Śmierć i upamiętnienie władcy w nowożytnej Polsce 3105-LSIUW-K
Zajęcia podzielone na dwie części. W pierwszej na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych zostaną omówione i zanalizowane przebieg i artystyczna oprawa uroczystości pogrzebowych ze szczególnym uwzględnieniem królów Polski. Część druga będzie poświęcona na analizę różnorodnych dzieł upamiętniających zmarłych. Na wybranych przykładach zostaną przedstawione stosowane rozwiązania formalne, przekazywane treści i sposoby prezentacji zmarłego.
Zajęcia zdalne przeprowadzane w czasie rzeczywistym i zajęcia w sali, zgodnie z planem zajęć na r. ak. 2022/23.
Zajęcia prowadzone z użyciem narzędzi do spotkań on-line dostępnych na Uniwersytecie Warszawskim (Google Meet).
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zrealizowaniu zajęć student:
K_W02
Zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą komemoratywnych dzieł sztuki, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków przechowywania.
K_W04
Ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu sztuki sepulkralnej w nowożytnej Polsce w ujęciu chronologicznym, tematycznym i problemowym, w zakresie najważniejszych artystycznych kierunków, ruchów, tendencji, środowisk
K_W16
Ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze
K_W17
Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła
K_U01
Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby
K_U04
Potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów nowożytnej sztuki sepulkralnej w Polsce (pod względem techniki, tematu, typologii, chronologii, stylistyki, genezy, atrybucji) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym, umie opisać dzieła omawianego okresu identyfikując i wartościując zjawiska i problemy szczególnie istotne
K_U06
Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego
K_U07
Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków
K_U010
Posiada umiejętność przygotowywania typowych prac w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł
K_U011
Posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie historii sztuki oraz innych źródeł
K_U13
Potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę na podstawie obecności, uczestnictwa w zajęciach, krótkich testów przeprowadzanych na każdych zajęciach dotyczących zagadnień omawianych na zajęciach poprzednich.
Literatura
Źródła
Cui contingit nasci, restat mori: wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005.
Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575-1595, wyd. H. Barycz, Kraków 1930.
Kromer M., Mowa na pogrzebie Zygmunta I oraz O pochodzeniu i o dziejach Polaków księgi XXIX i XXX, wstęp, przekład i oprac. J. Starnawski, Olsztyn 1982, s. 105-220.
Orzechowski S., Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1972, s. 278-285 [Obchód pogrzebu Jana Tarnowskiego]
Starowolski S., Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655.
Testamenty szlachty krakowskiej XVII – XVIII w. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650-1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997.
Opracowania
Biłozór-Salwa M., Musicus mortalis – Musical Iconography and the Baroque Conceit, „Musicology Today” 2009, [Polish Studies on Baroque Music, ed. by Sz. Paczkowski, A. Ryszka-Komarnica], s. 178-195. http://files.musicologytoday.hist.pl/files/Musicology_Today/Musicology_Today-r2009-t6/Musicology_Today-r2009-t6.pdf.
Chrościcki Juliusz A., Pomniki sławy żołnierskiej od kurhanów i piramid z kości do monumentalnych dekoracji pogrzebowych (XV-XVIII w.) [w:] I podaje wiek wiekowi. Tradycje chrześcijańskie w dziejach polskiego oręża, Katalog wystawy, Muzeum Wojska Polskiego (wrzesień 2001 – marzec 2002).
Chrościcki J. A., Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974 http://otworzksiazke.pl/ksiazka/pompa_funebris/.
Gryglewski P., Vetusta Monumenta: szlacheckie mauzoleum od połowy XV do XVII w., Łódź 2002.
Janicki M., Chorągwie nagrobne czyli nagrobki chorągiewne i rycerski obrządek pogrzebowy, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, 39: 1998, s. 77-102.
Janicki M., Pochówki i pamięć poległych (XIV-XVII w.), „Napis”, 7: 2001, s. 57-77.
Karpowicz M., Przemiany mentalności na przykładzie nagrobków w XVIII w., w: Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz 1994, s. 175-199.
Kicińska U., Wzorzec szlachcianki w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku, Warszawa 2013.
Kowalczyk J., Polskie portrety „all'antica" w plastyce renesansowej, w: Treści dzieła sztuki : Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 121-136.
Kozina Irma, Polskie chorągwie nagrobne i ich związek z ideą militis christiani, „Nasza Przeszłość” , 74: 1990.
Kret W., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisleniego, „Rocznik Warszawski”, 1975, s. 41-66.
Łoziński J.Z., Grobowe kaplice kopułowe w Polsce 1520-1620, Warszawa 1973.
Matwijów M., Pogrzeb królowej Ludwiki Marii we wrześniu 1667 r., [w:] Studia i materiały z dziejów nowożytnych, red. L. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław 1995, s. 64-86.
Miks-Rudkowska N., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy. Z badań nad twórczością G.B. Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 4: 1968, z. 4, s. 419-434.
Nestorow R., „Magna pompa et splendido apparatu”. Ceremonia pogrzebowa Adama Mikołaja Sieniawskiego we Lwowie i Brzeżanach w r. 1726, w: Sztuka kresów wschodnich, t. 6, red. A. Betlej, P. Krasny, współpraca J. Wolańska, M. Biernat, Kraków 2006, s. 225-241.
Nie wszystek umrę. Pamięć o zmarłych w kulturze staropolskiej, red. A. Jankowski, A. Kolnder, Bydgoszcz 2015.
Nowaszczuk J., Miejsca wspólne łacińskich epitafiów epoki renesansu, Szczecin 2007.
Nowaszczuk J., Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.
Osiecka-Samsonowicz H., „Z wielką pompą do nieba” – pogrzebowe „theatrum” w Rzeczypospolitej w XVIII wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 44: 2019, s. 205-214. http://journals.pan.pl/Content/114607/PDF/RHS+XLIV+2019+14-H.Osiecka-Samsonowicz.pdf?handler=pdf.
Panofsky E., Tomb Sculpture. Its Changing Aspects from Ancient Egypt to Bernini, London 1992.
Skwara M., „Miejsca wspólne” polskiej poezji i sztuki funeralnej XVI i początku XVII wieku, Szczecin 1994.
Skwara M., Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Gdańsk 2009.
Sulewska R., Warszawskie uroczystości pogrzebowe królów i ich rodzin w XVI i XVII wieku. Ceremoniał, przestrzeń, oprawa plastyczna, „Rocznik Historii Sztuki”, 44: 2019, s. 179-204. http://journals.pan.pl/dlibra/publication/131208/edition/114606/content.
Vanitas: portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, Kat. wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, listopad 1996 - luty 1997, Poznań 1996.
Żukowski J., Z majestatu pańskiego na żałobne mary. Polskie i europejskie egzekwie królowej Cecylii Renaty (1644), „Kronika Zamkowa”, 1-2/63-64/2012, s. 79-125.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: