Sztuka w służbie rewolucji naukowej 3105-SZWSRN-SP
Epoka nowożytna była świadkiem bezprecedensowego
napięcia pomiędzy intelektualnymi prądami przenikającymi
Europę. Opublikowanie w 1687 roku Philosophiae Principia
Mathematica Isaaca Newtona zadało ostateczny cios
arystotelesowskiej koncepcji kosmosu i tym samym
zachwiało dotychczasową wiedzą naukowo-teologiczną. W
tym samym czasie prowadzono również badania mające na
celu uniwersalny opis wszelkiej nauki i wiedzy dostępnej
człowiekowi w ramach prisca theologia. Pośród
protochemicznych doświadczeń ówczesnej alchemii, odkryć
i opisów astronomicznych, rozwoju nowoczesnej
historiografii, kartezjańskiego z ducha kwestionowania
wyuczonej wiedzy i starych autorytetów czy kabalistycznego
namysłu kosmograficznego i kosmogonicznego, sztuka
zajmowała ważną rolę wizualnego świadectwa. Wytwory
artystyczne stanowiły nie tylko precyzyjną ilustrację
doświadczeń, aparatury i mniej lub bardziej abstrakcyjnych
zjawisk, ale były również indywidualnymi głosami w
naukowej dyskusji. Wreszcie dzieło sztuki mogło stanowić
samo w sobie przedmiot wiedzy w myśl ówczesnych
koncepcji przypisujących naukowy charakter działalności
artystycznej.
Celem zajęć jest prześledzenie w wybranych zagadnieniach
wzajemnych relacji sztuki i nauki w epoce nowożytnej, ze
szczególnym naciskiem położonym na ikonografię
pojedynczych przedstawień lub ich grup. Omówienie
poszczególnych zagadnień poprzedzone będzie
wprowadzającymi prezentacjami uczestników zajęć,
najczęściej na przykładzie jednego dzieła sztuki.
Proponowany zakres tematyczny zajęć:
- Dekoracje nowożytnych bibliotek i gabinetów uczonych.
- Utylitaryzm i piękno – o aparaturze naukowej.
- Nowożytna kosmogonia.
- Nowożytna kosmografia.
- Matematyka w służbie sztuki.
- Dzieło sztuki jako potwierdzenie przekazu historycznego i
argument w sporach.
- Jezuici, naukowcy, artyści, mecenasi... – Athanasius
Kircher, Republika Listów i historia wiedzy.
- Sztuka w służbie etnografii – sztuka w służbie
kolonializmu.
- Artysta jako uczony.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student:
K2_W02: zna terminologię historyczno-artystyczną
dotyczącą mecenatu artystycznego i zjawisk pokrewnych na
poziomie rozszerzonym.
K2_W03: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę,
obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu
historii sztuki i innych nauk historycznych.
K2_W04: ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą do
specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu mecenatu
artystycznego, zjawisk pokrewnych i wybranych zagadnień
szczegółowych.
K2_W05: ma szczegółową wiedzę o głównych kierunkach
rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach
aktualnej historii sztuki.
K2_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,
selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne
źródła i sposoby.
K2_U04: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i
interpretację dzieła sztuki z zastosowaniem oryginalnych
podejść, uwzględniających nowe osiągnięcia historii sztuki,
w celu określenia jego znaczeń, oddziaływania społecznego i
miejsca w procesie historyczno-kulturowym.
K2_U06: umie formułować opinie krytyczne o wytworach
kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia oraz
umiejętność prezentacji opracowań krytycznych w różnych
formach.
K2_K01: jest gotów do odpowiedniego określenia
priorytetów służących realizacji określonego przez
siebie lub innych zadania.
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składać się będą: aktywność i
przygotowanie do zajęć (50%) oraz przygotowanie krótkiego
referatu wprowadzającego do dyskusji na temat wybranego
dzieła sztuki związanego z nauką (50%).
Literatura
A Universal Art. Hebrew Grammar Across Disciplines and
Faiths, ed. N. Vidro, I.E. Zwiep, J. Olszowy-Schlanger,
Leiden 2014.
Athanasius Kircher. The Last Man Who Knew Everything,
ed. P. Findlen, New York 2004.
M. Baldwin, Alchemy and the Society of Jesus in the
Seventeenth Century. Strange Bedfellows?, „Ambix”, 1993,
t. 40, nr 2, s. 41–64.
G. Bezza, Representation of the Skies and the Astrological
Chart, [w:] A Companion to Astrology in the Renaissance,
ed. B. Dooley, Leiden 2014, s. 59–86.
J.M. Broderick, Custodian of wisdom. The Marciana
Reading Room and the Transcendent Knowledge of God,
„Studi veneziani”, 2016, t. 73, s. 15–94.
C.H. Clough, Art as Power in the Decoration of the Study of
an Italian Renaissance Prince. The Case of Federico Da
Montefeltro, „Artibus et Historiae”, 1995, t. 16, nr 31, s.
19–50.
A.C. Crombie, Experimental Science and the Rational Artist
in Early Modern Europe, „Daedalus”, 1986, t. 115, nr 3, s.
49–74.
G. De Mûelenaere, Early Modern Thesis Prints in the
Southern Netherlands. An Iconological Analysis of the
Relationships Between Art, Science and Power,
Leiden–Boston 2022.
J. Godwin, Athanasius Kircher's Theatre of the World,
London 2009.
M. Górska, Astronomia i polityka w dekoracji pałacu
wilanowskiego, [w:] Poezja i astronomia, red. B. Burdziej,
G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006, s. 167–198.
E. Grant, Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w
kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym,
tłum. T. Szafrański, Warszawa 2005.
Ikonographie der Bibliotheken, Hrsg. C.P. von Warncke,
Wiesbaden 1992.
E. Jorink, B. Ramakers, Undivided Territory. „Art” and
„Science” in the Early Modern Netherlands, „Nederlands
Kunsthistorisch Jaarboek”, 2011, t. 61, s. 6–32.
M. Kemp, The Science of Art. Optical Themes in Western
Art from Brunelleschi to Seurat, New
Haven–London 1990.
E. Larsen, Descartes and the Rise of Naturalistic Landscape
Painting in 17th Century Holland, „Art Journal”, 1964, t. 24,
nr 1, s. 12–17.
M. Mencfel, Skarbce natury i sztuki. Prywatne gabinety i
osobliwości, kolekcje sztuki i naturaliów na Śląsku w
wiekach XVII i XVIII, Warszawa 2010.
M. Pelc, Illustrium imagines. Das Porträtbuch der
Renaissance, Leiden–Boston–Köln 2002.
K. Targosz, Jedność nauki i sztuki w dziele Jana Heweliusza,
„Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1976, t. 21, nr 4, s.
625–648.
The Arts of 17th-Century Science. Representations of the
Natural World in European and North American Culture, ed.
C. Jowitt, D. Watt, London 2002.
V.P. Tschudi, Baroque Antiquity. Archaeological
Imagination in Early Modern Europe, New York 2017.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: