Animal studies: wybrane problemy i różne zwierzęta 3002-KON2024K2
Perspektywa animal studies jest obecnie mocno ugruntowana w horyzoncie zainteresowań współczesnej humanistyki. Oznaczać może zarówno odzyskiwanie zwierzęcych bohaterów w klasycznych dyskursach np. literackich czy artystycznych, ale też namysł nad prawami zwierząt czy wreszcie relacjami człowiek-zwierzę. Zazwyczaj przyjmuje się, że niezależnie od obszaru badań, studia nad zwierzętami z konieczności zakorzenione są w problematyce etycznej oraz z łatwością wychodzą ku konkretnym praktykom angażującym zwierzęta. Wynika to z rozpoznania, że kulturowe zachodnie narracje dotyczące zwierząt stanowią zaplecze sposobów ich traktowania, opartych często na wyzysku i przemocy. Jednocześnie, problem relacji ze zwierzętami potraktowany w sposób poważny, nie tylko jako dodatek do relacji międzyludzkich, ukazuje ogromny potencjał badawczy, pozwala na stawianie poważnych pytań etycznych, epistemologicznych, ale i antropologicznych.
Na zajęciach przyjrzymy się wybranym problemom poruszanym w ramach animal studies oraz, zgodnie z tytułem zajęć, różnym zwierzętom. To zastrzeżenie wskazuje na niejednorodność kategorii „zwierzęta” i „Zwierzę”. Jak słynnie napisał Derrida, „Zwierzę” jest nazwą nadaną przez ludzi, którzy w swej pysze postanowili rzeczownikiem liczby pojedynczej określać zawrotną liczbę gatunków i istot pozaludzkich (np. i dżdżownicę i orangutana i perliczkę). Animal studies, potraktowane jako perspektywa krytyczna i refleksyjna, pozwala postawić pytanie nie tylko o to, jak traktujemy i powinnyśmy traktować zwierzęta, ale też, jak możemy i powinnyśmy o nich pisać i myśleć. Więcej nawet: czy w ogóle możemy próbować dotrzeć do perspektywy zwierzęcej, poznać ją i opisać. Na zajęciach zajmiemy się i tym pytaniem, jednak spróbujemy przyjrzeć się także różnorodnym praktykom, w które uwikłani są ludzie i zwierzęta. Punktem wyjścia jest założenie, że relacja człowiek-zwierzę nie sprowadza się wyłącznie do wyzysku a zwierzętom można trafnie przypisać sprawczość i podmiotowość. Nie oznacza to rezygnacji z krytycznej postawy wobec ludzkich sposobów postępowania ze zwierzętami, ale raczej zachętę do zauważenia i docenienia wielości perspektyw, które musimy dostrzec i uruchomić, gdy rozważamy konkretne relacje konkretnych ludzi z konkretnymi gatunkami czy osobami pozaludzkimi. Dlatego też przyjrzymy się, w jaki sposób ogólne pytania o, choćby, perspektywę zwierzęcą, prawa zwierząt czy o charakter relacji międzygatunkowej, zmieniają swój zakres i charakter, gdy odniesione zostają do poszczególnych gatunków, kontekstów kulturowych, a nawet własnego doświadczenia osoby stawiającej te kwestie.
Założeniem zajęć jest skupienie się na tych problemach, które dają się dobrze odczytywać w perspektywie kulturoznawczej, a więc uwzględniającej kontekst kulturowy, historyczny, społeczny, ale też medialny i instytucjonalny wybranych zjawisk. Zajmiemy się nie tylko analizą tekstów teoretycznych, ale też wybranych dzieł nieakademickich, literackich, z zakresu kultury wizualnej oraz zjawisk i praktyk.
W ramach tak zarysowanej perspektywy przyjrzymy się następującym zagadnieniom: Problem praw zwierząt – wstęp do długiej dyskusji; Jak (i czy) pisać o zwierzętach – problem antropomorfizmu; Małpy: konsekwencje bliskości człowieka; Kwestia treningu: psy i konie; Kot – zwierzę wymykające się; Gatunki inwazyjne: kogo chronić, kogo tępić; Dzikie zwierzęta – czy istnieją bestie; Ogrody zoologiczne – czym są, czy(m) powinny być; Polowanie – gawęda o zabijaniu; Bezkręgowce jako wyzwanie dla namysłu animal studies; Queerowe zwierzęta?.
(Wybrane tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach.)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Osoba biorąca udział w konwersatorium zna i rozumie:
- wybrane stanowiska z zakresu animal studies, w tym dyskursu praw zwierząt
- najważniejsze założenia związane z animal studies, w tym wybrane kwestie epistemologiczne i etyczne oraz związane z perspektywą human-animal studies
- podstawowe stanowiska studiów nad zwierzętami oraz powiązane z nimi metodologie.
Umiejętności
Osoba studiująca potrafi
- wykorzystać zdobytą w czasie zajęć wiedzę i umiejętności, by w pracy samodzielnej i grupowej analizować zjawiska kulturowe z punktu widzenia studiów nad zwierzętami
- przygotować prezentację wybranego przez siebie problemu z użyciem wybranych teorii i kategorii z zakresu namysłu animal studies
- uważnie i ze zrozumieniem przeczytać tekst naukowy prezentujący wywód teoretyczny i zastosować poznaną teorię do własnych badań
- zabierać głos w dyskusji na podstawie przeczytanych tekstów
Kompetencje społeczne
Osoba studiująca jest gotowa do
- samodzielnego czytania tekstów naukowych uwzględniającego poszukiwanie kontekstu
- dyskusji zarówno o teorii jak i metodologii badań studiów nad zwierzętami, w tym dyskursu praw zwierząt oraz human-animal studies
- pracy z grupie nad wybranym zagadnieniem z omawianego tekstu
- przyjęcia postawy szacunku wobec odmienności i różnorodności tożsamości
Kryteria oceniania
1.Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącej zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w ramach dyżuru prowadzącej. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.
2. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie aktywności na zajęciach w postaci zabierania głosu w dyskusji lub uczestniczenia w dyskusji w grupach (30%) oraz przygotowania prezentacji do wygłoszenia podczas zajęć, wprowadzającej do wybranego tematu omawianego na zajęciach (70%).
3.Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 3 ECTS (90h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 30h (1 ECTS), przygotowanie zaliczenia 30h (1 ECTS);
4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów a także generowania tekstu i slajdów.
Literatura
Literatura podstawowa
Éric Baratay, "Kocie sprawy : koty tworzą swoją historię : XVIII-XXI wiek", przeł. Krzysztof Jarosz, Gdańsk 2022 ("Koty uliczne", "Koty żyjące w mieszkaniach").
Vinciane Despret, "What Would Animals Say If We Asked the Real Questions?" trans. B. Buchanan, Minneapolis.London 2016 (rozdz. B, D, F, L, Y)
Sue Donaldson, Will Kymlicka, "Zoopolis. Teoria polityczna praw zwierząt", przeł. M. Wańkowicz, M. Stefański, Warszawa 2019 (Wprowadzenie, rozdział V, VI).
Randy Malamud, "Photographic animals" w: tegoż, "An Introduction to Animals and Visual Culture", Houndmills, Basingstoke, Hampshire 2012.
Susan McHugh, "Velvet Revolutions: Girl–Horse Stories", w: tejże, "Animal Stories: Narrating across Species Lines", Minneapolis.London 2011
Tomasz Nowicki, "Zabawa w więzienie. Ogród zoologiczny jako laboratorium władzy", Warszawa 2023 (rozdziały 3 oraz 4).
Banu Subramaniam, "The Aliens Have Landed! Reflections on the Rhetoric of Biological Invasions","Meridians Feminism Race Transnationalism", vol. 2, no. 1 (2011), pp. 26-40.
Sunaura Taylor, "Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnością i zwierząt", przeł. K. Makaruk, Warszawa 2021 (część druga).
Justyna Wlodarczyk, "Disciplining Affects: The Dog Whisperer", w: Fictions: studi sulla narrativita, ed. D. Izzo, G. Fusco, Pisa 2018.
Lars Berge, "Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo", przeł. I. Kowadło-Przedmojska, Wołowiec 2019, (s. 108-163)
UWAGA: lektury będą udostępniane w formie skanów przez stronę Classroom zajęć. Pełna lista lektur zostanie udostępniona na pierwszych zajęciach.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: