Zapisać teraźniejszość? Lata dwudzieste XXI wieku w literaturze i krytyce literackiej 3007-S1A3S-PS

Sowa Minerwy – wiemy od Hegla – ma w zwyczaju wylatywać o zmierzchu. Za pomocą tego zmyślnego stwierdzenia niemiecki filozof orzekał o statusie naszej zbiorowej świadomości. Zwykle zyskujemy ją późno, kiedy już coś się dokona, kiedy się wydarzy, my zaś dopiero po fakcie możemy rozpoznawać rzeczywisty sens i kształt wydarzenia. A gdyby tak, mimo tej heglowskiej przestrogi, spróbować trzymać rękę na pulsie naszego „teraz”? Czy można by potraktować literaturę jako czujny przyrząd pomiarowy, rodzaj sejsmografu, który uchwytuje niezauważalne w inny sposób drgania? Gombrowicz, pisarz, który uchwytywał je jak mało kto w historii literatury, dostarcza nam w tym względzie ważnej wskazówki. Z jednej strony autor „Kosmosu” niczego nie lęka się bardziej niż anachronizmu. Jedynie zdolność trzymania ręki na pulsie współczesności może uczynić z pisarstwa coś więcej niż stylistyczną szaradę. Z drugiej jednak strony literacki radar, który wychwytuje tylko to, co aktualne, może stępić zdolność odbierania innych sygnałów, zakleszczając pisarstwo w topornej doraźności. A przecież – ostrzega Gombrowicz – „śpiew przyszłości nie urodzi się pod piórem zanadto związanym z czasem teraźniejszym”. Jak rozwikłać ten dylemat? Jak wydostać się z klinczu? W jaki więc sposób zarówno zachowywać kontakt ze współczesnością poprzez bycie „na czasie”, jak i nie redukować literatury do publicystycznej bieżączki? „Wsłuchiwać się w swój czas? Tak. Ale nie – poddawać się czasowi”.
Seminarium będzie próbą wyciągnięcia konsekwencji z tej salomonowej wskazówki Gombrowicza. Zastanowimy się nad tym, w jaki sposób literatura może konfrontować się z kluczowymi doświadczeniami współczesności, nie rezygnując przy tym z własnej literackości. Pandemia, lęki apokaliptyczne, katastrofa klimatyczna, technofeudalizm, cyfrowa rewolucja technologiczna, polityki tożsamości, nowe formy ekspresji płciowej i seksualnej – oto nasz teren działania.
Wspólnie postaramy się więc wsłuchiwać w nasz czas, starając się mu zarazem nie poddawać.

Założenia (opisowo)

Seminarium ma charakter warsztatu przygotowującego osoby w nim uczestniczące do napisania pracy licencjackiej, przede wszystkim w postaci własnego tekstu prozatorskiego albo projektu krytycznoliterackiego. Nie zniechęcam jednak również osób, które byłyby zainteresowane stworzeniem pracy o charakterze badawczym. Celem seminarium będzie więc zapoznanie osób w nim uczestniczących z najważniejszymi elementami pracy twórczej i naukowej, a także przygotowanie do formułowania problemów badawczych oraz poprawnego użycia narzędzi filologicznych przy jednoczesnym dostarczeniu wiedzy na temat najbardziej aktualnych tendencji polskiej prozy oraz zakresu dyskusji krytycznoliterackich. Kluczowym elementem seminarium będą prezentacje przygotowywanych w jego ramach fragmentów prac licencjackich.

Koordynatorzy przedmiotu

Piotr Sadzik

Rodzaj przedmiotu

seminaria licencjackie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

WIEDZA. Student/ka zna i rozumie:
- zasady prawa autorskiego.

UMIEJĘTNOŚCI. Student/ka potrafi:
- wykorzystywać wiedzę z zakresu literatury najnowszej, stosując ją w zakresie własnych prac badawczych,
- posługiwać się narzędziami poetyki i teorii literatury,
- redagować i korygować teksty,
- przygotować własne teksty krytycznoliterackie,
- korzystać z narzędzi literaturoznawstwa,
- korzystać z narzędzi językoznawstwa,
- operować językiem obcym podczas własnych poszukiwań badawczych,
- zarysować różnorodność dyskusji we współczesnej polskiej krytyce literackiej,
- prowadzić podstawowe prace badawcze obejmujące najnowszą literaturę polską oraz krytykę literacką.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE. Student/ka jest gotów/gotowa do:
- otwartości na oceny i opinie na temat własnych tekstów,
- samodzielnego kształtowania własnego warsztatu pisarskiego lub krytycznoliterackiego.

Kryteria oceniania

Podstawę zaliczenia stanowi terminowe złożenie pracy dyplomowej oraz aktywność i bieżące przygotowanie do zajęć.
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione.
Korzystanie z narzędzi SI dozwolone jest tylko za zgodą prowadzącego i na zasadach ustalonych z prowadzącym.

Nakład pracy i punkty ECTS:
2 ECTS – udział w zajęciach (60 godz.)
5 ECTS – bieżące przygotowanie do zajęć (150 godz.)
5 ECTS – napisanie pracy dyplomowej (150 godz.)

Literatura

BIBLIOGRAFIA (lista będzie ulegać modyfikacjom w zależności od potrzeb osób uczestniczących w zajęciach oraz od wybranej przez nie tematyki prac dyplomowych)

Literatura podmiotu

Małgorzata Żarów, Zaklinanie węży w gorące wieczory
Łukasz Krukowski, Mam przeczucie
Mateusz Górniak, Trash story
Marta Kozłowska, Berdyczów
Marcin Polak, Bogowie śpiewają
Anouk Herman, right into pod tramwaj
Inga Iwasiów, Późne życie
Damian Kowal, Ćwirowidło
Dorota Kotas, Czerwony młoteczek

Literatura przedmiotu

Bernard Stiegler, Wstrząsy. Głupota i wiedza w XXI wieku
Anna Cieplak, Michał Krzykawski, Czytać, pisać, uważać
Olga Wróbel, O sobie
Adam Wrotz, Czy bohater polskiej powieści kupił już sobie komputer?

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3007-S1A3S-PS w USOSweb