Zagadki i sensacje kulturoznawcze: od obscenów do misteriów 3002-KON2024K15
Zajęcia będą poświęcone spornym i kontrowersyjnym kwestiom kulturoznawczym, antropologicznym i religioznawczym. Zostanie podjętych (maksymalnie) 7 takich kwestii - każdej będą poświęcone 2 zajęcia.
Wprowadzenie do konwersatorium: Dwie dekady po polskiej premierze teatralnej "Monologów waginy" Eve Ensler
Temat 1: Obscena – poza sceną czy na scenie?
Punktem wyjścia będzie rozpowszechniona błędna etymologia wyrazu "obscena". Ważna jednak będzie kwestia dopuszczalności i charakteru obscenów w sztukach widowiskowych, w filmie, w sztukach wizualnych.
Temat 2: Eleusis – wizja czy performans?
Czy istotą wtajemniczenia w misteria eleuzyńskie było dostąpienie wizji? Jeśli tak, to w jaki w sposób się do niej dochodziło? Co właściwie performowali wtajemniczani?
Temat 3: Afrobrazylijski kult duchów Egun i afrohaitański kult duchów Gede – widowisko czy performans?
Czy duchy Egun i duchy Gede zjawiają się w widowiskach kultów zmarłych - czy raczej wzniecają upojne świętowanie? Tancerze i tancerki symulują czy zostają nawiedzeni/one?
Temat 4: Zombie – ghule czy zonbi?
Czy zombie to krwiożercze demony (ghule itp.) - czy raczej ofiary zombifikacji? Zombie jako fantazmat kultury popularnej i jako haitańskie wyobrażenie zbiorowe.
Temat 5: Dziady – na jesieni czy wiosną?
Jaki obrzęd był pierwowzorem obrzędu przywoływania zmarłych w "Dziadach" MIckiewicza? Kiedy był obchodzony i w jaki sposób?
Temat 6: Trans – owładnięcie czy przedowładnięcie?
Na czym polega trans religijny? Jak się ma trans religijny do owładnięcia w kultach posesywnych?
Temat 7: Rousseau – święto czy ekstaza?
Czy Rousseau - wróg teatru - był piewcą święta czy raczej ekstazy?
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Osoba biorąca udział w konwersatorium zna i rozumie:
- w stopniu pogłębionym różnicę między przedstawieniem teatralnym, widowiskiem kulturowym i performansem społecznym;
- w stopniu pogłębionym zróżnicowane widowisk kulturowych składających się na różne praktyki religijne;
- w stopniu pogłębionym podstawowe teorie postaciowania teatralnego i performowania tożsamości w życiu społecznym oraz powiązane z nimi metodologie;
- rozróżnia typy doświadczenia religijnego (ekstaza, trans, owładnięcie kultowe).
Umiejętności
Osoba studiująca potrafi
- wykorzystać zdobytą w czasie zajęć wiedzę i umiejętności, by w pracy samodzielnej i grupowej analizować zjawiska kulturowe z punktu widzenia teatrologii, antropologii widowisk i performatyki;
- przygotować prezentację lub pisemne omówienie wybranego przez siebie problemu z użyciem teorii widowisk i performansu;
- uważnie i ze zrozumieniem przeczytać książkę naukową prezentującą wywód teoretyczny i zastosować poznaną teorię do własnych badań;
- zabierać głos w dyskusji na podstawie przeczytanych tekstów.
Kompetencje społeczne
Osoba studiująca jest gotowa do
- samodzielnego czytania tekstów naukowych uwzględniającego poszukiwanie kontekstu;
- dyskusji zarówno o teorii jak i metodologii badań z zakresu badań nad przedstawieniem teatralnym, widowiskiem kulturowym i performansem społecznym;
- pracy z grupie nad wybranym zagadnieniem z omawianego tekstu;
- przyjęcia postawy szacunku wobec odmienności i różnorodności tożsamości;
- znalezienia wartości w czytaniu całości prac naukowych niezależnie od ich objętości i prześledzenia myśli autora/autorki od początku do końca wywodu.
Kryteria oceniania
1.Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącego zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w ramach dyżuru prowadzącej. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.
2. Ocena na zaliczenie zostanie wystawiona na podstawie aktywności na zajęciach w postaci zabierania głosu w dyskusji lub uczestniczenia w dyskusji w grupach (50%) oraz przygotowania prezentacji w wybranej formule (wypowiedź ustna, powerpoint) albo napisania pracy zaliczeniowej wykorzystującej materiał z zajęć do interpretacji wybranego przez siebie zagadnienia badawczego (50%).
3.Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 3 ECTS (90h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 30h (1 ECTS), przygotowanie zaliczenia 30h (1 ECTS);
4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów a także generowania tekstu i slajdów.
Literatura
Baudrillard Jean: "Słowa klucze", przeł. Sławomir Królak, Warszawa 2008;
Burkert Walter: "Starożytne kulty misteryjne", przeł. Krzysztof Bielawski, Bydgoszcz 2001;
Charytoniuk-Michiej Grażyna: "Obrzęd dziadów w dokumentach i w cyklu Mickiewicza", Warszawa 2011;
Davis Wade: "Wąż i tęcza. Voodoo, zombie i tajne stowarzyszenia na Haiti", przeł. Jan Dzierzgowski, Wołowiec 2022;
Deren Maya: "Taniec nieba i ziemi. Bogowie haitańskiego wudu", przeł. Małgorzata Wiśniewska, Zbigniew Zagajewski, Kraków 2000;
Ensler Eve: "Monologi waginy", przeł. Anna Kołyszko, Warszawa 2003;
Kerényi Karl: "Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki", przeł. Ireneusz Kania, Kraków 2004;
McNair Brian: "Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania", przeł. Ewa Klekot, Warszawa 2004;
Nead Lynda: "Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność", przeł. Ewa Franus, Poznań 1998;
Pigoń Stanisław: "Formowanie 'Dziadów' części drugiej. Rekonstrukcja genetyczna", Warszawa 1967;
Quignard Pascal: "Seks i trwoga", przeł. i posł. Krzysztof Rutkowski, Warszawa 2002;
Rouget Gilbert: "La musique et la transe. Esquisse d’une théorie générale des relations de la musique et de la possession", nouvelle éd. revue et augmentée, préface de Michel Leiris, Paris 1990;
Rousseau Jan Jakub: "Marzenia samotnego wędrowca", przeł. Ewa Rzadkowska, oprac. Ewa Rzadkowska, Wrocław 1983;
Rousseau Jean-Jacques: "List o widowiskach", w: tegoż "Umowa społeczna oraz…", oprac., wstęp oraz przypisy Bronisław Baczko, Warszawa 1966;
Santos Juana Elbein dos, Santos Deoscóredes M[aximiliano] dos: "Ancestor worship in Bahia: the Égun-cult", „Journal de la Société des Américanistes” (Paris) t. 58: 1969;
Schechner Richard: "Z zagadnień poetyki przedstawienia teatralnego", przeł. Grzegorz Sinko, „Dialog” 1976, nr 5;
Starobinski Jean: "Jean-Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda oraz siedem esejów o Rousseau", przeł. Janusz Wojcieszak, Warszawa 2000;
Taylor Nina: "Prawzór 'Dziadów' Mickiewiczowskich w nowym świetle (na podstawie badań Olimpii Swianiewiczowej)", w: "Wilno i ziemia Mickiewiczowskiej pamięci", t. 2: "W kręgu literatury i sztuki" pod red. Elżbiety Feliksiak i Elżbiety Sidoruk, Białystok 2000;
Tertulian Kwintus Septymiusz Florens: "O widowiskach", przeł. Wincenty Myszor, w: tegoż "Wybór pism", wstęp Emil Stanula, oprac. Wincenty Myszor i Emil Stanula, Warszawa 1970;
Vincenz Stanisław: "Mała Itaka. Rozważania o kulturze ludowej", w: tegoż "Po stronie dialogu", przedmowa Czesław Miłosz, t. 1, Warszawa 1983.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: