Niezwykłe ciała 3002-KON2024K13
Tytuł zajęć - "Niezwykłe ciała" - to zarazem tytuł książki Rosemarie Garland-Thomson poświęconej reprezentacji niepełnosprawności w kulturze, która będzie punktem wyjścia dla refleksji podejmowanej w ramach konwersatorium. Sformułowanie to odsyła do napięcia między kategorią normy i nienormatywności. Pojęcie cielesności nienormatywnej zakłada istnienie pewnej normy regulującej społecznie akceptowane reprezentacje ciała, opierającej się na pojęciu ciała uniwersalnego i służącej podtrzymywaniu tego ideologicznego konstruktu, jakim w efekcie staje się „ciało”. Prowadzi to do wykluczenia i stygmatyzacji wszystkich tych typów cielesności i sposobów jej doświadczania, które się w tej normie nie mieszczą. Na zajęciach przyjrzymy się praktykom i reprezentacjom kulturowym - przede wszystkim z obszaru widowisk, teatru i performansu, ale także filmu - które mogą służyć zarówno wytwarzaniu i podtrzymywaniu podziału na „my” i „inni” (monstra, dziwolągi, odmieńcy), jak też stać się przestrzenią renegocjacji granic i odzyskiwania ciała w całej jego różnorodności i odmienności wymykającej się uniwersalizującej siatce dyskursu. Wychodząc od refleksji na temat takich zjawisk i widowisk, jak cyrk, jarmarki osobliwości czy freak shows, które szczyt popularności zyskały w drugiej połowie XIX w., przyjrzymy się współczesnym zjawiskom poddającym refleksji kwestię odmienności fizycznej, czy szerzej – psychofizycznej. Przedmiotem szczególnego zainteresowania będzie niepełnosprawność we współczesnym teatrze i performansie, a punktem odniesienia - krytyczne studia o niepełnosprawności i ich przecięcie z teorią queerową.
Refleksja podejmowana na zajęciach zorganizowana zostanie wokół następujących zagadnień:
1. Freak shows i inne kulturowe praktyki wytarzania odmienności
2. Niezwykłe ciała a koncepcje niepełnosprawności
3. Pojęcie normy i nienormatywności
4. Estetyka niepełnosprawności
5. Teoria queer a teoria crip.
6. Kulturowe reprezentacje "niezwykłych ciał".
7. Performowanie inności, afirmacja różnorodności.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student zna i rozumie:
- wybrane współczesne teorie tożsamości pojawiające się na gruncie studiów o niepełnosprawności, w tym elementy teorii queerowej i teorii crip;
- podstawową terminologię związaną z refleksją na temat ciała w kulturze;
- metody analizy oraz interpretacji zjawisk kulturowych związanych z wytwarzaniem oraz reprezentacją "inności", w tym przede wszystkim inności cielesnej.
Student potrafi:
- wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować i interpretować zjawiska kultury związane z wytwarzaniem normy i reprezentacją nienormatywności;
- interpretować zgromadzony materiał dotyczący reprezentacji odmienności cielesnej, uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny;
- zabierać głos w dyskusji na tematy związane z kulturowymi strategiami wytwarzania i reprezentowania "inności".
Student jest gotów do:
- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści dotyczących reprezentacji "inności" w kulturze, w tym szczególnie kulturowych reprezentacji niepełnosprawności;
- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury związanych z budowaniem tożsamości przez grupy mniejszościowe, w tym grupy osób z niepełnosprawnościami;
- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej na temat ciała, normy i nienormatywności, sprawności i niepełnosprawności dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju.
Kryteria oceniania
1. Podstawowym warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u osoby prowadzącej. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach (30%) w semestrze skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50% w semestrze.
2. Na ocenę końcową składają się: ocena aktywności na zajęciach w trakcie całego semestru (50%) oraz ocena krótkiej prezentacji/interpretacji wybranego zagadnienia związanego z tematyką zajęć w formie pisemnej lub ustnej (do wyboru przez osobę uczestniczącą w zajęciach) - 50%.
3. Szacunkowy nakład pracy osoby studiującej: 3 ECTS (90h) - udział w zajęciach 30h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 30h (1 ECTS), przygotowanie zaliczenia 30h (1 ECTS);
4. Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji tekstów.
Literatura
Podstawowa literatura:
1. Garland Thomson Rosemarie, "Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze", Fundacja Teatr 21, Warszawa 2020 (rozdz. 2, s. 59-106; rozdz. 3, 127-160).
2. Garland-Thomson Rosemarie, "Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak prezentujemy siebie innym", Fundacja Teatr 21, Warszawa 2020 ( cz. I, s. 26-37, cz. II, s. 40-85).
3. Petra Kuppers, "Dekonstrukcja obrazów: performatywność niepełnosprawności:, w: "Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie", wybór i opracowanie E.Godlewska-Byliniak, J. Lipko-Konieczna, Fundacja Teatr 21, Warszawa 2017, s. 17-34.
4. Ann Cooper Albright, "Strategie sprawności: negocjowanie niepełnosprawnego ciała w tańcu", w: "Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie", wybór i opracowanie E.Godlewska-Byliniak, J. Lipko-Konieczna, Fundacja Teatr 21, Warszawa 2017, s. 37-59.
5. Kaffer Alison, „Crip Kin, Manifesting”, "Catalyst: Feminism, Theory, Technoscience" 2019 nr 5(1).
6. Davis Lennard, "Ustanawianie normy”, Fundacja Teatr 21, Warszawa 2022. (fragmenty: rozdz. II, s. 46-71).
7. Siebers Tobin, "Estetyka niepełnosprawności", Fundacja Teatr 21, Warszawa 2024 (fragmenty: rozdz. I, s. 10-23).
8. McRuer Robert, „Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability”, New York, London 2006 (rozdz. 4, s. 146-170).
Wszystkie teksty obowiązkowe oraz uzupełniające, które zostaną zaproponowane na pierwszych zajęciach, udostępniane będą przez prowadzącą w formie skanów na platformie Classroom.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: