Dzienniki intymne w Polsce (XVIII-XX wiek) 3007-C461ES1
Od pewnego już czasu literatura dokumentu osobistego cieszy się coraz większym zainteresowaniem polskich badaczy, zwłaszcza prowadzone w XX wieku dzienniki ludzi pióra. Nas interesować będzie przede wszystkim problem dziennika intymnego, a także innych ego dokumentów, które określić można terminem „intymny”- przy różnych zresztą definicjach tego pojęcia – pamiętniki, szkicowniki, zielniki, także korespondencja. Przyjrzymy się im zarówno z perspektywy teoretycznej, praktyki prowadzenia w XVIII, XIX i XX wieku dzienników, a także tekstu śledząc coraz czytelniej (od XVIII wieku) ujawniające się przemiany i stopniowe odsłanianie tego, co intymne. Śledzić będziemy pojawianie się nowych odmian i funkcji diariusza (np. dziennika choroby, a także innych dokumentów osobistych). Spojrzenie zaś na współczesne dzienniki z perspektywy praktyki prowadzenia diariuszy co najmniej sprzed 200 lat pokaże szereg zmian w pisaniu o przestrzeni intymnej (nowe tematy, emocje, język), drogę formowania się refleksji, terminów, stylu i tematyki dotyczącej ujawnianej coraz wyraźniej na kartach dzienników kondycji cielesnej, fizycznej i psychicznej samego diarysty. Zmiany obejmują przesunięcie granic między tym, co niegdyś należało do przestrzeni ściśle osobistej, intymnej, a dziś staje się, wraz z decyzją o druku, fragmentem sceny publicznej. Pracować będziemy przede wszystkim na materiałach nieznanych, dotąd nieopublikowanych, rękopiśmiennych wydobytych z archiwów państwowych i prywatnych. Problem archiwum, archiwizowania, archiwisty, ale też roli materialności źródeł w badaniach nad ego dokumentami stanie się zresztą odrębnym tematem analizowanym na seminarium. Możliwe są prace interpretacyjne, jak i edytorskie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA Student/ka zna i rozumie:
1. w stopniu pogłębionym terminologię, teorie i metodologie z zakresu historii literatury, teorii literatury, ze szczególnym uwzględnieniem terminologii i metodologii dotyczącej badań nad literaturą dokumentu osobistego, w tym diarystyki;
2. w stopniu pogłębionym metody interpretacji i analizy tekstów literackich, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki literatury dokumentu osobistego;
3. w stopniu pogłębionym dynamikę rozwoju formy dziennika i jego funkcji, tematyki, praktyk pisarskich (od XVIII do XX w.) w szerszym kontekście kulturowym;
4. konteksty społeczne, polityczne i kulturowe, w tym literackie mające wpływ na rozwój i przemiany diarystyki;
5. zjawiska/procesy mające wpływ na wykształcanie się przestrzeni prywatnej, osobistej i intymnej w literaturze dokumentu osobistego.
UMIEJĘTNOŚCI Student/ka potrafi:
1. samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do prowadzenia badań naukowych; wyszukiwać, analizować, selekcjonować informacje pochodzące z badanych źródeł i opracowań w swoich badaniach;
2. uczestniczyć w badaniach naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego
3. oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł;
4. scharakteryzować zmiany zachodzące w rozwoju polskiej diarystyki okresu XVIII-XXI w. i powiązać je z szerszym kulturowym i literackim kontekstem.
5. wskazać stopniowe ujawnianie się kategorii intymności w ego-dokumencie epoki, także ikonograficznym (od przełomu XVIII/XIX po XX/XXI wiek).
6. zdefiniować terminy intymny - prywatny i wskazać ich miejsce w przestrzeni obyczajowej i kulturowej, także literackiej XVIII, XIX oraz XX wieku;
7. w samodzielny i krytyczny sposób badać, omawiać oraz interpretować wybrane ego-dokumenty w szerszym kontekście literackim i kulturowym;
8. w stopniu pogłębionym stosować w dyskursie naukowym i własnych pracach badawczych poznaną terminologię, ujęcia teoretyczne i metodologiczne właściwe dla literaturoznawstwa
9. pisać samodzielne prace badawcze z zakresu literaturoznawstwa przy wykorzystaniu właściwego doboru literatury przedmiotu;.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE Student/ka jest gotów/gotowa do:
1. profesjonalnego organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich działań naukowych;
2. krytycznej analizy treści i formy opracowywanych materiałów źródłowych, w tym dzienników;
3. podjęcia merytorycznej dyskusji, prezentowania grupie wyników swoich badań i tworzenia wspólnych projektów;
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia seminarium jest:
1. Obecność, przygotowanie i aktywny udział w zajęciach (możliwe 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze).
2. Przygotowanie projektu pracy magisterskiej.
Podział pracy studenta na sem. mag. I rok (15 ECTS):
300 godzin - udział w zajęciach i przygotowanie się do zajęć (10 ECTS)
150 godzin - konspekt, koncepcja pracy lub jeden rozdział (5 ECTS).
Korzystanie z narzędzi SI dozwolone jest tylko za zgodą prowadzącego i na zasadach ustalonych z prowadzącym.
Literatura
Bieńko M., Intymne i prywatne praktyki codzienności. Studium socjologiczne, 2013.
Czermińska M., Autobiograiczny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, 2000.
Demetrio D.., Autobiograia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. Anna Skolimowska, przedm. Olga Czerniawska, 2000.
Didier B., Journal intime, Presses universitaires de France, Paris 1976.
Lejeune Ph., Drogi zeszycie…, drogi ekranie…. O dziennikach osobistych, tłum. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie. Wybór, wstęp, opracowanie P. Rodak, 2011.
Lejeune Ph., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiograii, red. R. Lubas- -Bartoszyńska, tłum. W. Grajewski, S. Jaworski, A. Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, 2007.
Luhmann N, Semantyka miłości. O kodowaniu intymności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
Łopatyńska L., Dziennik intymny, jego odmiany i przemiany, „Prace Polonistyczne”, seria VIII, Łódź 1950.
Milecki A., Forma dziennika w literaturze francuskiej. Z dziejów form artystycznych w literaturze francuskiej, 1994.
Publiczne, prywatne, intymne w kulturze XVIII wieku, red. Teresa Kostkiewiczowa, Warszawa 2014.
Rodak P., Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku,. 2011.
Stuhr J., Tak sobie myślę Dziennik czasu choroby. 2012 ( lub Kofta K., Lewa, wspomnienie prawej z dziennika, 2013).
Wichrowska E., Badacz w archiwum i archiwum badacza. Paradoks archiwalny „Pamiętnik Literacki” 2021, z. 2.
Wichrowska E., Świadectwo dzienników choroby (XVIII/XIX w.), "Teksty drugie" 2021, nr 1, s. 117–137.
Wichrowska E. „Twoja śmierć”. Początki dziennika intymnego w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku,, Warszawa 2012.
Wichrowska E. Zapisy codzienności... O dziewiętnastowiecznych dziennikach choroby i osobistych szkicownikach malarskich, Warszawa 2023.
Niedrukowane dzienniki z I polowy XIX wieku, także szkicowniki, zielniki, korespondencja z archiwów państwowych i prywatnych.
Drukowane ego-dokumenty (literatura dokumentu osobistego).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: