Ekologie: projekty i narracje 3002-KON2023K2
Zajęcia mają na celu przybliżenie i przedyskutowanie klasycznych oraz współczesnych wybranych koncepcji ekologicznych. Punktem wyjścia jest rozpoznanie, że po pierwsze, współczesny namysł o człowieku jest nieuchronnie związany z tym, co pozaludzkie, a po drugie, że warto – obok najbardziej współczesnych koncepcji antropocenu – przyjrzeć się klasyce myśli ekologicznej. Można postawić hipotezę, że myśl ekologiczna celuje w oskarżaniu człowieka Zachodu o burzenie „naturalnej” równowagi w świecie a następnie wskazuje drogę „odkupienia”. Tym samym kojarzy się niekiedy z uciążliwym nagabywaniem, by zacząć żyć „ekologicznie”, kupować eko-żywność oraz „szanować zieleń”. Wyposażeni w świadomość dojmujących i katastrofalnych zmian związanych z antropocenem, możemy chcieć zapytać o sens i rzeczywiste oddziaływanie tego typu działań.
Na zajęciach przyjrzymy się koncepcjom stojącym u podstawy pojmowania przyrody jako czegoś/kogoś wymagającego ochrony, ale też jako holistycznej całości, z którą powinniśmy się zjednoczyć nie tylko na poziomie działań zgodnych z „naturą”, ale również na poziomie duchowym, afektywnym. Zbadamy również te stanowiska, które nie rezygnując z ujęć ekologicznych, bardzo krytycznie odnoszą się do takiego rozumienia relacji człowiek-reszta świata.
Przyjrzymy się trajektoriom koncepcji wyróżniającym naturę jako właściwy podmiot myślenia o świecie (w miejsce człowieka), przekształcającym się w stanowiska głęboko nieufne wobec samej kategorii „natury” czy „dzikości”. Rozważymy próby włączenia istot i podmiotów/aktantów pozaludzkich w namysł polityczny i etyczny, jednocześnie zadając pytanie o kwestię możliwości i granic rozwoju technologicznego człowieka. Wreszcie wyjdziemy ku koncepcjom podkreślającym splątanie tego, co tradycyjnie określa się jako przyrodnicze i technologiczne, lidzkie i pozaludzkie. Ekologia, jak pisze Timothy Morton, ma potencjał queerowy, wystawia nas na intymne spotkania z tym, co obce raczej niż jednoczy w holistycznej, jednolitej wspólnocie.
Założeniem zajęć jest, że będą one oparte nie tylko na analizie tekstów teoretycznych, ale także dzieł wizualnych, performatywnych, filmu, czy konkretnych zjawisk oraz praktyk.
Te problemy omówimy w ramach tematów (uwaga: dany temat może być omawiany na więcej niż jednych zajęciach): Wiktoriańskie początki; Etyka ziemi; Ekologia głęboka; Ekologiczna duchowość; Ekofeminizm; Mizantropia i antropocentryzm; Kwestia jedzenia-weganizm; Relacje z podmiotami pozaludzkimi; Komediowa natura; Land art i sztuka ekologiczna; Zamieszkiwanie czy zarządzanie: perspektywy antropologiczne; Kłopoty w antropocenie; Gaja czy Matka Natura; Queer ekologii.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student_ka zna i rozumie swoistość nauk o kulturze oraz ich związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi
Student_ka zna i rozumie metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury
Umiejętności:
Student_ka potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych
Student_kapotrafi interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny
Kompetencje społeczne:
Student_ka jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści
Student_ka jest gotów do przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia zajęć jest:
- obecność na zajęciach;
- lektura tekstów;
- aktywność na zajęciach (udział w dyskusji);
- przygotowanie krótkiego wstępu-referatu do przedstawienia podczas zajęć.
Student_ka może mieć dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze. Każdą kolejną nieobecność należy zaliczyć podczas dyżuru. Nieobecności przekraczające 1/3 liczby zajęć są podstawą niezaliczenia.
Literatura
[UWAGA: pełna lista lektur zostanie podana na pierwszych zajęciach]
Wybrana literatura:
Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, pod red. Jasona W. Moore'a, tłum. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj, Weronika Szwebs, Poznań 2021
Bill Devall, George Sessions, Ekologia głęboka: żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy, przeł. E. Margielewicz, Warszawa 1994.
Donna J. Haraway, Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthululcene. Durham and London: Duke University Press, 2016
Tim Ingold, Splatać otwarty świat, wyb. i oprac. E. Klekot, Kraków 2018
Aldo Leopold, Zapiski z Piaszczystej Krainy, przeł. R. Kotlicki, J. P. Listwan, Bystra k. Bielska-Białej 2004.
Bruno Latour, Facing Gaia. Eight Lectures on the New Climatic Regime, przeł. C. Porter, Polity, Cambridge 2017
James Lovelock, Gaja. Nowe spojrzenie na życie na Ziemi, przeł. M. Ryszkiewicz, J. Weiner, Warszawa 2003.
Joseph W. Meeker, The Comedy of Survival. In Search of an Environmental Ethic. Los Angeles: International College Guild of Tutors Press 1980
Timothy Morton, Dark Ecology. For a Logic of Future Coexistence. New York: Columbia University Press, 2016.
Val Plumwood, The Eye of the Crocodile, red. L. Shannon, ANU E Press 2012
Henry D. Thoreau, Walden, czyli Życie w lesie, przeł. H. Cieplińska, Poznań 1999
Queer Ecologies. Sex, Nature, Politics, Desire, red. C. Mortimer-Sandilands, B. Erickson, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis 2010.
Zielona antologia. Pracownia architektury żywej, wyb. I oprac. A. J. Korbel, J. Tyrlik, Gliwice 1989.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: