Język a kultura 3202-S1WJK12o
Przedmiot dotyczy dziedziny badań lingwistycznych, której obiektem są wzajemne związki między językiem, myśleniem, zachowaniem się człowieka a rzeczywistością, to znaczy między formalną strukturą języka panującą powszechnie a resztą kultury społeczności posługującej się danym językiem.
Etnolingwistyka zajmuje się językiem jako źródłem wiedzy o człowieku i świecie. Język – a zwłaszcza jego słownictwo – utrwala pewien rodzaj widzenia rzeczywistości przez jego użytkowników, co stawia to przed nauką rozmaite pytania:
1. Co jest językowo wyodrębnione?
2. Jakie cechy obiektów rzeczywistości stają się dla języka (a tym samym dla jego użytkowników) ważne? Jakie cechy przedmiotów zostały sportretowane, w nazwach?
3. Co można powiedzieć o sposobie myślenia ludzi, systemie przyjmowanych przez nich wartości?
Zakres tematów
1. Przedmiot i zakres badań etnolingwistyki. Miejsce etnolingwistyki w ogólnej klasyfikacji nauk. Powiązania z dyscyplinami pokrewnymi (językoznawstwo, semiotyka, psychologia, socjologia, antropologia, etnologia, etnografia, archeologia).
2. Język a kultura. Kulturowe funkcje języka.
3. Język a nauka: różnice między językowym (potocznym) a naukowym widzeniem świata. Taksonomie językowe vs taksonomie naukowe; kategoryzacja w języku.
4. Początki etnolingwistyki: Wilhelm von Humboldt, E. Sapir, B. L. Whorf, B. Malinowski, L. Weisgerber.
5. Relatywizm językowy i kulturowy (hipoteza E. Sapira i B. Whorfa). Etnolingwistyka współczesna – główne kierunki badań nurtu relatywistycznego i uniwersalistycznego.
6. Metafora i metonimia jako sposoby językowego ujmowania rzeczywistości.
7. Antropocentryzm (antropomorfizm, antropometryzm), egocentryzm, etnocentryzm.
8. Kategoryzacja (konceptualizacja) w języku.
9. Językowy obraz świata. Konotacje (leksykalne i encyklopedyczne).
10. Uniwersalia językowe. Elementarne jednostki semantyczne jako klucz do porównań międzykulturowych (badania A. Wierzbickiej).
11. Słownictwo uwarunkowane kulturowo (słowa-klucze).
12. Wybrane systemy kulturowe i ich językowe odzwierciedlenie (m.in. nazwy kolorów, nazwy pokrewieństwa, części ciała, nazwy roślin i zwierząt).
13. Kulturowe uwarunkowania w gramatyce. Płeć a kategoria rodzaju. Kategorie pojęciowe wyrażane słowotwórczo.
14. Kulturowe normy komunikacji – konwencjonalne wzorce zachowań językowych Rosjan na tle innych narodów. Skrypty kulturowe.
|
W cyklu 2023L:
Jak w części "Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)". |
W cyklu 2024L:
Jak w części "Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)". |
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
WIEDZA
1. Ma uporządkowaną wiedzę o złożonej naturze języków ludzkich, w szczególności języka rosyjskiego.
2. Zna i rozumie związek między rosyjską formą wewnętrzną słowa a rosyjską kulturą i mentalnością.
3. Zna podstawową rosyjską terminologię z zakresu etnolingwistyki.
4. Ma podstawową wiedzę o aktualnych kierunkach rozwoju badań na styku języka i kultury.
UMIĘJĘTNOŚCI
1. Wyjaśnia i stosuje podstawowe terminy etnolingwistyczne.
2. Na konkretnych przykładach wskazuje wpływ kultury na język i języka na kulturę.
3. Odnajduje konotacje leksykalne utrwalone w znaczeniach przenośnych wyrazów.
4. Rozpoznaje specyficzne dla konkretnego języka elementy zawartego w nim obrazu świata.
5.Potrafi wyjaśnić i wykazać związek pomiędzy formą wewnętrzną słowa a rosyjską kulturą i mentalnością.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. Postrzega język jako ważny składnik kultury danej społeczności.
2. Rozumie, że język to nie tylko reguły gramatyczne rządzące słowami, lecz przede wszystkim sposób odbioru i opisu rzeczywistości.
3. Akceptuje odmienność kulturową.
4. W kontaktach międzykulturowych potrafi rozpoznać postawę etnocentryczną i dąży do jej przezwyciężenia.
Kryteria oceniania
konwersatorium = 30 godzin (= 1 ECTS)
samodzielne przygotowanie się do każdych zajęć: 15 x 1 godz. = 15 godz.
przygotowanie się do sprawdzianu pisemnego: 20 godzin
RAZEM ok. 65 godzin
1. Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 40%
2. Test. Pytania: 24. Maksymalna liczba punktów: 96 (24x4) – 60%
Punkty i oceny:
3,0 (dst) – punkty od 50 do 60
3,5 (dst+) – punkty od 61 do 70
4,0 (db) – punkty od 71 do 80
4,5 (db+) – punkty od 81 do 90
5,0 (bdb) – punkty od 91 do 96
Końcowa ocena 5! (bdb+): przygotowanie do wszystkich zajęć i ocena bdb z testu.
Student ma prawo do 2 nieusprawiedliwionych nieobecności, każda następna wymaga złożenia usprawiedliwienia. O uznaniu nieobecności decyduje wykładowca. Przekroczenie nieobecności usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych na 50% zajęć może być podstawą do niezaliczenia przedmiotu. Warunki zaliczenia przedmiotu w terminie poprawkowym są takie same jak w terminie I.
W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Classroom oraz innych zalecanych przez UW.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Apresjan J. D., 1995, Obraz čeloveka po dannym jazyka, «Voprosy jazykoznanija”, № 1.
Bartmiński J., 2001 (red.), Współczesny język polski, Lublin (lub: Bartmiński J.,1993 (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław).
Bulygina T. V., Šmelev A., D., 1997, Jazykovaja konceptualizacja mira, Moskva.
Grzegorczykowa R., 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa: PWN.
Język a kultura (seria wydawnicza), Wrocław.
Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
Sapir E., 1978, Kultura, język, osobowość, Warszawa.
Šmelev A. D., 2002, Russkaja jazykovaja model’ mira, Moskva.
Tolstoj N. I., 1995, Jazyk i narodnaja kul’tura, Moskva.
Wierzbicka A., 1991, Uniwersalne pojęcia ludzkie i ich konfiguracje w różnych kulturach, (w:) Etnolingwistyka 4, Lublin.
Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, Warszawa.
Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin.
Wierzbicka A., 2007, Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Warszawa.
Zalizjak A. A. i in. 2005, Ključevye idei russkoj jazykovoj kartiny mira, Moskva.
|
W cyklu 2023L:
Jak w części "Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)". |
W cyklu 2024L:
Jak w części "Podstawowe informacje o przedmiocie (niezależne od cyklu)". |
Uwagi
|
W cyklu 2023L:
Język prowadzenia pomocniczy - polski. |
W cyklu 2024L:
Język prowadzenia pomocniczy - polski. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: