Białorusini w XX wieku: idea narodowa i tożsamość 3224-BXXWINT-OG

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z historią białoruskiej idei narodowej w XX wieku. Narodziny i rozwój białoruskiego ruchu narodowego ukazane zostaną w kontekście procesów narodowotwórczych w Europie Środkowo-Wschodniej. Prześledzimy wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na proces kształtowania świadomości narodowej Białorusinów. Przyjrzymy się także procesowi powstania białoruskiej mitologii narodowej i jej ewolucji na przestrzeni XX wieku. Analizie zostaną poddane stosunki pomiędzy białoruskich ruchem narodowym a analogicznymi ruchami innych narodów. Przedstawiona zostanie również obozu białoruskiego w warunkach dwóch totalitaryzmów. Student rozwija swoje umiejętności badawcze, uczy się samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego.

W ramach zajęć omawiane są następujące zagadnienia:

1. Różne definicje pojęć: „naród”, „nacjonalizm”, „idea narodowa”. Narodziny idei narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej.
2. Uwarunkowania polityczne i społeczne powstania białoruskiej idei narodowej. Sytuacja narodowościowa i polityczna na ziemiach Białorusi w zaborze rosyjskim.
3. Narodziny białoruskiego ruchu narodowego. Pierwsze organizacje i ich przywódcy (do 1914 r.)
4. Problem białoruski w czasie I wojny światowej
5. Proklamowanie Białoruskiej Republiki Ludowej w 1918 r.
5. Walka o niepodległość państwa białoruskiego w latach 1918-1921
6. Kwestia białoruska w polskiej myśli politycznej na początku XX wieku
6. Sprawy białoruskie w polityce bolszewickiej. Proklamowanie Białorusi Sowieckiej. „Czerwona białorutenizacja”: polityka narodowościowa na Białorusi w latach dwudziestych XX wieku
7. Represje stalinowskie wobec inteligencji białoruskiej w latach trzydziestych XX wieku
8. Władze II Rzeczypospolitej wobec białoruskich aspiracji narodowych
9. Białoruska emigracja niepodległościowa w okresie międzywojennym
10. Kwestia białoruska w polityce III Rzeszy w przededniu i podczas II wojny światowej
11. Próby utworzenia państwa białoruskiego pod protektoratem Niemiec
12. Polska wobec białoruskich dążeń niepodległościowych podczas II wojny światowej
13. Powojenne losy działaczy białoruskiego ruchu narodowego w ZSRS. Idea narodowa w programie dysydentów białoruskich
14. Białoruska emigracja niepodległościowa na Zachodzie po II wojnie światowej
15. Aspiracje geopolityczne państwa białoruskiego po roku 1991

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Jerzy Grzybowski

Efekty kształcenia

Student po ukończeniu zajęć:

[Wiedza:]

1) zna i rozumie w podstawowym stopniu historię Kościoła prawosławnego oraz zagadnienia, pojęcia i koncepcje historyczne wiążące ją z Europą Środkowo-Wschodnią jako regionem, ze szczególnym uwzględnieniem procesów i zjawisk kulturowych w kontekście przemian społecznych i politycznych (K2_W04; Odniesienie do P6S_WG Zakres i głębia, P6S_WK Kontekst/uwarunkowania, skutki)

2) zna i rozumie w podstawowym stopniu zagadnienia dotyczące kształtowania się relacji narodowościowych i religijnych, społeczno-politycznych i gospodarczych w Europie Środkowo-Wschodniej (K2_W06; Odniesienie do P6S_WG Zakres i głębia, P6S_WK Kontekst/uwarunkowania, skutki)

[Umiejętności:]

3) potrafi wyszukać, selekcjonować, analizować i wykorzystywać potrzebne mu informacje z różnych źródeł (K2_U01; Odniesienie do P6S_UW Wykorzystywanie wiedzy/ rozwiązywane problemy i wykonywane zadania)

4) potrafi rozwijać swoje umiejętności badawcze, samodzielnie zdobywać wiedzę, korzystając ze wsparcia opiekuna naukowego; umiejętnie formułować myśli, prezentować wyniki badań w postaci wypowiedzi ustnej lub pisemnej (różnego typu) (K2_U03; Odniesienie do P6S_UW Wykorzystywanie wiedzy/ rozwiązywane problemy i wykonywane zadania)

5) potrafi odwołując się do zdobytej wiedzy teoretycznej i praktycznej wykorzystać ją w typowych wypowiedziach profesjonalnych dotyczących historii prawosławia, a także ich specyfiki w kontekście globalnym, logicznie je konstruować, odwołując się do stanowisk innych uczestników tych sytuacji komunikacyjnych (K2_U06; Odniesienie do P6S_UW Wykorzystywanie wiedzy/ rozwiązywane problemy i wykonywane zadania)

[Kompetencje społeczne:]

6) jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy, ciągłego dokształcania się i uzupełniania zdobytej wiedzy (K2_K01; Odniesienie do P6S_KK)

7) jest gotów do uczestniczenia w życiu kulturalnym i korzystania z jego różnorodnych form (K2_K05; Odniesienie do P6S_KR)

Kryteria oceniania

Warunek dopuszczenia do dopuszczenia do egzaminu: obecność na zajęciach (zgodnie z Regulaminem Studiów na UW). Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu usprawiedliwienia decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu. Jeśli liczba nieobecności przekroczy dopuszczalną, student powinien zwrócić się do wykładowcy z prośbą o wyznaczenie formy zaliczenia materiału z zajęć.

Nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach w wyznaczonym terminie powodują utratę I terminu zaliczenia. Student ma prawo zaliczyć nieobecności i podejść do egzaminu w terminie poprawkowym.

Zajęcia prowadzone będą w formie dyskusji na temat zadanych lektur lub materiału zaprezentowanego przez prowadzącego w formie prezentacji. Aktywny udział w dyskusji oznacza merytoryczne uczestnictwo w dyskusji podczas co najmniej 50% zajęć.

Przewidziana jest także praca pisemna (3-6 s.) lub prezentacja na temat zadany przez prowadzącego. Ostateczny termin składania pracy pisemnej stanowi data wyznaczona przez prowadzącego na pierwszych lub drugich zajęciach. Osoby nieobecne na tych zajęciach zobowiązane są do zasięgnięcia informacji u prowadzącego zajęcia.

Egzamin obejmie wiedzę z materiału omawianego na zajęciach w czasie semestru i obejmie jedno pytanie losowane z materiału omawianego na zajęciach oraz jedno z wybranej lektury. Na końcową ocenę składają się:

Aktywny merytoryczny udział w zajęciach (10%).

Praca pisemna lub prezentacja na temat wyznaczony przez prowadzącego zajęcia (10%).

Egzamin ustny (80%). Wyczerpująca odpowiedź na pytanie = 40%, częściowa = 20%.

Skala ocen:

0%-49% - 2

50%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+

Literatura

Błaszczak T., Białorusini w Republice Litewskiej 1918-1940, Białystok 2017.
Eberhardt P., Przemiany narodowościowe na Białorusi, Warszawa 1993.
Głogowska H., Białoruś 1914—1929. Kultura pod presją polityki, Białystok 1996.
Głogowska H., Stosunki polsko-białoruskie w XX wieku: od Imperium Rosyjskiego do Unii Europejskiej, Białystok 2012.
Gomółka K., Białorusini w II Rzeczypospolitej, Gdańsk 1992.
Gomółka K., Między Polską a Rosją. Białorusini w koncepcjach polskich ugrupowań politycznych 1918-1922 , Warszawa 1994.
Grzybowski J., Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939-1956, Warszawa 2011.
Grzybowski J., Białoruski ruch niepodległościowy w czasie II wojny światowej, Warszawa 2021.
Grzybowski J., Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w latach 1918—1945, Warszawa 2007.
Hroch M., Małe narody Europy, Wrocław 2003.
Karpus Z., Wschodni sojusznicy Polski w wojnie 1920 roku. Oddziały wojskowe ukraińskie, rosyjskie, kozackie і białoruskie w Polsce w latach 1919 – 1920, Toruń 1999.
Łatyszonek O., Białoruskie formacje wojskowe 1917—1923, Białystok 1995.
Marková, A., The Path to a Soviet Nation. The Policy of Belarusization, Paderborn 2021.
Michaluk D., Białoruska Republika Ludowa 1918-1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń 2010.
Mironowicz E., Białorusini w Polsce 1944-1949, Warszawa 1993.
Mironowicz E., Białorusini i Ukraińcy w polityce obozu piłsudczykowskiego, Białystok 2007.
Mironowicz E., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok 2021.
Mironowicz E., Wojna wszystkich ze wszystkimi. Białoruś 1941-1944, Kraków 2015.
Mironowicz E., Propaganda radziecka i niemiecka na Białorusi 1941-1944, Białystok 2022.
Mironowicz E., Tokć S., Radzik R., Zmiana struktury narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w XX wieku, Białystok 2005.
Radzik R., Kim są Białorusini, Toruń 2000.
Shved V., Grzybowski J., Historia Białorusi od czasów najdawniejszych do roku 1991, Warszawa 2020.
Szul R., Jezyk – naród – państwo. Język jako zjawisko polityczne, Warszawa 2009.
Szumski J., Sowietyzacja Zachodniej Białorusi 1944-1953. Propaganda i edukacja w służbie ideologii, Kraków 2010.
Śleszyński W., Historia w służbie polityki. Zmiany polityczne a konstruowanie przekazu historycznego na ziemiach białoruskich w XX i XXI wieku, Białystok 2018.
Turonek J., Białoruś pod okupacją niemiecką, Warszawa 1993.
Turonek J., Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, Warszawa 1992.
Wierzbicki M., Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939—1941, Warszawa 2000.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3224-BXXWINT-OG w USOSweb