Język w kontekście społecznym 3003-JKS
Język w kontekście społecznym nabiera cech, których nie przejawia poza jakimkolwiek użyciem (na poziomie systemu językowego) czy w ramach typowych użyć (opisywanych przez fundamentalne teorie pragmatyczne). W użyciu społecznym język staje się narzędziem współpracy, ale też walki, integracji wspólnoty, ale też wykluczania z niej, przekazywania wiedzy, ale też szerzenia propagandy…
W ramach zajęć będziemy eksplorować te przeciwstawne wymiary funkcjonowania języka w społeczeństwie. W ramach kilku modułów poruszymy następujące zagadnienia:
1. faktu, źródeł i konsekwencji różnorodności języków;
2. poprawności, grzeczności i dyskryminacji językowej;
3. roli języka w zakresie utrwalania i przekazywania wiedzy;
4. językowych mechanizmów wywierania wpływu (argumentacja, perswazja, manipulacja, nowomowa, propaganda);
5. społecznych konsekwencji rozwoju narzędzi maszynowego przetwarzania tekstu i najnowszych osiągnięć w tej dziedzinie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- zna terminologię językoznawczą z zakresu pragmatyki i socjolingwistyki
- zna i rozumie złożony charakter zjawisk językowych i dyskursywnych
Nabyte umiejętności:
- potrafi określić źródła i konsekwencje społecznego rozwarstwienia języka
- analizuje różnorodne zjawiska składające się na komunikację społeczną, wykorzystując kategorie z zakresu pragmatyki i socjolingwistyki
Nabyte kompetencje społeczne:
- dostrzega mnogość funkcji wypowiedzi i ich społeczne znaczenie
- z szacunkiem odnosi się do różnic językowych i kulturowych warunkujących komunikację społeczną
Kryteria oceniania
- Krótkie prace i wypowiedzi pisemne – 30%
- Testy cząstkowe – 30%
- Końcowy test pisemny lub projekt końcowy – 40%
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze.
Literatura
Bugajski M., Język w komunikowaniu, Warszawa 2007.
Handke K., Socjologia języka, Warszawa 2008.
Wierzbicka A., Gwary, żargony, style, [w:] Warianty języka, red. J. Bartmiński, J. Szadura, Lublin 2003, s. 126–132.
Van Herk G., What Is Sociolinguistics?, Oxford 2012.
Tokarski R., Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2014.
Cruse A., Meaning in Language. An Introduction to Semantics and Pragmatics, Oxford, New York 2004.
Łaziński M., O paniach i panach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich symetria rodzajowo-płciowa, PWN 2006.
Michalak D., Linde-Usiekniewicz J., Argumenty w debacie o słowie na M. jako przejaw ideologii językowych, „Socjolingwistyka” 2022, t. 36, nr 1, s. 29–44.
Etyka słowa. Wybór opracowań: t. 1, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina, Lublin 2017.
Głowiński M., Nowomowa po polsku, Warszawa 1990.
Pisarek W., O mediach i języku, Kraków 2007.
Rusinek M., Kłosińska K., Dobra zmiana, czyli jak się rządzi światem za pomocą słów, Kraków 2019.
Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja, Gdańsk 2006.
Kochan M., Pojedynek na słowa: techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.
Lewiński P., Neosofistyka. Argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej, Wrocław 2012.
Pruś J., Argumenty semantyczne. Pojęcie, podział i kryteria oceny, Kraków 2025.
Berger J., The Catalyst. How to Change Anyone’s Mind, New York 2020.
Matczak M., Jak mówić prostym językiem o ważnych sprawach, https://www.youtube.com/watch?v=y4snLIv3Szs
Nowak P., Rutkowski M., Plain Polish and the Natural Order of Things in Public Communication, „Socjolingwistyka” 2022, t. 36, nr 1, s. 201–213.
Pinker S., Piękny styl, Sopot 2016.
3Blue1Brown (Sanderson G.), But What Is a GPT? Visual Intro to Transformers, https://www.youtube.com/watch?v=wjZofJX0v4M
Kisielewicz A., Sztuczna inteligencja i logika, Warszawa 2014.
Abdullah M., Madain A., Jararweh Y., ChatGPT: Fundamentals, Applications and Social Impacts, [w:] 2022 Ninth International Conference on Social Networks Analysis, Management and Security (SNAMS), doi: 10.1109/SNAMS58071.2022.10062688.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: