Opracowanie językowe tekstu naukowego 3003-11B1OJ
1. Posługiwanie się wyróżnikami stylu naukowego (jak: wyrażenia nominalne, składnia interpretacyjna, strona bierna, formy bezosobowe, my inkluzywne, spójniki skorelowane, przewaga hipotaksy nad parataksą, leksykalne wyznaczniki pewności sądu). Styl naukowy teoretyczny a popularny. Styl dyskursywny w humanistyce. Wpływy stylu potocznego na styl naukowy – najczęstszy błąd stylistyczny w pracach dyplomowych magisterskich i licencjackich.
2. Rozprawa naukowa. Tytuł a temat rozprawy. Jaki tytuł? Błędy w formułowaniu tytułu. Struktura rozprawy naukowej. Wewnętrzna organizacja (rozdziały, paragrafy, akapity). Akapit – sposoby jego konstruowania, spójność wewnątrzakapitowa i zewnątrzakapitowa. Rozdział wprowadzający i rozdział kończący rozprawę (co powinny zawierać?). Normatywna analiza językowa fragmentów prac magisterskich i licencjackich – problemy kompozycji, spójności (kohezja i koherencja) i jej zakłóceń, doboru i sposobu wprowadzania przykładów. Rozprawa naukowa a inne gatunki piśmiennictwa naukowego: (np. artykuł naukowy, esej naukowy). Abstrakt – zasady streszczania własnego tekstu.
3. Zasady wykorzystania cudzej myśli we własnym tekście: streszczanie, cytowanie (wyodrębnianie w tekście cytatów krótkich i długich – cudzysłów i inne sposoby typograficzne, cytaty w cytatach, znaki interpunkcyjne w cytatach, cytaty dzieł poetyckich, ingerencje w tekst cytatu – skrócenie, wtrącenie, komentarz odautorski, odautoorskie wyróżnienia typograficzne, oznaczanie błędów w cytatach, tłumaczenie cytatu, przytaczanie wypowiedzi ustnych – zapisy wywiadu, rozmowy, wprowadzanie nazwisk autorów cytatów – fleksja i zapis), parafrazowanie. Problem plagiatu.
4. Techniki wykorzystywane w tekstach naukowych: definiowanie (błędy w definiowaniu, np. ignotum per ignotum, błędne koło pośrednie i bezpośrednie), porównywanie (naprzemienne, blokowe), grupowanie materiału (zasady tworzenia klasyfikacji).
5. Problemy związane z poprawnością semantyczną w tekstach naukowych. Metafora w tekście naukowym. Zakres i sposoby wprowadzania oraz objaśniania terminów w tekście naukowym. Wyrazy nadużywane w tekstach naukowych, np. ciekawy, interesujący, istotny, kwestia, jako że, kompleks, kondycja, poprzez, pomiędzy, prezentować, iż, problem.
6. Edytorskie przygotowanie tekstu naukowego: szata graficzna, układ strony, spacja a spacja nierozdzielająca; myślnik, dywiz, półpauza; apostrof, ukośnik, asterysk, asteronim, tylda, strzałka, ditto, paragraf, procent, promil, minuta, sekunda, postęp arytmetyczny; wyróżnienia, zastosowanie kursywy, formy boldowań, rozspacjowanie; techniczne opracowanie tabel (tytuł, budowa tabel, przypisy w tabeli), ilustracji, wykresów, schematów (zasady ich wprowadzania w tekst – nieoczywistość łatwego odczytywania danych zawartych w zestawieniach, schematach, tabelach itp.), a także bibliografii, aneksu, odsyłaczy bibliograficznych oraz indeksu w tekście naukowym; przygotowywanie wykazu skrótów i przypisów wyjaśniających.
7. Ortografia i interpunkcja w tekstach naukowych (wyliczenie wielopunktowe – w tym wypunktowania graficzne, dyskusyjne użycia przecinków, funkcje różnych cudzysłowów – cudzysłów przecinkowy, anglosaski i łapki, użycie nawiasów we wprowadzaniu cytatów, znaki [!] oraz [?], nawiasy okrągłe a kwadratowe; interpunkcja – w służbie znaczenia wypowiedzi).
8. Problemy składniowe w tekście naukowym (np. nieprecyzyjność zdań z równoważnikiem imiesłowowym, deformacje znaczeniowe wynikające z kształtowania się wtórnych związków składniowych, powstałych np. w rezultacie wadliwej lokalizacji okoliczników, problem i konsekwencje używania strony biernej, kontaminacje i skróty składniowe, struktury z biernikiem równym mianownikowi – homonimy składniowe jako przyczyna dwuznaczności zdania, konsekwencje semantyczne, pragmatyczne i składniowe wadliwego doboru wyrazów funkcyjnych, zaburzenia hierarchizacji treści z powodu „piętrowych” (wielopoziomowych) zależności wprowadzanych przez struktury nominalne, trudności w zrozumieniu zdań wielokrotnie złożonych o zaburzonej strukturze itp.). Stylistyczna wartość środków składniowych (kontrast, powtórzenie, elipsa, paralelizm w budowie zdań, walor stylistyczny zdań prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia parenetyczne, funkcja pytań w tekście naukowym, konstrukcje synonimiczne).
9. Prezentacja – zasady konstruowania prezentacji multimedialnej. Zakres doboru materiału do slajdów a treść przedstawiana. Wybór czcionki. Cechy charakterystyczne wypunktowań w prezentacji multimedialnej. Sposób konstruowania tytułów slajdów. Zasady operowania kolorem i elementami grafiki.
10. Referat naukowy – zasady konstruowania wypowiedzi, wymagania czasowe. Sposób przygotowania i funkcja handoutu.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student:
• swobodnie posługuje się wyróżnikami stylu naukowego właściwego filologii;
• umie zapobiegać „inwazji” elementów stylu potocznego w tekst naukowy;
• rozumie różnice gatunkowe między różnymi odmianami gatunkowymi piśmiennictwa naukowego (rozprawa, artykuł naukowy, esej naukowy);
• zna zasady kompozycji rozprawy naukowej;
• biegle posługuje się środkami więzi tekstowej, buduje tekst odpowiadający wymaganiom spójności;
• potrafi poprawnie streszczać teksty cudze i własne (potrafi przygotować abstrakt własnego tekstu);
• zna zasady cytowania i sposoby wprowadzania cytatów do własnego tekstu (w tym reguły skracania, wprowadzania komentarza odautorskiego, odautoorskich wyróżnień typograficznych, oznaczania błędów w cytatach, tłumaczenia cytatu, przytaczania wypowiedzi ustnych – zapisywania wywiadu, rozmowy, wprowadzanie nazwisk autorów cytatów);
• umie parafrazować;
• umie poprawnie definiować i porównywać (stosuje różne techniki porównywania);
• potrafi poprawnie klasyfikować zebrany materiał;
• sprawnie korzysta w tekście naukowym z metafory;
• zna zasady poprawności w zakresie posługiwania się terminami właściwymi dyscyplinie i oraz zakres ich objaśniania;
• jest wrażliwy na wyrazy nadużywane w tekstach naukowych, np. ciekawy, interesujący, istotny, kwestia;
• umie przygotować tekst poprawnie pod względem edytorskim (rozróżnia różne typy spacji, funkcję znaków takich jak: myślnik, dywiz, półpauza; apostrof, ukośnik, zna zastosowanie kursywy, boldowań, rozspacjowania; umie wprowadzić do tekstu i technicznie opracować tabele, ilustracje, wykresy, schematy; opracować bibliografię, odsyłacze bibliograficzne i przypisy wyjaśniające, indeks, a także aneks, wykaz skrótów;
• sprawnie posługuje się interpunkcją – jest świadomy dyskusyjnych użyć przecinków, różnych typów i funkcji cudzysłowów, rozumie zależność między interpunkcją i sensem wypowiedzi;
• biegle posługuje się składniowymi środkami kształtowania stylu naukowego (jest czuły na zjawisko homonimii składniowej oraz wtórne związki składniowe, rozumie konsekwencje stosowania strony biernej i skrótów składniowych, poprawnie pod względem składniowym konstruuje zdania złożone, w tym zawierające imiesłowowe równoważniki itp.); swobodnie posługuje się takimi środkami składniowymi, jak kontrast, powtórzenie, elipsa, paralelizm składniowy; dostrzega walor stylistyczny zdań prostych i rozwiniętych, wypowiedzeń parenetyczne, pytań w tekście naukowym, konstrukcji synonimicznych;
• umie przygotować referat naukowy, handout i prezentację multimedialną dotyczącą własnych prac badawczych; zna zasady doboru materiału do slajdów w stosunku do treści przedstawianej, właściwie posługuje się środkami graficznymi wykorzystywanymi w przygotowaniu prezentacji.
Kryteria oceniania
Oprócz aktywności na zajęciach i zapoznania się z listą lektur w wyborze zaproponowanym przez prowadzącego zajęcia, student jest zobowiązany do przeprowadzenia podczas pisemnego zaliczenia w sali samodzielnej analizy normatywnej fragmentu tekstu naukowego przygotowanego przez osobę prowadzącą zajęcia. Dodatkową formą sprawdzenia wiedzy i umiejętności redakcyjnych mogą być (według uznania prowadzących zajęcia) drobne prace domowe i krótkie sprawdziany. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
Literatura
Literatura w wyborze zaproponowanym przez nauczyciela:
Bańko M. (red.), Polszczyzna na co dzień, Warszawa 2006.
Bańkowska E., Esej, [w:] Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Warszawa 2003, s. 169-220.
Bartmiński J., Streszczenie w aspekcie typologii tekstów, [w:] Tekstologia. Część druga, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004, s. 224-233.
Bielec E., Bielec J., Podręcznik pisania prac albo technika pisania po polsku, Karków 2004.
Boć J., Jak pisać pracę magisterską, Wrocław 1994.
Borkowski J., Zwyczaje językowe naukowców w krzywym zwierciadle Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego, [w:] O trudnym łatwo, red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska, Wrocław 2002, s. 95-110.
Gajda S., Architektonika tekstu naukowego, [w:] Tekstologia. Część druga, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004, s. 90-99.
Gajda S., Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa 1982, rozdz. Struktura tekstu naukowego, s. 123-166.
Gajda S., Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Opole 1990, rozdz. III Terminologia – chaos i ład, s. 39-76, składnia języka naukowego, s. 88-92, rozdz. V Anatomia tekstu naukowego, s. 93-110.
Gambarelli Z., Łucki Z., Jak przygotować pracę dyplomową lub doktorską, Kraków 1998.
Jabłonowska L., Wachowiak P., Winch S. (red. red.), Prezentacja profesjonalna. Teoria i praktyka, Jadacka H., Poradnik językowy dla prawników, Warszawa 2002.
Jakóbczyk S. Porównywanie : (o procedurach naukowych filologii), Poznań 1990.
Krajewski M., Praca dyplomowa z elementami edytorstwa, Włocławek 1998.
Kuziak M., Rzepczyński S., Jak pisać? Bielsko-Biała 2002.
Labocha J., Operatory tekstu, [w:] Tekstologia. Część druga, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004, s. 145-150.
Maćkiewicz J., Jak pisać teksty naukowe, Gdańsk 1995.
Majewska-Tworek A., Piekot T., Wolańska E., Wolański A., Zaśko-Zielińska M., Jak pisać i redagować. Poradnik redaktora. Wzory listów użytkowych, Warszawa 2010.
Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora, Warszawa 2005.
Pałucka I., O bezemocjonalności wybranych tekstów naukowych (rekonesans badawczy), [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom I Mowy piękno wielorakie, Katowice 2000, s. 147-165.
Pawelec R., Zdunkiewicz-Jedynak D., Jak pisać?, Warszawa 2003.
Piekot T., Mechanizmy popularyzowania wiedzy naukowej, [w:] O trudnym łatwo, red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska, Wrocław 2002, s. 40-49.
Siddons S., Prezentacje, przeł. I. Morżoł, Warszawa 1998.
Wolański A., Streszczenie, [w:] Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Warszawa 2003, s. 331-350.
Wolański A., Edycja tekstów, Warszawa 2011.
Wójcikiewicz M., Piszę więc jestem. Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów, Kraków 1993.
Zaśko-Zielińska M., Majewska-Tworek A., Piekot T., red., Sztuka pisania. Przewodnik po tekstach użytkowych, [cytowanie: s. 64-65, streszczenie: s. 66-72, wizualność tekstu: s. 73-87, konspekt: s. 138-141, praca naukowa: s. 220-225, prezentacja: s. 226-230, abstrakt: s. 90-91, handout: s. 124-127, referat: s. 244-247], Warszawa 2008.
Zdunkiewicz-Jedynak D., Jak to napisać? Poradnik redagowania i komponowania tekstów, Warszawa 1998.
Żmigrodzki P., Przemiana czy upadek recenzji językoznawczej? Uwagi metalingwistyczne, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom I Mowy piękno wielorakie, Katowice 2000, s. 136-146.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: