W poszukiwaniu arcydzieła 3105-WPA-SP
Geniusz tworzy arcydzieło. Dzięki jakim darom, boskim czy sile czerpanej z innych źródeł? Za jaką cenę? Czy potrzebuje do tego wiedzy, doświadczenia, pomocy? Czym różni się arcy-dzieło od dzieł „zwykłych“? Jak przebiegają najwyższej miary napięcia w procesie tworzenia i jakie są ich religijne odniesienia?
Czy jest sens szukać teorii tworzenia rozłożonych w czasie 2500 lat? Mimo wszystko tak, spotkania z wieloma rozmaitymi, odległymi od siebie, choć czasem zadziwiająco zbieżnymi, powtarzającymi się koncepcjami tworzenia, dają do myślenia. Arcydzieło mogło być wiązane z chorobą, szaleństwem, melancholią, opętaniem, boskim na-tchnieniem i żarem; mogło wymagać społecznego wykluczenia, naruszenia ładu moralnego, niebezpiecznych paktów.
Arcydzieło jako cel ostateczny mogło być dostępne tylko istotom boskim, wymagać ofiary ostatecznej, mogło nigdy nie powstać albo być dziełem ostatnim.
Dlaczego istotne jest z punktu widzenia historii kultury zrozumienie tej podstawowej relacji boga i człowieka, z której rodziły się rozmaite koncepcje s-tworzenia? Sięgając do różnego rodzaju źródeł, a także opracowań – religioznawczych, historycznoliterackich, antropologicznych, do przykładów z różnych sztuk, w tym filmu, uczestnicy będą mieli za zadanie raczej szukać mutacji powyższych pytań, niż oczywistych i utrwalonych odpowiedzi.
Pierwszy miesiąc zajęć wypełnią wykłady wstępne. W tym czasie też wybrane zostaną do opracowania przez studentów wątki, motywy, przykłady pozwalające rozpatrywać m.in.:
- antyczne i pozaeuropejskie mity, nowożytne teorie twórczości, i ich nowoczesne interpretacje;
- koncepcje ‘acheiropoeitos’, dzieła nie ludzką ręką uczynionego; także dzieła „przeklętego”;
- współczesne klisze dotyczące jednostki twórczej, miejsca i okoliczności tworzenia;
- obecność wyobrażeń genialności i arcydzieła w biografistyce i kulturze popularnej.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Zaliczenie: referat/ esej przygotowany w trakcie zajęć, złożony następnie w formie pisemnej. Aktywność dyskusyjna na konwersatorium.
Literatura
O. Bätschmann, Ausstellungskünstler. Kult und Karriere im Modernen Kunstsystem, Köln 1997.
- W. Bałus, Mundus melancholicus, Kraków 1996.
- E. Basara-Lipiec, Arcydzieło. Teoria i rzeczywistość, Warszawa 1997.
- H. Belting, The Invisible Masterpiece, Chicago 2001.
- W. Cahn, Arcydzieła. Studia z historii pojęcia,Warszawa 1988.
- P. Emison, Creating the „Divine“ Artist from Dante to Michelangelo, Leiden 2004.
- D. Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, Kraków 2005.
- M. Gołaszewska, Zarys estetyki, Warszawa 1983 [i wyd. następne].
- W. Juszczak, Sophia, w: tegoż, Fragmenty, Warszawa 1995.
- tegoż, Dzieło wyklęte według Bergmana, w: Obraz żywy, red. M. Poprzęcka, Warszawa 2015.
- R. Klibansky, E. Panofsky, F. Saxl, Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, Kraków 2009.
- A. Kowalczykowa, Ciemne drogi szaleństwa, Kraków 1978.
- E. Kris, O. Kurz, Die Legende vom Künstler, 1934 [i wersje w innych jęz.]
- J. Mitarski, Z dziejów melancholii, w: Z. Kępiński, Melancholia, Warszawa 1979.
-M. Poprzęcka, „Wielcy artyści“, „arcydzieła“ i inne słowa, w: tejże, Pochwała malarstwa, Gdańsk 2000.
W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976.
- M. i R. Wittkower, Born under Saturn. The Character and Conduct of Artists, London 1963.
- Th. Ziolkowski, Disenchented Images. A Literary Iconology, Princeton 1977.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: