotyczące płci a przemoc wobec kobiet w dorobku prawnomiędzynarodowym. Od identyfikacji do kształtowania instrumentów prawnych, w: „Studia Prawnicze”, 2016, z. 2
12. Szewczyk Helena. Pojęcie prawne molestowania seksualnego (w świetle art. 183a § 6 KP), w: „Państwo i Prawo”, 2014, nr 11
13. Warylewski Jarosław, Molestowanie seksualne w miejscu pracy, Wydawnictwo Prawnicze LEX, Sopot 1999
14. Winczorek Jan, Feministyczna socjologia prawa, w: Kojder Andrzej, Cywiński Zbigniew (red.), Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016
15. Woźniakowska-Fajst Dagmara, Stalking i inne formy przemocy emocjonalnej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: