Apocalypse Now? Wizje końca świata w filmie, literaturze i malarstwie 3302-ANWŚ-OG

Popularność filmów katastroficznych i thrillerów ekologicznych w XX i XXI wieku skłania do refleksji nad zjawiskiem voyeuryzmu w społeczeństwie globalnym oraz brakiem zaangażowania w ochronę środowiska. Jak stwierdza Axel Goodbody, w tekstach średniowiecznych Apokalipsa oznaczała koniec świata, jednak zawierały one obietnicę powstania nowego porządku. Zdaniem badacza, literatura poświęcona katastrofie ekologicznej przedstawia natomiast nieuchronny koniec cywilizacji. Solvejg Nitzke nazywa degradację środowiska Apokalipsą „od wewnątrz”, ponieważ jest ona w dużej mierze spowodowana przez niewłaściwe działania człowieka.
Celem kursu jest poszerzenie wiedzy na temat rozwoju katastrofizmu w XX i XXI wieku oraz zapoznanie z dystopijnymi obrazami przyszłości naszej planety we współczesnej literaturze, filmie i sztuce (ze szczególnym uwzględnieniem krajów niemieckiego obszaru językowego) na tle wybranych prac teoretycznych.

W trakcie zajęć będą omawiane następujące zagadnienia:
- wybrane pojęcia (katastrofa, dystopia, intermedialność itp.);
- wybrane prace teoretyczne;
- przykłady dystopii w literaturze współczesnej;
- film katastroficzny – wybrane przykłady;
- katastrofy w sztuce – wybrane przykłady.

W cyklu 2023Z:

Popularność filmów katastroficznych i thrillerów ekologicznych w XX i XXI wieku skłania do refleksji nad zjawiskiem voyeuryzmu w społeczeństwie globalnym oraz brakiem zaangażowania w ochronę środowiska. Jak stwierdza Axel Goodbody, w tekstach średniowiecznych Apokalipsa oznaczała koniec świata, jednak zawierały one obietnicę powstania nowego porządku. Zdaniem badacza, literatura poświęcona katastrofie ekologicznej przedstawia natomiast nieuchronny koniec cywilizacji. Solvejg Nitzke nazywa degradację środowiska Apokalipsą „od wewnątrz”, ponieważ jest ona w dużej mierze spowodowana przez niewłaściwe działania człowieka.
Celem kursu jest poszerzenie wiedzy na temat rozwoju ekokrytyki i katastrofizmu w XX i XXI wieku oraz zapoznanie z dystopijnymi obrazami przyszłości naszej planety we współczesnej literaturze, filmie i sztuce (ze szczególnym uwzględnieniem krajów niemieckiego obszaru językowego) na tle wybranych prac teoretycznych.

W trakcie zajęć będą omawiane następujące zagadnienia:
- wybrane pojęcia (katastrofa, ekokrytyka, dystopia, intermedialność itp.);
- wybrane prace teoretyczne;
- przykłady dystopii w literaturze współczesnej;
- film katastroficzny – wybrane przykłady;
- katastrofy w sztuce – wybrane przykłady.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

zdalnie

Założenia (opisowo)

Celem kursu jest poszerzenie wiedzy na temat rozwoju ekokrytyki i katastrofizmu w XX i XXI wieku oraz zapoznanie z dystopijnymi obrazami przyszłości naszej planety we współczesnej literaturze, filmie i sztuce (ze szczególnym uwzględnieniem krajów niemieckiego obszaru językowego) na tle wybranych prac teoretycznych.

Koordynatorzy przedmiotu

Ewa Wojno-Owczarska

Efekty kształcenia

Studenci
- umieją analizować i porównać dzieła pisarzy, filmowców i artystów malarzy pod kątem ich formy i treści oraz związki między nimi;
- znają przykłady tekstów kultury wpisujących się w nurt katastrofizmu oraz podejmujących zagadnienie zniszczenia środowiska naturalnego;
- znają metody badawcze stosowane w komparatystyce;
- znają wybrane prace z dziedziny estetyki, historii literatury i sztuki;
- umieją przedstawić swoje stanowisko na forum grupy i brać udział w dyskusji.

Kryteria oceniania

1) regularny udział w zajęciach (google meet, co dwa tygodnie)
2) wykonywanie krótkich zadań testowych w programie google classroom (co 2 tygodnie)
3) napisanie recenzji (na ocenę)

Literatura

Fragmenty wybranych filmów
Wybrane artykuły prasowe
Literatura (wybór)
- Alkier, Stefan/Paulsen, Thomas (red.): Apocalypse Now? Studien zur Intertextualität und Intermedialität der Johannesapokalypse von Dante bis Darksider. Leipzig 2022.
- Bleicher, Joan Kristin: Intermedialität von Journalismus und Literatur. New Journalism aus literaturwissenschaftlicher Perspektive. W: Bernhard Pörksen/Joan Kristin Bleicher (red.): Grenzgänger: Formen des New Journalism. Wiesbaden 2004, s. 29–39.
- Briese, Olaf/Günther, Thimo: Katastrophe. Terminologische Vergangenheit, Gegenwart und Zukunft. W: Archiv für Begriffsgeschichte (51), 2009, s. 155‒199.
- Davis, Mike: Planet of Slums. London 2005.
- Cowie, Jonathan: Zmiany klimatyczne. Przyczyny, przebieg i skutki dla człowieka. Warszawa 2007.
- Düker, Ronald/Meyer-Gosau, Frauke: Das Blinzeln des letzten Menschen. Vom Himmlischen Jerusalem zur Klimakatastrophe: LITERATUREN-Gespräch mit Kathrin Röggla und Thomas Macho über die Lust an und die Angst vor der Apokalypse. W: LITERATUREN (3), 2010, s. 41‒44.
- Fiedorczuk, Julia: Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk 2015.
- Frisch, Max: Der Mensch erscheint im Holozän. Eine Erzählung. Frankfurt am Main 1979.
- Goodbody, Axel: »Die Ringe des Saturn« und »Solar«. Sinnbilder und Schreibstrategien in literarischen Stellungnahmen zur ökologischen Krise - W.G. Sebald und Ian McEwan. W: Ermisch, Maren/Kruse, Ulrike/Stobbe, Urte (red.): Ökologische Transformationen und literarische Repräsentationen. Universitätsverlag Göttingen 2010, s. 131‒148.
- Gwóźdź, Andrzej: Obok kanonu. Tropami kina niemieckiego. Wrocław 2011. - - - Helbig, Jörg (red.): Intermedialität. Theorie und Praxis eines interdisziplinären Forschungsgebietes. Berlin 1998.
- Hille, Almut/Jambon, Sabine/Meyer, Marita (red.): Globalisierung – Natur – Zukunft erzählen. München 2015.
- Horn, Eva: Zukunft als Katastrophe. Frankfurt am Main 2014.
- Jackiewicz, Aleksander: Moja filmoteka. Film w kulturze. Warszawa 1989.
- Jackiewicz, Aleksander: Moja filmoteka. Literatura i teatr w filmie. Warszawa 1989).
- Klein, Naomi: This Changes Everything: Capitalism vs. the Climate. New York 2014.
- Leggewie, Claus/Welzer, Harald: Das Ende der Welt wie wir sie kannten. Klima, Zukunft und die Chancen der Demokratie. Frankfurt am Main 2009.
- Nünning, Ansgar (red.): Metzler Lexikon Literatur- und Kulturtheorie. Stuttgart 2013.
- Nitzke, Solvejg/Schmitt, Mark (red.): Katastrophen. Konfrontationen mit dem Realen. Essen 2012.
- Rajewski, Irina O.: Intermedialität. Tübingen/Basel 2002.
- Röggla, Kathrin: Das Wasser [rękopis]. Frankfurt am Main 2022.
- Schenk, Gerrit Jasper (red.): Katastrophen. Vom Untergang Pompejis bis zum Klimawandel. Ostfildern 2009.
- Sontag, Susan: Regarding the Pain of Others. New York 2003.
- Stuhlfauth-Trabert, Mara: Seit Jahrzehnten „fünf nach zwölf”: Ökologisches Bewusstsein in Werken von Günter Grass, Andreas Maier, Christine Büchner, Kathrin Röggla und Ilija Trojanow. Baden-Baden 2017.
- Utz, Peter: Kultivierung der Katastrophe. Literarische Untergangsszenarien aus der Schweiz. München 2013.
- Walter, François: Katastrophen. Eine Kulturgeschichte vom 16. bis ins 21. Jahrhundert. Stuttgart 2010.
- Wojno-Owczarska, Ewa: „mal sehen, ob die wälder wieder brennen, mal sehen, ob starke hitze uns entgegenschlägt“ (Kathrin Röggla). Klimawandel und Wetterbericht in ausgewählten Werken von Marcel Beyer und Kathrin Röggla. W: Hölter, Achim [red.]: Akten des 21. Weltkongresses der International Comparative Literature Association. Tom IV: The Rhetoric of Topics and Forms [red. tomu: Gianna Zocco]. Berlin 2021, s. 437–474.
- Wojno-Owczarska, Ewa: Die Bedrohung der Meeresfauna als Zeichen des zivilisatorischen Untergangs in Literatur und Film des 20. und 21. Jahrhunderts. W: Gareis, Marita/Zeng, Anne-Christin [red.]: Stellenwert der deutschen Sprache im Ostseeraum. 4. Germanisten- und Deutschlehrerkonferenz der Ostseeanrainerländer. Uppsala 2018, s. 131–156.
- Wojno-Owczarska, Ewa: Eine Skizze über Hochwasserbilder in Literatur und Film. W: Jozsef Toth/Laszlo V. Szabo (red.): Ereignis in Sprache, Literatur und Film. Berlin [et al.] 2020, s. 439–475.
- Wojno-Owczarska, Ewa (red.): Literarische Katastrophendiskurse im 20. und 21. Jahrhundert. Berlin [et al.] 2019.

W cyklu 2023Z:

Fragmenty wybranych filmów
Wybrane artykuły prasowe
Materiały do zajęć będą systematycznie udostępniane online (z poszanowaniem ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Literatura (wybór)
-Alkier, Stefan/Paulsen, Thomas (red.): Apocalypse Now? Studien zur Intertextualität und Intermedialität der Johannesapokalypse von Dante bis Darksider. Leipzig 2022.
-Bielecka, Marta Anna: Katastrofy transportowe. Bielsko-Biała 2014.
-Bleicher, Joan Kristin: Intermedialität von Journalismus und Literatur. New Journalism aus literaturwissenschaftlicher Perspektive. W: Pörksen, Bernhard/Bleicher, Joan Kristin (red.): Grenzgänger: Formen des New Journalism. Wiesbaden 2004, s. 29–39.
-Briese, Olaf/Günther, Thimo: Katastrophe. Terminologische Vergangenheit, Gegenwart und Zukunft. W: Archiv für Begriffsgeschichte (51), 2009, s. 155‒199.
-Cowie, Jonathan: Zmiany klimatyczne. Przyczyny, przebieg i skutki dla człowieka. Warszawa 2007.
-Davis, Mike: Planet of Slums. London 2005.
-Dinwiddi, Robert/Lamb, Simon/Reynolds, Ross: Naturgewalten. München 2012.
-Düker, Ronald/Meyer-Gosau, Frauke: Das Blinzeln des letzten Menschen. Vom Himmlischen Jerusalem zur Klimakatastrophe: LITERATUREN-Gespräch mit Kathrin Röggla und Thomas Macho über die Lust an und die Angst vor der Apokalypse. W: LITERATUREN (3), 2010, s. 41‒44.
-Fiedorczuk, Julia: Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk 2015.
- Folger, Robert: Apocalypse Now. Transdisziplinäre Katastrophenforschung/Transdisciplinary Disaster Research. W:
Ruperto, Carola (red.): Forschungsmagazin, tom 21 (2023), s. 36-43.
-Frisch, Max: Der Mensch erscheint im Holozän. Eine Erzählung. Frankfurt am Main 1979.
-Gogut, Anna [red.]: Historia sztuki świata. Warszawa 1998.
-Goodbody, Axel: »Die Ringe des Saturn« und »Solar«. Sinnbilder und Schreibstrategien in literarischen Stellungnahmen zur ökologischen Krise - W.G. Sebald und Ian McEwan. W: Ermisch, Maren/Kruse, Ulrike/Stobbe, Urte (red.): Ökologische Transformationen und literarische Repräsentationen. Göttingen 2010, s. 131‒148.
-Gwóźdź, Andrzej: Kino na biegunach. Filmy niemieckie i ich historie 1949–1991. Gdańsk 2018.
-Helbig, Jörg (red.): Intermedialität. Theorie und Praxis eines interdisziplinären Forschungsgebietes. Berlin 1998.
-Hille, Almut/Jambon, Sabine/Meyer, Marita (red.): Globalisierung – Natur – Zukunft erzählen. München 2015.
-Horn, Eva: Zukunft als Katastrophe. Frankfurt am Main 2014.
-Horwath, Ewa: Malerei vom Mittelalter bis zur Pop-art. Köln 1993.
-Jackiewicz, Aleksander: Moja filmoteka. Film w kulturze. Warszawa 1989.
-Jackiewicz, Aleksander: Moja filmoteka. Literatura i teatr w filmie. Warszawa 1989.
-Klein, Naomi: This Changes Everything. Capitalism vs. the Climate. New York 2014.
-Kobojek, Sławomir: Katastrofy naturalne. Warszawa 2013.
-Leggewie, Claus/Welzer, Harald: Das Ende der Welt wie wir sie kannten. Klima, Zukunft und die Chancen der Demokratie. Frankfurt am Main 2009.
-Nitzke, Solvejg/Schmitt, Mark (red.): Katastrophen. Konfrontationen mit dem Realen. Essen 2012.
-Nünning, Ansgar (red.): Metzler Lexikon Literatur- und Kulturtheorie. Stuttgart 2013.
-Rajewski, Irina O.: Intermedialität. Tübingen/Basel 2002.
-Röggla, Kathrin: Das Wasser [rękopis]. Frankfurt am Main 2022.
-Schenk, Gerrit Jasper (red.): Katastrophen. Vom Untergang Pompejis bis zum Klimawandel. Ostfildern 2009.
-Sontag, Susan: Regarding the Pain of Others. New York 2003.
-Stuhlfauth-Trabert, Mara: Seit Jahrzehnten „fünf nach zwölf”: Ökologisches Bewusstsein in Werken von Günter Grass, Andreas Maier, Christine Büchner, Kathrin Röggla und Ilija Trojanow. Baden-Baden 2017.
-Utz, Peter: Kultivierung der Katastrophe. Literarische Untergangsszenarien aus der Schweiz. München 2013.
-Walter, François: Katastrophen. Eine Kulturgeschichte vom 16. bis ins 21. Jahrhundert. Stuttgart 2010.
-Wojno-Owczarska, Ewa: „mal sehen, ob die wälder wieder brennen, mal sehen, ob starke hitze uns entgegenschlägt“ (Kathrin Röggla). Klimawandel und Wetterbericht in ausgewählten Werken von Marcel Beyer und Kathrin Röggla. W: Hölter, Achim (red.): Akten des 21. Weltkongresses der International Comparative Literature Association. Tom IV: The Rhetoric of Topics and Forms [red. tomu: Gianna Zocco]. Berlin 2021, s. 437–474.
-Wojno-Owczarska, Ewa: Die Bedrohung der Meeresfauna als Zeichen des zivilisatorischen Untergangs in Literatur und Film des 20. und 21. Jahrhunderts. W: Gareis, Marita/Zeng, Anne-Christin (red.): Stellenwert der deutschen Sprache im Ostseeraum. 4. Germanisten- und Deutschlehrerkonferenz der Ostseeanrainerländer. Uppsala 2018, s. 131–156.
-Wojno-Owczarska, Ewa: Eine Skizze über Hochwasserbilder in Literatur und Film. W: Toth, Jozsef/Szabo, Laszlo V. (red.): Ereignis in Sprache, Literatur und Film. Berlin [et al.] 2020, s. 439–475.
-Wojno-Owczarska, Ewa (red.): Literarische Katastrophendiskurse im 20. und 21. Jahrhundert. Berlin [et al.] 2019.

W cyklu 2023L:

Uwagi

W cyklu 2023Z:

Zajęcia są prowadzone w trybie zdalnym.
Dyżur prowadzącej odbywa się w trybie zdalnym, https://meet.google.com/rjc-kowm-yjd?authuser=0
e-mail: e.wojno-owczarska@uw.edu.pl

W cyklu 2023L:

Zajęcia prowadzone w trybie zdalnym. W trakcie zajęć będą wykorzystywane teksty w języku polskim i angielskim; w języku niemieckim literatura uzupełniająca będzie podana dla zainteresowanych. Ponadto wykorzystywane będą fragmenty filmowe w języku angielskim z niemieckimi napisami - wymagana jest znajomość języka polskiego i angielskiego, ewentualnie podstawowa znajomość języka niemieckiego.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3302-ANWŚ-OG w USOSweb