"Ale urwał!" Kto, komu i co? - leksyka i frazeologia współczesnej polszczyzny. 3003-C4TN-KJ1
Celem konwersatorium jest pogłębienie wiedzy studentów filologii polskiej dotyczącej frazeologii oraz wyrobienie (bądź pogłębienie) umiejętności analizy i krytycznego opracowania materiału frazeologicznego. Celowi temu podporządkowane są zarówno proponowane tematy, lektury i bazy materiałowe, jak i metody dydaktyczne.
Problematyka zajęć pozwoli na:
- zapoznanie uczestników z najważniejszymi koncepcjami (modelami) frazeologii obecnymi w polskiej lingwistyce (zagadnienia znane studentom z pierwszych lat studiów polonistycznych zostaną znacznie pogłębione i rozszerzone),
- omówienie najważniejszych polskich słowników frazeologicznych (zestawienie ich koncepcji i sposobu realizacji),
- przybliżenie sposobu przedstawiania związków frazeologicznych w słownikach ogólnych języka polskiego (w ujęciu porównawczym),
- omówienie źródeł współczesnej polskiej frazeologii (w zakresie pogłębionym w stosunku do realizacji tego tematu na studiach I stopnia),
- zapoznanie się z najstarszą i najnowszą warstwą frazeologii obecną we współczesnej polszczyźnie (na podstawie poświęconych temu zagadnieniu źródeł leksykograficznych oraz baz danych Obserwatorium Językowego UW),
- zapoznanie się z funkcjami semantycznymi i komunikacyjnymi frazeologii (w tym: rozpoznanie w niej narzędzia językowego służącego profilowaniu pojęć, tabuizacji treści, wyrażaniu ekspresji, wartościowaniu obiektów rzeczywistości),
- zapoznanie się z mechanizmami językowymi i tekstowymi służącymi rozbrajaniu siły frazeologizmów,
- analizę sposobów funkcjonowania frazeologii w wybranych mediach.
Zagadnienia omawiane na zajęciach będą komplementarnie zestawione z pracą warsztatową, której efekty mogą się stać m.in. podstawą publikacji w słowniku neologizmów polskich OJ UW.
Dobór zagadnień może zmienić się w zależności do cyklu kształcenia.
Uczestnictwo w konwersatorium wymaga od studentów umiejętności płynnego posługiwania się językiem polskim w formie mówionej i pisanej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Wymagania (lista przedmiotów)
Założenia (lista przedmiotów)
Tryb prowadzenia
Ogólnie: w sali zdalnie | W cyklu 2024L: zdalnie w sali |
Efekty kształcenia
Po ukończeniu konwersatorium studenci:
- znają w stopniu pogłębionym najważniejsze koncepcje frazeologii obecne w polskiej lingwistyce i sprawnie posługują się terminologią związaną z tymi koncepcjami,
- znają najważniejsze polskie słowniki frazeologiczne i umieją je scharakteryzować,
- wiedzą, w jaki sposób zasób polskiej frazeologii jest przedstawiany w najważniejszych słownikach języka polskiego i umieją przedstawić te rozstrzygnięcia leksykograficzne w sposób porównawczy,
- znają najstarszą i najnowszą warstwę frazeologii obecną we współczesnej polszczyźnie,
- znają źródła polskiej frazeologii i potrafią je przedstawić na podstawie bogatej bazy materiałowej,
- znają i rozumieją semantyczne i komunikacyjne funkcje związków frazeologicznych oraz sposoby ich wykorzystania w wybranych mediach,
- mają rozwiniętą umiejętność analiz materiału leksykalnego (frazeologicznego) wyekscerpowanego ze źródeł różnego typu,
- mają rozwiniętą umiejętność indywidualnej i grupowej pracy o charakterze warsztatowym,
- potrafią, kierując się wskazówkami wykładowcy, samodzielnie zdobywać wiedzę i w komunikatywny sposób prezentować ją grupie.
Kryteria oceniania
Nakład pracy i punkty ECTS:
- udział w zajęciach: 30 godzin (1 ECTS);
- przygotowanie do zajęć (lektury, zbieranie i analiza danych leksykograficznych, zbieranie i analiza danych materiałowych pozaleksykograficznych, praca zespołowa): 120 godzin (4 ECTS);
- prezentacja podczas zajęć wyników pracy indywidualnej i zespołowej: 30 godzin (1 ECTS);
- przygotowanie materiału – podstawy do publikacji leksykograficznej w słowniku neologizmów polskich OJ UW: 30 godzin (1 ECTS).
Podstawę zaliczenia konwersatorium stanowi:
- aktywność na zajęciach,
- przygotowanie i przedstawienie prac analitycznych (materiałowych) zgodnie z ustaleniami poczynionymi na forum grupy.
Student ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.
Jeśli student ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie zalicza zajęć.
Jeśli student chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).
Student ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
a. pkt. 17 par. 2,
b. pkt. 4.5 par. 17,
c. par. 33.
Jeśli student chce (na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.
Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Literatura
SŁOWNIKI
Bańko M. (red.), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa 2000.
Bańko M., Słownik porównań, Warszawa 2004.
Bąba S., Liberek J., Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Warszawa 2002.
Czeszewski M., Foremniak K., Ludzie i miejsca w języku. Słownik frazeologizmów eponimicznych, red. nauk. M. Bańko, przedm. R. Sulima, Warszawa 2011.
Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa 1958–1969, https://doroszewski.pwn.pl/.
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4. Warszawa 2003.
Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
Godyń A., Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego, Warszawa 1995.
Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A. (oprac.), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa 2005.
Krasnowolski A., Słowniczek frazeologiczny. Poradnik dla piszących, Warszawa 1899.
Kubiak-Sokół A., Słownik frazeologiczny PWN, Warszawa 2019.
Mosiołek-Kłosińska K., Ciesielska A., W kilku słowach: słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 2001.
Müldner-Nieckowski P., Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 2003.
Piela A., Słownik frazeologizmów z archaizmami. Pamiątki przeszłości, Warszawa 2018.
Puda-Blokesz M., Po nitce do kłębka. Mały słownik mitologizmów frazeologicznych języka polskiego, Kraków 2015.
Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1–2. Warszawa 1967–1968.
Słownik neologizmów polskich Obserwatorium Językowego UW, Warszawa 2020–, https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/czym-jest-slownik-neologizmow-polskich/,
Żmigrodzki P. (red.), Wielki słownik języka polskiego, Kraków 2007–, https://www.wsjp.pl/.
ARTYKUŁY I KSIĄŻKI NAUKOWE
Bańko M., Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, Warszawa 2001 (wybrane rozdziały).
Bogusławski A., O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 1976, z. 8, s. 356-364.
Bogusławski A., Uwagi o pracy nad frazeologią [w:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej III, red. Red. Z. Saloni, Białystok 1989, s. 13-30.
Chlebda W., Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Łask 2003 (wybrane rozdziały).
Chlebda W., Skrzydlate słowa a frazeologia [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 9-20.
Chlebda, Frazeologia w reklamie i reklama we frazeologii [w:] Problemy frazeologii europejskiej I, red. A.M. Lewicki, Warszawa 1996, s. 57-68.
Czerepowicka M., Wielowyrazowe jednostki leksykalne w polszczyźnie. Studium leksykograficzne, Olsztyn 2023 (wybrane rozdziały).
Fliciński P., Frazeologia w „Wielkim słowniku języka polskiego” a zasób związków idiomatycznych współczesnej polszczyzny [w:] Nowe studia leksykograficzne 2, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, Kraków 2008.
Fliciński P., Sposoby pomnażania współczesnego zasobu frazeologicznego polszczyzny [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 21-32.
Grochowski M., Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń 1982 (wybrane rozdziały).
Koziara S., Biblizmy frazeologiczne w zasobach współczesnej polszczyzny [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 99-119.
Krawczyk-Tyrpa A., Tabu i eufemizmy we frazeologii [w:] Problemy frazeologii europejskiej I, red. A.M. Lewicki, Warszawa 1996, s. 81-92.
Lewicki A.M., Studia z teorii frazeologii, Łask 2003 (wybrane rozdziały).
Lewicki A.M., Wszystko na sprzedaż. Frazeologizmy jako tworzywo sloganów reklamowych [w:] Problemy frazeologii europejskiej I, red. A.M. Lewicki, Warszawa 1996, s. 69-79.
Liberek J., Zmiany w zasobie frazeologicznym współczesnej polszczyzny [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 33-56.
Majkowska G., Funkcje frazeologizmów w tekstach publicystycznych [w:] Problemy frazeologii europejskiej I, red. A.M. Lewicki, Warszawa 1996, s. 39-47.
Mosiołek-Kłosińska K., Innowacje frazeologiczne jako źródło powstawania nowych jednostek leksykalnych [w:] Problemy frazeologii europejskiej V, Lublin 2002, s. 21-34.
Müldner-Nieckowski P., Frazeologia poszerzona, Warszawa 2007 (wybrane rozdziały).
Nowakowska B., Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie, Kraków 2005.
Pajdzińska A., Przydatność frazeologizmów w badaniu językowego obrazu świata [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 87-97.
Pajdzińska A., Studia frazeologiczne, Łask 2006 (wybrane rozdziały).
Puda-Blokesz M., Frazeologizmy pochodzenia mitologicznego w języku polskim (zasób, stan i perspektywy opisu) [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria, zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań 2010, s. 121-141.
Skorupka S., Typy połączeń frazeologicznych, „Poradnik Językowy” 1952, z. 5, s. 12-20.
Skorupka S., Z zagadnień frazeologii. Bogactwo frazeologiczne języka, „Poradnik Językowy” 1953, z. 8, s. 3-11.
Węgrzynek K., Związki frazeologiczne w „Wielkim słowniku języka polskiego” [w:] Nowe studia leksykograficzne, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, Kraków 2007.
Dobór lektur może zmienić się w zależności do cyklu kształcenia.
|
W cyklu 2024L:
SŁOWNIKI ARTYKUŁY I KSIĄŻKI NAUKOWE Dobór lektur może zmienić się w zależności do cyklu kształcenia. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: